Glibenklamid, Glibenclamidum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o glibenklamidzie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1984
- Działanie glibenklamidu
-
przeciwcukrzycowe (hipoglikemizujące; zmniejsza stężenie glukozy we krwi)
- Postacie glibenklamidu
-
tabletki, tabletki powlekane, zawiesina doustna
- Układy narządowe
-
układ endokrynny (dokrewny)
- Specjalności medyczne
-
Diabetologia
- Rys historyczny glibenklamidu
-
Glibenklamid znany jest w praktyce klinicznej od 1969 roku. Glibenklamid został zatwierdzony przez Food and Drug Administration pod nazwą handlową Glyburide jako lek do stosowania u pacjentów z cukrzycą typu II. W 2000 roku zarejestrowano pierwszy preparat zawierający połączenie glibenklamidu z metforminą. Po latach odkryto korzystne działanie ochronne leku na śródbłonek naczyniowy, działanie przeciwzapalne i neuroprotekcyjne.
- Wzór sumaryczny glibenklamidu
-
C23H28ClN3O5S
Spis treści
- Wskazania do stosowania glibenklamidu
- Dawkowanie glibenklamidu
- Przeciwskazania do stosowania glibenklamidu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania glibenklamidu
- Przeciwwskazania glibenklamidu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje glibenklamidu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje glibenklamidu z alkoholem
- Wpływ glibenklamidu na prowadzenie pojazdów
- Wpływ glibenklamidu na ciążę
- Wpływ glibenklamidu na laktację
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania glibenklamidu
- Mechanizm działania glibenklamidu
- Wchłanianie glibenklamidu
- Dystrybucja glibenklamidu
- Metabolizm glibenklamidu
- Wydalanie glibenklamidu
Wskazania do stosowania glibenklamidu
Glibenklamid jest stosowany w celu obniżenia stężenia glukozy we krwi u pacjentów ze względnym niedoborem insuliny (cukrzyca typu II). Celem terapii jest również zapobieganie rozwojowi późnych powikłań narządowych cukrzycy, takich jak miażdżyca tętnic, neuropatia (choroba nerwów obwodowych), nefropatia (przewlekła choroba nerek), retinopatia (uszkodzenie naczyń krwionośnych w siatkówce oka). Utrzymanie homeostazy stężenia glukozy we krwi musi być wspomagane przez odpowiednią dietę i aktywność fizyczną. Lek może być stosowany w leczeniu cukrzycy noworodkowej, gdy dziecko ma częściowo zachowaną zdolność wytwarzania insuliny.
Dawkowanie glibenklamidu
Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od stężenia glukozy we krwi i w moczu, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby) itp.
Glibenklamid przyjmuje się doustnie w postaci tabletek lub zawiesiny doustnej. Lek należy podawać bezpośrednio przed posiłkiem. Dawkę dobową do 10 mg należy przyjąć przed śniadaniem, natomiast dawkę powyżej 10 mg przed kolacją. Leczenie rozpoczyna się od najmniejszej skutecznej dawki terapeutycznej. Zwykle po 3-5 dniach stosowania leku dokonuje się pomiaru stężenia glukozy we krwi i w moczu, na podstawie których ocenia się konieczność zwiększenia dawki. Nie należy przekraczać maksymalnej dawki u dorosłych wynoszącej 20 mg na dobę. Wraz z upływem czasu terapii może zmniejszyć się zapotrzebowanie na glibenklamid, dlatego należy dostosowywać indywidualnie dawkę leku, aby uniknąć hipoglikemii.
Glibenklamid w postaci zawiesiny doustnej przeznaczony jest do stosowania u noworodków, niemowląt i dzieci. Maksymalna dawka dobowa to 0,6 mg/kg masy ciała.
Przeciwskazania do stosowania glibenklamidu
Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na glibenklamid, ciężkie zaburzenia czynności wątroby i nerek, okres ciąży i laktacji, cukrzyca typu I, kwasica ketonowa, porfiria.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania glibenklamidu
U pacjentów z niedoborem enzymu G6PD stosowanie glibenklamidu może powodować hemolizę (przedwczesny rozpad erytrocytów) i prowadzić do niedokrwistości hemolitycznej. Zaleca się zastosowanie alternatywnych metod leczenia cukrzycy w tej grupie pacjentów, a w przypadku braku takiej możliwości należy zachować szczególną ostrożność i monitorować pacjentów pod kątem hemolizy.
Przyjmowanie glibenklamidu wiąże się z ryzykiem wystąpienia hipoglikemii, która może wymagać hospitalizacji. Zwiększone ryzyko dotyczy zwłaszcza osób z zaburzeniami czynności wątroby i nerek, odwodnionych, niedożywionych i w wieku podeszłym. Objawami hipoglikemii są m.in. suchość w jamie ustnej, wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, suchość skóry, zaburzenia widzenia, nasilone pocenie się, zaburzenia rytmu serca, drażliwość, drżenia i splątanie.
Przy zwiększaniu dawki glibenklamidu w postaci zawiesiny obserwowano biegunki (zwykle ustępują przy utrzymaniu podawania tej samej dawki) oraz nudności i wymioty (konieczność zastosowania środków przeciwwymiotnych, a w przypadku bardzo nasilonych wymiotów konieczność wprowadzenia insuliny szybkodziałającej do czasu ustąpienia objawów).
W trakcie terapii konieczne jest regularne przeprowadzanie badania stężenia glukozy we krwi, obecności ciał ketonowych i stężenia hemoglobiny glikowanej.
Przeciwwskazania glibenklamidu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Glibenklamidu nie należy łączyć z bosentanem.
Interakcje glibenklamidu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acebutolol (Acebutolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Acenokumarol (Acenocoumarol) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Akarboza (Acarbose) | doustne leki przeciwcukrzycowe - inhibitory alfa-glukozydazy |
Albiglutyd (Albiglutide) | analogi glukagonopodobnego peptydu-1 GLP-1 |
Alogliptyna (Alogliptin) | doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE |
Atenolol (Atenolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Benazepryl (Benazepril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Betaksolol (Betaxolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Bisoprolol (Bisoprolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Celiprolol (Celiprolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Chinapryl (Quinapril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Detreomycyna (Chloramfenikol) (Chloramphenicol) | antybiotyki - INNE |
Chlorotetracyklina (Chlortetracycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Cilazapryl (Cilazapril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Ciprofloksacyna (Ciprofloxacin) | fluorochinolony |
Cyklofosfamid (Cyclophosphamide) | cytostatyki alkilujące |
Doksycyklina (Doxycycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Dulaglutyd (Dulaglutide) | analogi glukagonopodobnego peptydu-1 GLP-1 |
Eksenatyd (Exenatide) | analogi glukagonopodobnego peptydu-1 GLP-1 |
Enalapril (Enalapril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Esmolol (Esmolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Fenofibrat (Fenofibrate) | fibraty |
Fenylobutazon (Phenylbutazone) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Fluoksetyna (Fluoxetine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Fozynopryl (Fosinopril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Gliklazyd (Gliclazide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Glikwidon (Gliquidone) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Glipizyd (Glipizide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Heparyna (Heparin) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Ifosfamid (Ifosfamide) | cytostatyki alkilujące |
Imidapryl (Imidapril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Insulina Aspart (Insulin aspart) | insuliny |
Insulina Degludec (Insulin degludec) | insuliny |
Insulina Detemir (Insulin detemir) | insuliny |
Insulina Glargine (Insulin glargine) | insuliny |
Insulina Glulizynowa (Insulin glulisine) | insuliny |
Insulina Izofanowa (Insulin isophane) | insuliny |
Insulina Lispro (Insulin lispro) | insuliny |
Insulina Neutralna (Insulin human) | insuliny |
Kaptopril (Captopril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Karteolol (Carteolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Klarytromycyna (Clarithromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Klonidyna (Clonidine) | agoniści receptora imidazolowego |
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Kwas p-aminosalicylowy (PAS) (Aminosalicylic acid) | substancje stosowane w leczeniu gruźlicy |
Kwas pipemidynowy (Pipemidic acid) | chinolony - inhibitory gyrazy |
Kwas salicylowy (Salicylic acid) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Lewofloksacyna (Levofloxacin) | fluorochinolony |
Linagliptyna (Linagliptin) | doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4) |
Liraglutyd (Liraglutide) | analogi glukagonopodobnego peptydu-1 GLP-1 |
Lizynopryl (Lisinopril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Metoprolol (Metoprolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Mikonazol (Miconazole) | przeciwgrzybicze pochodne imidazolu |
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin) | fluorochinolony |
Nateglinid (Nateglinide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE |
Nebiwolol (Nebivolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Norfloksacyna (Norfloxacin) | fluorochinolony |
Ofloksacyna (Ofloxacin) | fluorochinolony |
Oksytetracyklina (Oxytetracycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Pefloksacyna (Pefloxacin) | fluorochinolony |
Pentoksyfilina (Pentoxifylline) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Peryndopryl (Perindopril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Pindolol (Pindolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Pioglitazon (Pioglitazone) | doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE |
Propranolol (Propranolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Ramipryl (Ramipril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Repaglinid (Repaglinide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - glinidy |
Saksagliptyna (Saxagliptin) | doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4) |
Salicylamid (Salicylamide) | NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1 |
Salicylan choliny (Choline salicylate) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Sitagliptyna (Sitagliptin) | doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4) |
Sotalol (Sotalol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Kotrimoksazol (Sulfametoksazol+Trimetoprim) (Co-trimoxazole (sulfamethoxazole+trimethoprim)) | sulfonamidy i trimetoprim |
Teduglutyd (Teduglutide) | inne leki stosowane w czynnościowych zaburzeniach jelit |
Tetracyklina (Tetracyline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Trandolapryl (Trandolapril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Tymolol (Timolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Wildagliptyna (Vildagliptin) | doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4) |
Rezerpina (Reserpine) | antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych |
Testosteron (Testosterone) | testosteron i pochodne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acetazolamid (Acetazolamide) | inhibitory anhydrazy węglanowej |
Adrenalina (Adrenaline) | leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne |
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Dezogestrel (Desogestrel) | progestageny |
Dobutamina (Dobutamine) | leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne |
Dydrogesteron (Dydrogesterone) | progesteron i gestageny |
Etynyloestradiol (Ethinylestradiol) | estrogeny naturalne i syntetyczne |
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Fenoterol (Fenoterol) | agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych |
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Formoterol (Formoterol) | agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych |
Furosemid (Furosemide) | leki moczopędne, diuretyk - pętlowe |
Glukagon (Glucagon) | hormony glikogenolityczne |
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazide) | leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne |
Izoniazyd (Isoniazid) | substancje stosowane w leczeniu gruźlicy |
Lewomepromazyna (Levomepromazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Lewotyroksyna (Levothyroxine (sodium)) | hormony tarczycy |
Makrogol (Macrogol, poliethylene glycol) | substancje przeczyszczające o działaniu osmotycznym |
Perazyna (Perazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Prednizolon (Prednisolone) | glikokortykosteroidy |
Prednizon (Prednisone) | glikokortykosteroidy |
Promazyna (Promazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) | antybiotyki - INNE |
Salbutamol (Salbutamol) | agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych |
Salmeterol (Salmeterol) | agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Klonidyna (Clonidine) | agoniści receptora imidazolowego |
Kolesewelam (Colesevelam) | substancje wiążące kwasy żółciowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cyklosporyna (Cyclosporine) | inhibitory kalcyneuryny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Bosentan (Bosentan) | antagoniści receptora endoteliny ETA |
Interakcje glibenklamidu z alkoholem
Glibenklamid może zwiększać nietolerancję na alkohol. Alkohol może powodować znaczne nasilenie lub osłabienie działania hipoglikemizującego. Odnotowano przypadki reakcji disulfiramopodobnych po jednoczesnym spożyciu alkoholu i glibenklamidu jako skutek zaburzenia metabolizmu alkoholu. Reakcja ta objawia się rozszerzeniem naczyń krwionośnych w obrębie głowy i szyi, nudnościami, wymiotami, bólem brzucha, wzmożoną potliwością, zaburzeniami rytmu serca, drgawkami, obniżeniem ciśnienia krwi i bólem w klatce piersiowej.
Wpływ glibenklamidu na prowadzenie pojazdów
Stosowanie glibenklamidu wiąże się z ryzykiem hipoglikemii, która stanowi bezpośrednie zagrożenie dla osób prowadzących pojazdy. Pacjenci stosujący glibenklamid muszą uwzględnić zmniejszenie czujności jako skutek terapii.
Wpływ glibenklamidu na ciążę
Stosowanie glibeklamidu w ciąży jest przeciwwskazane.
Wpływ glibenklamidu na laktację
Nie zaleca się stosowania glibenklamidu w okresie laktacji. Jeżeli stosowania leku w okresie karmienia piersią jest konieczne należy kontrolować stężenie glukozy we krwi niemowląt.
Skutki uboczne
- ból nadbrzusza
- hipoglikemia
- neutropenia
- wymioty
- niestrawność
- biegunka
- przemijające zwiększenie aktywności transaminaz
- przebarwienia zębów
- wysypka skórna
- agranulocytoza
- zespół nieprawidłowego wydzielania hormonu antydiuretycznego (SIADH)
- nadwrażliwość na światło
- ból stawów
- encefalopatia (uszkodzenie mózgu)
- obrzęk twarzy
- anemia hemolityczna
- niedociśnienie
- głuchota
- aplazja szpiku
- hipereozynofilia
- wstrząs
- zaburzenia naczyniowo- mózgowe
- kwasica mleczanowa
- ciężkie zaburzenia czynności nerek
- alergiczne reakcje skórne
- reakcje anafilaktyczne
- ból głowy
- drgawki
- drżenie
- duszność
- leukopenia
- niewyraźne widzenie
- parestezje
- pokrzywka
- psychoza
- pancytopenia
- rumień wielopostaciowy
- splątanie
- świąd
- trombocytopenia
- wzmożona potliwość
- zaburzenia akomodacji
- zapalenie naczyń
- złuszczające zapalenie skóry
- zwiększenie masy ciała
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania glibenklamidu
Przyjęcie zbyt dużej dawki glibenklamidu prowadzi do hipoglikemii, włącznie z jej ciężkimi postaciami z towarzyszącymi drgawkami, śpiączką i innymi zaburzeniami neurologicznymi.
Mechanizm działania glibenklamidu
Glibenklamid blokuje zależny od ATP kanał potasowy w komórkach β wysp trzustkowych. W wyniku zmniejszenia przepuszczalności dla potasu dochodzi do depolaryzacji błony komórkowej, otwarcia kanałów i napływu wapnia do wnętrza komórki, co doprowadza do indukcji wydzielania insuliny i zmniejszenia stężenia glukozy we krwi. Niedawno wykazano, że glibenklamid hamuje kanał Sur1-Trpm4, z czym związane jest zmniejszenie powstawania obrzęków i krwotoków wtórnych, hamowanie apoptozy (śmierci komórek), silne działanie przeciwzapalne i indukcja tworzenia nowych komórek nerwowych (neurogeneza).
Wchłanianie glibenklamidu
Glibenklamid jest szybko i prawie całkowicie wchłaniany z przewodu pokarmowego. Stężenie maksymalne osiąga po około 2,5 h po podaniu.
Dystrybucja glibenklamidu
Glibenklamid wiąże się w ponad 99% z białkami osocza, w tym prawie całkowicie z albuminami.
Metabolizm glibenklamidu
Metabolizm glibenklamidu zachodzi w wątrobie przy udziale enzymów CYPP450 (CYP3A4, CYP2C9, CYP2C19, CYP3A7 i CYP3A5). Dwa spośród powstających metabolitów wykazują aktywność farmakologiczną: 4-trans-hydroksyglibenklamid i 3-cis-hydroksyglibenklamid.
Wydalanie glibenklamidu
Glibenklamid wydalany jest w 60% z kałem (w żółci) i w 40% z moczem, głównie w postaci 4-trans-hydroksyglibenklamidu. Okres półtrwania glibenklamidu wynosi 4-13 h. Lek zostaje całkowicie usunięty z organizmu po 45-72 h.