Sibutramina, Sibutraminum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o sibutraminie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1997
- Substancje aktywne
-
sibutramina, chlorowodorek sibutraminy
- Działanie sibutraminy
-
anorektyczne (zmniejsza łaknienie/apetyt), zmniejsza masę ciała (odchudzające)
- Postacie sibutraminy
-
tabletki
- Specjalności medyczne
-
Medycyna rodzinna
- Rys historyczny sibutraminy
-
Sibutramina została wprowadzona na rynek amerykański w 1997 roku przez podmiot odpowiedzialny Abbott, w Europie leki z sibutraminą zostały dopuszczone w 1999 roku.
Obecnie niedostępne są żadne leki z sibutraminą - lek ten był osiągalny do 2010 roku. Wycofanie (na mocy decyji Komitetu ds. Produktów Leczniczych u Ludzi EMA) nastąpiło ze względu na zbyt duży odsetek zgonów na tle sercowo-naczyniowym - głównie z powodu zawału serca, udaru mózgu, zatrzymania akcji serca.
Sibutramina jest niekiedy dodatkiem "suplementów diety na odchudzanie". Jest to dodatek nielegalny w tego typu produktach.
- Wzór sumaryczny sibutraminy
-
C17H26ClN
Spis treści
- Wskazania do stosowania sibutraminy
- Dawkowanie sibutraminy
- Przeciwskazania do stosowania sibutraminy
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania sibutraminy
- Przeciwwskazania sibutraminy do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje sibutraminy z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje sibutraminy z alkoholem
- Wpływ sibutraminy na prowadzenie pojazdów
- Wpływ sibutraminy na ciążę
- Wpływ sibutraminy na laktację
- Skutki uboczne
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania sibutraminy
- Mechanizm działania sibutraminy
- Wchłanianie sibutraminy
- Dystrybucja sibutraminy
- Metabolizm sibutraminy
- Wydalanie sibutraminy
Wskazania do stosowania sibutraminy
Sibutramina (określana jako substancja "anorektyczna") wskazana była w leczeniu otyłości u osób dorosłych (wskaźnik wynosi odpowiednio ≥ 30 lub ≥ 27 przy obecnej cukrzycy, dyslipidemii czy stabilnym ciśnieniu). Wykazuje działanie ośrodkowe na uczucie sytości. Wraz ze stosowaniem tej substancji wskazana była dieta i odpowiednia aktywność fizyczna.
Sibutramina była również stosowana w nadwadze i otyłości związanej z cukrzycą, wysokim poziomem cholesterolu.
Dawkowanie sibutraminy
Sibutramina była stosowana doustnie, niezależnie od posiłków.
Dawka stosowana w leczeniu zależna była od jednostki chorobowej - m.in. wskaźnika BMI i chorób towarzyszących.
Podczas stosowania istotne jest mierzenie ciśnienia tętniczego (szczególnie u osób w grupie ryzyka) i ważenie się - niedostateczna utrata masy ciała przy jednoczesnym prowadzeniu diety niskokalorycznej może stanowić powód do odstawienia lub zmiany dotychczasowego dawkowania.
Zwykle stosowało się ją 1-2 lata, nie dłużej.
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 5 mg do 15 mg.
Przeciwskazania do stosowania sibutraminy
Sibutramina nie powinna być stosowana u osób w podeszłym wieku, w przypadku nadwrażliwości na tę substancję. Gdy u pacjenta stwierdzono (lub jest w wywiadzie) choroby naczyń wieńcowych (dławica piersiowa, zawał serca), zastoinowa niewydolność serca, choroby naczyń mózgowych. Nie należy stosować tego leku u osób z niestabilnym ciśnieniem tętniczym, u pacjentów ze stwierdzonymi zaburzeniami odżywiania (anoreksja, bulimia).
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania sibutraminy
Stosując sibutraminę należy unikać łączenia z lekami p/kaszlowymi o działaniu ośrodkowym, lekami p/alergicznymi doustnymi, lekami na przeziębienie (np. zawierające sympatykomimetyki), przede wszystkim z IMAO czy innymi lekami odchudzającymi o działaniu ośrodkowym.
Sibutramina może w znaczący sposób zwiększać ciśnienie krwi, dlatego konieczne jest regularny jego pomiar, szczególnie u osób w grupie ryzyka. Nie należy stosować tej substancji w przypadku niektórych dolegliwości sercowo-naczyniowych (wymienionych w przeciwwskazaniach).
Stosowanie sibutraminy z niektórymi lekami może przyczynić się do wystąpienia groźnego zespołu serotoninowego z objawami jak gorączka, tachykardia, hipertermia, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, osłabienie siły mięśniowej. Czynnikami ryzyka jest tutaj równoczesne stosowanie leków z grupy SSRI, SNRI, IMAO (są przeciwwskazane), lekami p/psychotycznymi.
Przed zastosowaniem sibutraminy należy wykluczyć inne możliwe przyczyny otyłości jak np. niedoczynność tarczycy.
Zaleca się niestosowanie sibutraminy u osób z niewydolnością wątroby.
Należy zachować ostrożność u osób z:
- jaskrą - sibutramina wpływa na rozszerzenie źrenic,
- drgawkami (ryzyko wystąpienia napadów drgawkowych),
- kamieniami żółciowymi, kamicą żółciową (nagłe chudnięcie może zaostrzyć tworzenie się kamieni),
- zaburzoną funkcją nerek (nie stosować w przypadku ciężkiej postaci).
Przeciwwskazania sibutraminy do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Sibutraminy nie należy stosować razem z inhibitorami MAO (selegilina, moklobemid) i innymi lekami o działaniu ośrodkowym na odchudzanie (np. z bupropionem+naltreksonem czy rimonabantem).
Interakcje sibutraminy z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Almotryptan (Almotriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Amitryptylina (Amitriptyline) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Buprenorfina (Buprenorphine) | substancje o działaniu agonistyczno-antagonistycznym na receptory opioidowe |
Citalopram (Citalopram) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Dapoksetyna (Dapoxetine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Dihydroergotamina (Dihydroergotamine) | inne substancje przeciwmigrenowe |
Dihydrokodeina (Dihydrocodeine) | agoniści receptora opioidowego |
Doksepina (Doxepin) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Ergotamina (Ergotamine) | alkaloidy sporyszu |
Escitalopram (Escitalopram) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Fluoksetyna (Fluoxetine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Fluwoksamina (Fluvoxamine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Metadon (Methadone) | agoniści receptora opioidowego |
Moklobemid (Moclobemide) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Morfina (Morphine) | agoniści receptora opioidowego |
Rasagilina (Rasagiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Selegilina (Selegiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Sertralina (Sertraline) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Sumatryptan (Sumatriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Tramadol | agoniści receptora opioidowego |
Wenlafaksyna (Venlafaxine) | SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory |
Węglan litu (Lithium carbonate) | neuroleptyki atypowe |
Wortioksetyna (Vortioxetine) | substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cyklosporyna (Cyclosporine) | inhibitory kalcyneuryny |
Erytromycyna (Erythromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Itrakonazol (Itraconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Ketokonazol (Ketoconazole) | przeciwgrzybicze pochodne imidazolu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Alprazolam (Alprazolam) | BZD - benzodiazepiny |
Briwaracetam (Brivaracetam) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Difenhydramina (Diphenhydramine) | antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym |
Metadon (Methadone) | agoniści receptora opioidowego |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Pseudoefedryna (Pseudoephedrine) | agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych |
Efedryna (Ephedrine) | agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Alfuzosyna (Alfuzosin) | antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych |
Degareliks (Degarelix) | inne leki przeciwnowotworowe |
Kryzotynib (Crizotinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Interakcje sibutraminy z alkoholem
Należy unikać stosowania z alkoholem. Ryzyko nasilenia niektórych działań ośrodkowych.
Wpływ sibutraminy na prowadzenie pojazdów
Ze względu na swój mechanizm działania może niekorzystnie wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów.
Wpływ sibutraminy na ciążę
Sibutramina w badaniach na zwierzętach powodowała zmiany w obrębie układu sercowo-naczyniowego, a także kości.
Wpływ sibutraminy na laktację
Nie jest wiadome, czy przenika do mleka matki. Nie zaleca się stosowania.
Skutki uboczne
- zawroty głowy
- suchość w ustach
- tachykardia
- wysypka
- wysypki skórne
- wzmożony apetyt
- zaburzenia koncentracji
- zaburzenia pamięci
- zaparcia
- zatrzymanie moczu
- suchość błony śluzowej jamy ustnej
- zwiększenie łaknienia
- zwiększone libido
- zaburzenia rytmu serca
- zmniejszenie libido
- niewydolność serca
- ból brzucha
- nieregularne miesiączkowanie
- napady drgawkowe
- lęk
- bezsenność
- ból głowy
- ból żołądka
- bóle brzucha
- bóle mięśniowe
- brak menstruacji
- depresja
- drgawki
- kołatanie serca
- agresja
- myśli samobójcze
- nastrój depresyjny
- niepokój
- nietypowe sny
- nudności
- pragnienie
- senność
- splątanie
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Inne możliwe skutki uboczne
Sibutramina została wycofana 6 sierpnia 2010 roku z obrotu. Związane było to z bezpieczeństwem i występowaniem działań niepożądanych ze strony układu sercowo-naczyniowego (objawy obejmowały m.in. podwyższone ciśnienie, przyspieszoną akcję serca). Rejestracje sibutraminy wskazywały, że leki te mogą być stosowane u osób ze stabilnym ciśnieniem tętniczym. W 2002 roku firma Abbott rozpoczęła badanie SCOUT, gdzie porównano działanie sibutraminy u osób otyłych należących do grupy wysokiego ryzyka rozwoju chorób krążenia i chorób serca. W 2009 roku na podstawie zebranych danych złożony został wniosek o ocenę skuteczności i ryzyka stosowania do EMA.
Objawy przedawkowania sibutraminy
Ze względu na mechanizm działania mogą wystąpić symptomy ze strony krążenia: tachykardia, bóle i zawroty głowy, nadciśnienie.
Mechanizm działania sibutraminy
Sibutramina należy do grupy SNRI (inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny), oddziałuje na neuroprzekaźnictwo noradrenaliny, serotoniny, dopaminy. Swoje działanie zawdzięcza m.in. aktywnym metabolitom. Sibutramina jest inhibitorem wychwytu zwrotnego 5-HT, noradrenaliny (NA). Hamowanie wychwytu zwrotnego dopaminy jest słabsze niż 5-HT czy NA, a serotoniny słabsze niż noradrenaliny. Poprzez blokowanie wychwytu zwrotnego sibutramina zwiększa ilość określonych neuroprzekaźników.
Sibutramina nie wykazuje działania cholinolitycznego oraz nie blokuje receptorów H1. Wykazuje niskie powinowactwo do receptorów serotoninowych, NA, BZD czy NMDA. Nie wpływa na aktywność enzymu monoaminooksydazy.
Wchłanianie sibutraminy
Jest dobrze wchłaniana z przewodu pokarmowego (stężenie maksymalne osiąga po godzinie). Ulega efektowi pierwszego przejścia w wątrobie, czego efektem są metabolity aktywne (ich stężenie maksymalne jest osiągane po 3-4 godzinach). Ok. 77% dawki w podaniu doustnym jest wchłonięta.
Dystrybucja sibutraminy
Wiąże się z białkami osocza na poziomie 97%, również metabolity (na poziomie 94-97%). Najwyższe stężenie stwierdza się w wątrobie i nerkach.
Metabolizm sibutraminy
Ulega efektowi pierwszego przejścia w wątrobie. Metabolizowana jest z udziałem CYP 3A4, jest poddawana procesowi demetylacji. Dalsze produkty demetylowane poddawane są hydroksylacji i sprzęganiu do produktów nieaktywnych.
Wydalanie sibutraminy
Półokres eliminacji sibutraminy wynosi 0,5h, z kolei czynnych metabolitów ok. 15 godzin.
Jest wydalana głównie z moczem (ok. 77%).