Zopiklon, Zopiclonum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazanie do stosowania zopiklonu to krótkotrwałe leczenie bezsenności u osób dorosłych - krótkotrwałej, przejściowej, przewlekłej z towarzyszącymi problemami z zasypianiem, spłyconym snem, wczesnym rannym budzeniem się.

Stosowanie benzodiazepin i substancji podobnych do nich wskazane jest w przypadku zaburzeń ciężkich, stanu powodującego silne wyczerpanie u pacjenta oraz niezdolności do normalnego funkcjonowania.

Zopiklon stosowany jest doustnie.

Okres leczenia wynosi zwykle do 2 tygodni, maksymalnie 4 tygodnie włącznie z okresem zmniejszania dawki. W indywidualnych przypadkach konieczne może okazać się wydłużenie stosowania zopiklonu poza maksymalny okres. Wydłużenie okresu stosowania powinno być poparte ponowną oceną stanu pacjenta.

Zopiklon jest stosowany bezpośrednio przed snem.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 7,5 mg.

U osób z niewydolnością wątroby, przewlekłą niewydolnością oddechową oraz u osób w podeszłym wieku, leczenie należy rozpocząć od połowy zwykle stosowanej dawki u osób dorosłych.

Osoby ze stwierdzoną niewydolnością nerek powinny rozpoczynać leczenie od połowy dawki zalecanej dla osób dorosłych (mimo nie stwierdzenia kumulacji zopiklonu oraz jego metabolitów).

Przeciwwskazaniem bezwzględnym do stosowania zopiklonu jest nadwrażliwość na substancję czynną.

Nie wdraża się również terapii w przypadku myasthenia gravis, ciężkiej niewydolności oddechowej, zespołu bezdechu sennego, ciężkiej niewydolności wątroby oraz u osób poniżej 18 roku życia - dzieci i młodzieży.

Zopiklon może powodować fizyczne i psychiczne uzależnienie. Ryzyko to wzrasta wraz z długością okresu leczenia, a także stosowanej dawki. Ryzyko uzależnienia wzrasta w przypadku pacjentów nadużywających alkoholu lub u pacjentów z zaburzeniami osobowości. W przypadku uzależnienia fizycznego, po nagłym odstawieniu zopiklonu mogą wystąpić objawy odstawienne (bóle głowy, bóle mięśni, silny lęk, napięcie, niepokój, drażliwość, splątanie; w ciężkich przypadkach: derealizacja, depersonalizacja, przeczulica słuchowa, mrowienie kończyn, drętwienie, nadwrażliwość na hałas/światło, napady padaczkowe, omamy).

Stosowanie zopiklonu obarczone jest wystąpieniem bezsenności z odbicia (niekiedy objawy te są nasilone względem okresu przed stosowaniem tej substancji czynnej). Zespołowi temu towarzyszą m.in.: niepokój, zmiany nastroju.

Leczenie zopiklonem powinno być krótkotrwałe, maksymalnie do 4 tygodni (wraz z okresem zmniejszania dawki).

Stosowanie zopiklonu może wiązać się z wystąpieniem tolerancji tj. działanie nasenne może ulec zmniejszeniu, szczególnie po ponownym podaniu w przeciągu kilku tygodni.

Zopiklon może powodować amnezję następczą - pacjenci stosujący tę substancję czynną powinni mieć zapewniony nieprzerwany sen przez 7-8 godzin.

Stosowanie benzodiazepin i substancji do nich podobnych może wiązać się z wystąpieniem reakcji paradoksalnych i reakcji psychicznych takich jak: drażliwość, agresja, pobudzenie, niepokój, napady wściekłości, urojenia, psychozy, koszmary senne. Ryzyko wystąpienia takich objawów jest większe u osób w podeszłym wieku i u dzieci.

Podczas stosowania zopiklonu może wystąpić tzw. somnambulizm (lunatyzm) - dotyczy to pacjentów nie w pełni obudzonych; u tych pacjentów zaobserwowano m.in. telefonowanie, prowadzenie samochodu przez sen, przygotowywanie i spożywanie jedzenia. Ryzyko wystąpienia takich zachowań związane jest ze spożywaniem alkoholu, stosowanie innych środków działających na OUN oraz dawek przekraczających zalecane zopiklonu.

Zopiklon działa również na mięśnie (występuje działanie rozluźniające). Wiąże się z tym zwiększone ryzyko upadków u osób, które wstają w nocy - szczególnie osoby w podeszłym wieku.

Dawkę zopiklonu powinna być dostosowana m.in. w przypadku niewydolności oddechowej - stosowanie tej substancji wiążę się z wystąpieniem depresji oddechowej w tej grupie pacjentów.

U osób z niewydolnością wątroby istnieje ryzyko wystąpienia encefalopatii wątrobowej.

Zopiklon nie jest lekiem pierwszego rzutu w przypadku leczenia psychoz, nie powinien być stosowany jako monoterapia w przypadku leczenia depresji lub lęku związanego z depresją.

Należy go stosować ostrożnie u osób nadużywających alkoholu lub leków w wywiadzie.

Jednoczesne stosowanie opioidów i zopiklonu może wiązać się z wystąpieniem sedacji, depresji oddechowej, śpiączki.

Zopiklon może wchodzić w interakcję z sokiem grejpfrutowym (flawonoidy pochodzące w grejpfruta spowalniają metabolizm substancji czynnej i w konsekwencji podwyższają jego stężenie). Należy unikać grejpfruta przez 4 godziny przed i po przyjęciu zopiklonu.

Alkohol nasila działanie uspokajające i nasenne zopiklonu. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania zopiklonu oraz alkoholu.

Zopiklon działa uspokajająco i ogranicza zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Może wystąpić ryzyko zaburzeń psychomotorycznych (szczególnie w połączeniu z alkoholem, lekami hamującymi OUN i wpływającymi na stężenie zopiklonu we krwi).

Nie należy wykonywać czynności wymagających skupienia uwagi i koncentracji w ciągu 8-12 godzin (rozbieżność w literaturze) od podania zopiklonu.

Zopiklon przenika przez łożysko. Nie zaleca się stosowania w okresie ciąży.

Stosowanie zopiklonu w ostatnim trymestrze i w trakcie porodu może wiązać się z wystąpieniem hipotermii, niedociśnienia i depresji oddechowej noworodka. Jest to "zespół wiotkiego noworodka".

U noworodków istnieje ryzyko wystąpienia objawów odstawiennych w przypadku matek, które stosowały zopiklon przez długi okres w ostatnich miesiącach ciąży.

Zopiklon i jego metabolity są obecne w mleku. Metabolizm noworodka jest wolniejszy i działanie hamujące na OUN może być bardziej nasilone niż u osób dorosłych. Nie zaleca się stosowania tej substancji czynnej w okresie karmienia piersią.

W zależności od ilości przyjętego zopiklonu objawy przedawkowania związane są z hamowaniem OUN i obejmują senność do śpiączki.

W łagodnych przypadkach odnotowano: senność, zawroty głowy, dezorientację, letarg.

W cięższych przypadkach odnotowano: ataksję, hipotonię, niedociśnienie, methemoglobinemię, depresję oddechową, śpiączkę.

Zopiklon należy do grupy cyklopirolonów, posiada działanie nasenne podobne do benzodiazepin.

Aktywność farmakologiczna odnosi się do: działania uspokajającego, anksjolitycznego (przeciwlękowego), przeciwdrgawkowego, rozluźniającego mięśnie.

Zopiklon działa agonistycznie w stosunku do receptorów GABA_A.

Zopiklon szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w osoczu osiąga w ciągu 1,5-2 h. Wchłanianie jest identyczne u kobiet i u mężczyzn. Pokarm nie wpływa na wchłanianie zopiklonu. Początek działania nasennego występuje po ok. 30 minutach.

Zopiklon jest szybko rozprowadzany po organizmie (ulega szybkiej dystrybucji z łożyska naczyniowego). W 45% wiąże się z białkami osocza. Nie występuje zjawisko wysycenia i interakcje związane z wypieraniem zopiklonu z połączeń z białkami jest bardzo małe.

Zopiklon jest metabolizowany w wątrobie z udziałem cytochromu P450 izoenzymu CYP3A4.

Głównymi metabolitami są N-tlenek zopiklonu i nieaktywny N-demetylozopiklon. Nie występuje kumulacja zopiklonu ani jego metabolitów, jeśli  jest stosowany raz na dobę.

Okres półtrwania w fazie eliminacji wynosi ok. 5 godzin (w przypadku stosowania w dawkach zaleconych).

Zopiklon i jego metabolity są wydalane głównie przez nerki (ok. 80%), jako wolne metabolity (pochodne N-oksy- i N-demetylowe) przez przewód pokarmowy (ok. 16% metabolitów). Ok. 5% zopiklonu w postaci niezmienionej jest wydalane z moczem.