Chlormadinon, Chlormadinonum - Zastosowanie, działanie, opis

Chlormadinon stanowi syntetyczną pochodną progesteronu, wykazującą silne powinowactwo do receptora progesteronowego. Chlormadinon w postaci octanu (CMA, chlormadinone acetate) stanowi składnik doustnych tabletek antykoncepcyjnych. Stosuje się go w połączeniu z etynyloestradiolem. Skuteczność antykoncepcyjna preparatów zawierających etylnyloestradiol i chlormadinon jest bardzo wysoka, a wskaźnik Pearla oszacowano na poziomie 0,27. Wykazano, że lek działa protekcyjnie (ochronnie) na endometrium, które stymulowane jest do rozrostu przez składnik estrogenowy doustnych tabletek antykoncepcyjnych. Ponad to octan chlormadinonu łagodzi objawy bolesnego miesiączkowania (BM, dysmenorrhea) i zmian trądzikowych u kobiet.

Tabletki antykoncepcyjne zawierające chlormadinon i etynylestradiol przyjmuje się raz na dobę o stałej porze, najlepiej w godzinach wieczornych. Tabletkę należy popić niewielką ilością płynu. Schemat dawkowania doustnych tabletek antykoncepcyjnych zawierających chlormadinon i etynylestradiol to 21 dni przyjmowania leku oraz 7 dni przerwy. Podczas tygodniowej przerwy występuje tzw. krwawienie z odstawienia. 

Pominięcie tabletki, ale przyjecie jej do 12 godzin od stałej pory zażywania nie wymaga stosowania dodatkowych metod zabezpieczenia przed ciążą. Jeżeli czas od planowanego przyjęcia tabletki przekroczył 12 godzin to skuteczność antykoncepcyjna leku została zmniejszona. Konieczne jest zastosowanie dodatkowych metod antykoncepcyjnych (np. prezerwatyw).

Wymioty oraz nasilona biegunka w czasie krótszym niż 4 godziny po przyjęciu chlormadinonu i etynyloestradiolu zmniejszają efektywność leku antykoncepcyjnego.

Rozpoczęcie stosowania leków antykoncepcyjnych z chlormadinonem i etynyloestradiolem powinno nastąpić w pierwszym dniu miesiączki (ochrona antykoncepcyjna od pierwszego dnia przyjmowania) lub między 2-5 dniem cyklu (wymaga to dodatkowych metod zabezpieczania przez okres 7 dni). 

Doustnych tabletek antykoncepcyjnych zawierających chlormadinon nie można stosować w przypadku nadwrażliwości na tę substancję leczniczą. Ponad to są one przeciwwskazane dla pacjentek cierpiących na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową i u których występują czynniki ryzyka tejże choroby. Terapia chlormadinonem i etynyloestradiolem jest zabroniona w przypadku tętniczych zaburzeń zakrzepowo-zatorowych oraz u pacjentek z tendencją do takich zaburzeń. Nie należy wdrażać chlormadinonu do terapii w przypadku krwawienia z dróg rodnych o nieustalonej przyczynie, braku miesiączkowania z niewyjaśnionych przyczyn, przerostu endometrium i nowotworów hormonozależnych (także w przeszłości).   Innymi przeciwwskazaniami są:

• nadciśnienie tętnicze;
• niekontrolowana cukrzyca;
• zaburzenia czynności wątroby i metabolizmu lipidów;
• zapalenie trzustki (także w wywiadzie);
• zaburzenia ruchowe i czucia;
• ciężka depresja;
• otoskleroza podczas ostatniej ciąży;
• nasilenie drgawek padaczkowych.

Należy zachować ostrożność podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych zawierających chlormadinon u pacjentek cierpiących na poważne schorzenia: nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemię, otyłość i cukrzycę. Takie połączenie zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych działań niepożądanych, w tym chorób nowotworowych, powikłań zakrzepowo-zatorowych, chorób serca i udaru mózgu. Należy rozważyć zasadność stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej wśród pacjentek z takimi obciążeniami. 

Palenie papierosów, zwłaszcza przez pacjentki powyżej 35 roku życia stanowi poważne ryzyko chorób układu krążenia podczas terapii lekami hormonalnymi zawierającymi chlormadinon i etynyloestradiol. 

Kobiety zakażone wirusem Human Papilloma Virus (HPV, wirus brodawczaka ludzkiego) są bardziej narażone na rozwój raka szyjki macicy stosując doustną antykoncepcję zawierającą chlormadinon. Doustne tabletki antykoncepcyjne z octanem chlormadinonu zwiększają także ryzyko wystąpienia guzów wątroby (najczęściej o charakterze łagodnym) oraz raka sutka. 

Stosowanie antykoncepcji zawierającej chlormadinon i etynyloestradiol może stać się przyczyną zaburzeń nastroju, a nawet rozwoju depresji. Należy zachować ostrożność, zwłaszcza na początku terapii lekiem. 

Należy zachować ostrożność podczas stosowania leku przez kobiety z cukrzycą. Chlormadinon może powodować wzrost insulinooporności i wahania poziomu glukozy we krwi.

Przeciwwskazana jest jednoczesna terapia chlormadinonem w połączeniu z etynyloetradiolem (antykoncepcja hormonalna) i ombitaswirem parytaprewirem, rytonawirem oraz dasabuwirem. Takie połączenie prowadziło do znacznego wzrostu parametrów wątrobowych.

Alkohol nasila przemiany metaboliczne chlormadinonu, co może powodować zmniejszenie efektu terapeutycznego leku. 

Brak jet badań dotyczących wpływu chlormadinonu na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych, w tym samochodów.

Ziele dziurawca zwyczajnego Hypericum perforatum zwiększa metabolizm chlormadinonu. Podobnie działa jeżówka purpurowa Echinacea purpurea. Połączenie leku z tymi ziołami może zmniejszać jego efekt terapeutyczny.

Przyjmowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych zawierających chlormadinon i etynyloetstradiol może podnosić wartości ciśnienia tętniczego pacjentek. Lek powoduje zmiany w profilu lipidowym, obserwowano rozwój hipercholesterolemii.

Chlormadinon może powodować powstawanie ostudy, czyli brązowych plam skórnych pod wpływem światła UV. Podczas stosowania doustnej antykoncepcji zalecane jest ograniczenie ekspozycji na światło słoneczne i używanie kremów z filtrem.

Chlormadinon jest przeciwwskazany w okresie ciąży. Przed rozpoczęciem przyjmowania doustnych tabletek antykoncepcyjnych zawierających octan chlormadinonu konieczne jest wykluczenie ciąży. W przypadku zajścia pacjentki w ciąże należy przerwać stosowanie antykoncepcji. Dostępne dane dotyczące wpływu octanu chlormadinonu na rozwijające się płody nie wykazały toksyczności leku. Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych wykazały obumieranie zarodków, embriotoksyczność  i teratogenność chlormadinonu. 

Chlormadinon i jego metabolity mogą przenikać w niewielkiej ilości do mleka matki karmiącej. Lek jest przeciwwskazany w okresie karmienia piersią. 

Octan chlormadinonu w połączeniu z etynyloestradiolem stanowi skuteczny środek antykoncepcyjny, dla którego wskaźnik Pearla wynosi 0,27. Doustna antykoncepcja z wykorzystaniem chlormadinonu jest w pełni odwracalna.

Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych wykazały toksyczny wpływ chlormadinonu na płodność, związany ze zwiększoną liczbą martwych zarodków. 

Objawami przedawkowania chlormadinonu są zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty) oraz krwawienia z pochwy (obserwowane wśród młodych kobiet). Nie opisywano przypadków toksycznego zatrucia organizmu lekiem.

Octan chlormadinonu to syntetyczny związek, pochodna progesteronu. CMA (chlormadinone acetate) wykazuje silne powinowactwo do receptora progesteronowego, niemal 30% wyższe niż sam progesteron. Dodatkowo lek charakteryzuje się słabym powinowactwem do receptorów estrogenowych, androgenowych oraz glikokortykoidowych. Chlormadinon nie oddziałuje na receptor mineralokortykoidowy. Lek jest tzw. progestagenem antyandrogenowym, ponieważ łącząc się z receptorami wypiera androgeny z ich miejsc wiązania.

Doustne tabletki antykoncepcyjne zawierające w składzie octan chlormadinonu i etynyloestradiol powodują zahamowanie cyklu owulacyjnego. Dochodzi do zagęszczenia śluzu szyjki macicy, co uniemożliwia  prawidłową migrację plemników. Ruchliwość plemników zostaje ograniczona. Grubość endometrium ulega zmniejszeniu. 

Chlormadinon jest skuteczny w leczeniu trądziku i zmniejszaniu przetłuszczania włosów m.in. poprzez blokowanie enzymu 5-alfa-reduktazy skórnej.

Octan chlormadinonu charakteryzuje się szybkim wchłanianiem z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w surowicy krwi (około 2 ng/ml) pojawia się po 60-120 minutach od zażycia leku. Chlormadinon charakteryzuje się wysoką biodostępnością, co wynika z dużego powinowactwa do receptora progesteronowego PR. Stan stacjonarny leku osiągany jest do 7 dnia od zażycia pierwszej dawki.

Stopień wiązania octanu chlormadinonu z albuminami osocza wynosi około 95%. Chlormadinon nie wiąże się z globuliną SHBG, czyli globuliną wiążącą hormony płciowe. Lek nie ulega kumulacji w organizmie. Chlormadinon jest dystrybuowany m.in. we krwi i tkance tłuszczowej.

Przemiany metaboliczne chlormadinonu polegają na reakcjach utleniania i redukcji. Powstałe związki są sprzęgane z kwasem glukuronowym i siarkowym. W osoczu znajduje się octan 3α- i 3β-hydroksychlormadynonu który w wyniku dalszych przemian tworzy octan 2α-hydroksychlormadynonu, 3-hydroksymetabolity i dihydroksymetabolity. 

Octan chlormadinonu jest wydalany z organizmu wraz z kałem i moczem. Okres półtrwania leku wynosi średnio 34-38 godzin.