Zolmitriptan, Zolmitriptanum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o zolmitriptanie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1997
- Substancje aktywne
-
zolmitriptan
- Działanie zolmitriptanu
-
przeciwmigrenowe
- Postacie zolmitriptanu
-
tabletki, tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej (ODT)
- Układy narządowe
-
układ nerwowy i narządy zmysłów
- Specjalności medyczne
-
Neurologia
- Rys historyczny zolmitriptanu
-
Zolmitriptan należy do grupy tryptanów. Został dopuszczony do obrotu w 1997, przez podmiot odpowiedzialny którym był Ipr Pharms Inc. W tym samym roku substancja czynna została dopuszczona do obrotu w Szwajcarii po rejestracji produktu przez firmę Astrazeneca.
- Wzór sumaryczny zolmitriptanu
-
C16H21N3O2
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające zolmitriptan
- Wskazania do stosowania zolmitriptanu
- Dawkowanie zolmitriptanu
- Przeciwskazania do stosowania zolmitriptanu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania zolmitriptanu
- Przeciwwskazania zolmitriptanu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje zolmitriptanu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje zolmitriptanu z pożywieniem
- Wpływ zolmitriptanu na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ zolmitriptanu na ciążę
- Wpływ zolmitriptanu na laktację
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania zolmitriptanu
- Mechanizm działania zolmitriptanu
- Wchłanianie zolmitriptanu
- Dystrybucja zolmitriptanu
- Metabolizm zolmitriptanu
- Wydalanie zolmitriptanu
Wskazania do stosowania zolmitriptanu
Zolmitriptan jest lekiem wykorzystywanym w doraźnej terapii bólu migrenowego występującego z aurą lub bez niej. Migrena z aurą charakteryzuje się wcześniejszym wystąpieniem symptomów poprzedzających ból głowy. Do objawów aury zaliczamy zaburzenia widzenia, mroczki przed oczami, błyski, niedowłady lub mrowienia.
Dawkowanie zolmitriptanu
Schemat dawkowania substancji czynnej jest zależny od masy ciała i wieku pacjenta, a także od jego chorób współistniejących oraz stopnia rozwoju choroby podstawowej. Lek należy przyjąć po wystąpieniu pierwszych objawów migreny. Zolmitriptan jest również skuteczny po przyjęciu leku w późniejszej fazie choroby.
Dawka dobowa zolmitriptanu mieści się w zakresie od 2.5 mg substancji czynnej do maksymalnie 10 mg. Ilość substancji leczniczej może wymagać dostosowania w przypadku braku skuteczności po podaniu.
Podczas przyjmowania zolmitriptanu należy zachować przynajmniej dwugodzinny odstęp pomiędzy pierwszą i drugą dawką leku. Kolejne dawki mogą zostać przyjęte po upłynięciu dwudziestu czterech godzin od pierwszej dawki.
Nie potwierdzono bezpieczeństwa i skuteczności substancji czynnej podczas stosowania leku w grupie dzieci i młodzieży.
Przyjmowana ilość zolmitriptanu powinna zostać dostosowana w przypadku współistnienia umiarkowanych lub ciężkich zaburzeń pracy wątroby.
Zmniejszenie dawki leku jest również konieczne w przypadku przyjmowania jednocześnie:
- inhibitorów podjednostki CYP1A2 (m.in. ciprofloksacyna, fluwoksamina);
- cymetydyny;
- inhibitorów monoaminooksydazy (moklobemid).
Przeciwskazania do stosowania zolmitriptanu
Przeciwwskazaniem do stosowania zolmitryptanu jest wystąpienie nadwrażliwości na tę substancję czynną. Innymi ograniczeniami w wykorzystaniu leku w terapii bólu migrenowego jest:
- choroba niedokrwienna lub zawał mięśnia sercowego;
- niedokrwienie mózgu lub incydenty naczyniowo–mózgowe w przeszłości;
- poważne lub umiarkowane leczone nadciśnienie tętnicze;
- nieustabilizowane nadciśnienie tętnicze;
- ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny poniżej 15 ml/min);
- zaburzenia przepływu w naczyniach obwodowych.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania zolmitriptanu
Podczas jednoczesnego stosowania zolmitriptanu i leków z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) oraz inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) odnotowano zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego. Objawy zespołu serotoninowego (nagły wzrost temperatury ciała, zaburzenia nerwowo–mięśniowe) mogą stanowić ryzyko dla zdrowia i życia pacjenta. Należy starannie obserwować pacjentów (szczególnie podczas rozpoczynania terapii oraz zmiany dawki) przyjmujących jednocześnie zolmitriptan oraz leki z grupy SSRI oraz SNRI.
Zbyt długie stosowanie leków przeciwbólowych może paradoksalnie spotęgować bóle głowy.
Zolmitriptan nie jest rekomendowany w leczeniu migreny podstawnej, oftalmoplegicznej, hemiplegicznej.
W trakcie terapii zaobserwowano wzrost prawdopodobieństwa działań niepożądanych jeśli lek był stosowany w trakcie przyjmowania wyciągów z dziurawca.
Pacjenci z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, hiperlipidemią, czynnikami dziedzicznymi sprzyjającymi rozwojowi choroby niedokrwiennej serca, oraz osoby palące tytoń, kobiety po menopauzie, mężczyźni po czterdziestym roku życia powinny wykluczyć prawdopodobieństwo choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego przed rozpoczęciem terapii zolmitriptanem.
U niektórych pacjentów przyjmujących zolmitriptan odnotowano ryzyko pojawienia się ucisku, ciężaru w okolicy mięśnia sercowego. W przypadku pojawienia się bólu w klatce piersiowej należy przerwać przyjmowanie leku i skonsultować się z lekarzem.
Stosowanie zolmitriptanu nie jest zalecane u pacjentów cierpiących na zaburzenia rytmu mięśnia sercowego lub osób z zespołem Wolffa–Parkinsona–White'a.
Podczas terapii zolmitriptanem odnotowano ryzyko wzrostu ciśnienia tętniczego, zarówno w przypadku osób cierpiących wcześniej na nadciśnienie tętnicze oraz pacjentów zdrowych.
Przed rozpoczęciem kuracji zolmitriptanem należy wykluczyć możliwość wystąpienia innych schorzeń neurologicznych. Stosowanie leku można rozpocząć jedynie w przypadku zdecydowanego potwierdzenia migreny.
Migrena jest jednostką chorobową, podczas której istnieje pewne prawdopodobieństwo pojawienia się udarów i zaburzeń krążenia mózgowego. W trakcie terapii zolmitriptanem również istnieje ryzyko wystąpienia incydentów naczyniowo–mózgowych, ze względu na to należy zachować szczególną ostrożność podczas leczenia migreny.
Przeciwwskazania zolmitriptanu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Przeciwwskazane jest jednoczesne przyjmowanie substancji należących do grupy agonistów receptorów 5HT1B/1D – innych substancji z grupy tryptanów (sumatryptanu, naratryptanu).
Zolmitryptanu nie należy również łączyć z pochodnymi ergotaminy (np. metysergidem).
Interakcje zolmitriptanu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Almotryptan (Almotriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Eletryptan (Eletriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Frowatryptan (Frovatriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Naratryptan (Naratriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Ryzatryptan (Rizatriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Sumatryptan (Sumatriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Granisetron (Granisetron) | setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3 |
Ondansetron (Ondansetron) | setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3 |
Palonosetron (Palonosetron) | setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3 |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kabergolina (Cabergoline) | agoniści receptorów dopaminowych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Buspiron (Buspirone) | leki przeciwlękowe wpływające na przekaźnictwo serotoninergiczne |
Citalopram (Citalopram) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Duloksetyna (Duloxetine) | SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory |
Escitalopram (Escitalopram) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Klomipramina (Clomipramine) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Maprotylina (Maprotiline) | substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania |
Mianseryna (Mianserin) | substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania |
Paroksetyna (Paroxetine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Tramadol | agoniści receptora opioidowego |
Trazodon (Trazodone) | SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny |
Węglan litu (Lithium carbonate) | neuroleptyki atypowe |
Wortioksetyna (Vortioxetine) | substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Sotalol (Sotalol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Tetrabenazyna (Tetrabenazine) | leki hamujące wytwarzanie noradrenaliny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Ciprofloksacyna (Ciprofloxacin) | fluorochinolony |
Fluwoksamina (Fluvoxamine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Lewofloksacyna (Levofloxacin) | fluorochinolony |
Norfloksacyna (Norfloxacin) | fluorochinolony |
Interakcje zolmitriptanu z pożywieniem
Pokarm nie wywiera znacznego wpływu na proces wchłaniania zolmitriptanu.
Wpływ zolmitriptanu na prowadzenie pojazdów
Należy zachować szczególną ostrożność podczas terapii zolmitriptanem. Podczas leczenia migreny mogą wystąpić przemijające napady senności oraz zawroty głowy. Migrena może upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów lub obsługi maszyn.
Inne rodzaje interakcji
Należy unikać jednoczesnego przyjmowania zolmitriptanu oraz preparatów zawierających wyciągi z dziurawca (Hypericum perforatum). W wyniku łączenia leku z substancją pochodzenia roślinnego odnotowano zwiększone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych wynikających z przyjmowania zolmitriptanu (w tym zespołu serotoninowego).
Wpływ zolmitriptanu na ciążę
Stosowanie zolmitriptanu podczas trwania ciąży jest możliwe jednie po starannym rozważeniu korzyści wynikających z leczenia dla matki oraz ryzyka wystąpienia embriotoksyczności.
Przeprowadzone badania nie potwierdziły bezpieczeństwa stosowania leku w trakcie ciąży. Wyniki badań na zwierzętach wskazują na ryzyko zmniejszenia żywotności zarodka podczas przyjmowania leku w okresie ciąży.
Wpływ zolmitriptanu na laktację
Przyjmowanie zolmitriptanu podczas laktacji nie jest zalecane. Substancja czynna może przenikać do mleka zwierząt, w związku z czym nie można wykluczyć transferu leku do mleka matki karmiącej.
Zalecana jest zachowanie dobowego odstępu pomiędzy przyjęciem leku a karmieniem.
Skutki uboczne
- astenia
- bóle kończyn
- ból głowy
- ból w klatce piersiowej
- bóle brzucha
- bóle mięśniowe
- zawroty głowy pochodzenia ośrodkowego
- kołatanie serca
- Dysfagia
- nudności
- Przeczulica
- osłabienie mięśni
- parestezje
- ból szyi
- osłabienie
- uczucie gorąca
- senność
- suchość błony śluzowej jamy ustnej
- suchość w ustach
- uczucie ciężkości
- uczucie ociężałości
- wymioty
- zawroty głowy
- ból gardła
- zaburzenia czucia
- sztywność mięśniowo-szkieletowa
- nadciśnienie tętnicze
- tachykardia
- wielomocz
- częste oddawanie moczu
- obrzęk naczynioruchowy
- pokrzywka
- reakcje anafilaktyczne
- reakcje nadwrażliwości
- reakcje rzekomoanafilaktyczne
- dusznica bolesna
- niedokrwienie jelit
- martwica jelit
- krwawa biegunka
- zawał mięśnia sercowego
- skurcz naczyń wieńcowych
- bolesne parcie na pęcherz
- Dławica piersiowa
- zawał śledziony
- niedokrwienne zapalenie jelit
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania zolmitriptanu
W przypadku przyjęcia zbyt dużej dawki substancji czynnej może wystąpić nadmierne uspokojenie (sedacja).
Mechanizm działania zolmitriptanu
Zolmitriptan jest agonistą receptorów serotoninowych 5-HT1B/1D, 5-HT1F oraz 5-HT1A. Substancja lecznicza nie wykazuje aktywności wobec innych receptorów w ośrodkowym układzie nerwowym.
Substancja czynna jest agonistą receptorów 5-HT1B/1D odpowiadających za skurcz naczyń krwionośnych. Zolmitriptan powoduje skurcz patologicznie rozszerzonych naczyń wewnątrzczaszkowych oraz naczyń doprowadzających krew do ośrodkowego układu nerwowego, w tym tętnicy szyjnej. Pobudzenie receptora 5-HT1B odpowiada za bezpośredni skurcz naczyń wewnątrzczaszkowych, połączenie z receptorem 5-HT1D powoduje zahamowanie uwalniania neuropeptydu CGRP (peptyd związany z genem kalcytoniny) – silnego czynnika naczyniorozszerzającego.
Ponadto, lek zmniejsza ośrodkową i obwodową aktywność nerwu trójdzielnego, naczynioaktywnego peptydu jelitowego oraz substancji P. Ograniczenie uwalniania czynników prozapalnych odpowiada za zmniejszenie odczuwania bólu.
Wchłanianie zolmitriptanu
Zolmitryptan szybko i w dobrym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego. Przyjęcie leku z posiłkiem nie wywiera większego wpływu na proces absorpcji leku. Maksymalne stężenie we krwi występuje zwykle po upływie godziny od podania leku.
Napady migreny mogą wydłużać proces opróżniania żołądka, ograniczając w ten sposób wchłanianie substancji czynnej z jelita.
Dystrybucja zolmitriptanu
Zolmitriptan oraz jego czynna N-demetylowa pochodna występują w osoczu w postaci połączonej z białkami na poziomie 25%.
Powinowactwo N–demetylowej pochodnej do receptorów 5-HT1B/1D jest kilkukrotnie większe niż leku w postaci niezmienionej.
Metabolizm zolmitriptanu
Substancja czynna ulega metabolizmowi w wątrobie. W biotransformację zolmitriptanu zaangażowana jest podjednostka CYP1A2 cytochromu p450.
Zolmitriptan jest przekształcany do dwóch nieaktywnych farmakologicznie metabolitów:
- kwasu indolilooctowego;
- pochodnej N–tlenkowej.
Trzecim metabolitem jest N–demetylowa zolmitriptanu pochodna wykazująca większe powinowactwo do receptorów 5-HT1B/1D niż niezmieniona cząsteczka leku.
Wydalanie zolmitriptanu
Zolmitriptan jest eliminowany z organizmu poprzez wydalenie metabolitów z moczem (około 60% dawki). Lek jest również usuwany w postaci niezmienionej głównie z kałem (około 30% dawki).