Triamcynolon, Triamcinolonum - Zastosowanie, działanie, opis

Triamcynolon jest syntetycznym, fluorowanym glokortykosteroidem. Podobnie jak inne kortykortysteroidy, działa immunosupresyjnie i hamuje skurcz oskrzeli. Jego działanie przeciwzapalne jest 5 razy silniejsze niż hydrokortyzonu, a przeciwobrzękowo działa silniej od prednizolonu.

Ze względu na mechanizm działania znalazł zastosowanie w leczeniu szeregu różnorakich schorzeń, takich jak: alergie (atopia, alergiczny nieżyt nosa), choroby skóry (łuszczyca, kontaktowe zapalenie skóry), choroby reumatyczne (reumatyczne i łuszczycowe zapalenie stawów) i tkanek miękkich (toczeń), choroby płuc (ciężkie postaci gruźlicy), układu krwionośnego (niedokrwistość) i pokarmowego (choroba Crohna - krótkotrwale), a także w okulistyce (zapalenia w obrębie oka).

Triamcynolon jest stosowany doustnie, w postaci tabletek, pod ścisłą kontrolą lekarza. Jego dawkowanie zależy od jednostki chorobowej i indywidualnego stanu pacjenta. Stosuje się najmniejsze aktywne stężenia.

Zewnętrzne preparaty z acetonidem triamcynolonu takie jak na przykład kremy, maści aerozole stosujemy zazwyczaj dwa razy na dobę. Dawkowanie wskazuje lekarz. Nie wolno stosować ich na duże powierzchnie ciała lub pod opatrunki okluzyjne.

Przeciwskazaniami do stosowania są nadwrażliwość na triamcynolon, niewydolność nerek, zakażenia bakteryjne i grzybicze oraz szczepienia, zwłaszcza szczepionkami zawierającymi żywe wirusy.

Triamcynolon powinien być stosowany w najniższym aktywnym stężeniu a jego dawki należy zmniejszać stopniowo. Nagłe przerwanie leczenia może spowodować niewydolność nerek, gorączkę, bóle mięśni i stawów, złe samopoczucie. Podczas terapii dużymi dawkami triamcynolonem nie należy stosować żywych szczepionek. Może maskować objawy infekcji i zmniejszać odporność na zakażenie. Ma to znaczenie dla osób przybyłych z krajów tropikalnych, narażonych na zakażenie pełzakiem czerwonki. W trakcie leczenia należy zwracać szczególną uwagę na objawy ze strony przewodu pokarmowego. Pacjenci leczeni immunosupresyjnie narażeni są na cięższy przebieg takich chorób zakaźnych jak ospa wietrzna, półpasiec, odra.

Po aplikacji zewnętrznej należy umyć dłonie, unikać kontaktu preparatów z oczami oraz błonami śluzowymi. Stosowanie na duże powierzchnie ciała oraz pod opatrunki okluzyjne, na fałdy skóry i błony śluzowe znacznie zwiększa wchłanianie, a to może wywołać działanie ogólnoustrojowe. Długotrwałe stosowanie sterydów na skórę dzieci może zahamować ich wzrost oraz rozwój.

Należy zachować szczególną ostrożność łącząc triamcynolon z NLPZ z powodu możliwych krwawień z przewodu pokarmowego. Ostrożnie podchodzi się do jednoczesnego stosowania ze sterydami anabolicznymi oraz innym glikokortykosteroidami, które może wiązać się z poważnymi zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej. Szczepienia z użyciem szczepionek zawierających żywe wirusy podczas terapii triamcynolonem może wywołać choroby wirusowe.

Nie powinno się jednocześnie miejscowo stosować innych produktów, gdyż może to osłabić lub spotęgować wchłanianie triamcynolonu oraz interakcje z innymi substancjami lub podrażnienia skóry.

Przyjmowanie triamcynolonu z pokarmem spowalnia jego wchłanianie w początkowej fazie, choć nie wpływa na całkowitą biodostępność.

Spożywanie alkoholu w trakcie jednoczesnego stosowania triamcynolonu i NLPZ sprzyja krwawieniom z przewodu pokarmowego.

Triamcynolon nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn, może jednak powodować bóle i zawroty głowy a nawet zaburzenia psychiczne.

Triamcynolon może być podawany kobietom w ciąży jedynie pod ścisłą kontrola lekarza, po rozważeniu potencjalnych zagrożeń i korzyści. Możliwy jest niekorzystny wpływ na wydolność łożyska i rozwój ludzkiego płodu, choć nie jest on potwierdzony wystarczają ilością badań.

Kobiety karmiące nie powinny stosować triamcynolonu. W niewielkich ilościach przenika on do mleka. Stosowany długotrwale lub w dużych dawkach może spowodować zahamowanie wzrostu lub wpłynąć na działanie kory nadnerczy dziecka.

Glikokortykosteroidy oraz ich syntetyczne pochodne stosowane na skórę mogą wywołać szereg działań niepożądanych do których należą ścieńczenie skóry, miejscowy zanik skóry, zapalenie, pieczenie, rozleniwienie naczyń krwionośnych oraz zapalenie mieszków włosowych. Może wystąpić nadmierne owłosienie, depigmentacja. Długotrwałe stosowanie triamcynolonu na duże powierzchnie ciała lub jako okluzja może powodować wchłanianie się do krwi i wywołać działanie ogólnoustrojowe.

Objawy przedawkowania mogą wystąpić po długotrwałym stosowaniu triamcynolonu, zwłaszcza w dużych dawkach. Należą do nich zaburzenia gospodarki hormonalnej oraz wodno-elektrolitowej, retencja sodu, utrata dużej ilości potasu i wapnia, które prowadzą do nadciśnienia tętniczego i obrzęków, zaburzeń rytmu serca. Obserwuje się liczne zaburzenia ze strony układu nerwowego, pokarmowego, skóry oraz krwi.

Triamcynolon, podobnie jak inne kortykosteroidy, wykazuje szerokie działanie immunosupresyjne (w tym przeciwalergiczne) oparte na wielorakich mechanizmach. Hamuje rozwój objawów zapalenia bez wpływu na jego przyczynę. Ogranicza migrację makrofagów i leukocytów do ogniska zapalnego oraz syntezę i uwalnianie chemicznych mediatorów. Zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych, działając przeciwwysiękowo i przeciwobrzękowo. Wywiera silny i długotrwały wpływ na czynność nadnerczy. Wykazuje działanie sprzyjające rozkładowi białek, wzmaga odkładanie glikogenu w wątrobie i mięśniach.

Triamcynolon wchłania się łatwo z przewodu pokarmowego. W porównaniu do kortyzonu w mniejszym stopniu wiąże się z białkami osocza (ok. 40%). Jego działanie po podaniu doustnym występuje po 1-2 godzinach i utrzymuje się przez 6-8 godzin. Okres półtrwania w osoczu wynosi 2-5 godzin, a w tkankach 18-36 godzin.

Metabolizowany jest głównie w wątrobie, w mniejszym stopniu w nerkach. Głównym metabolitem triamcynolonu jest 6-beta-hydroksy-triamcynolon.

Jest wydalany w 20% w postaci niezmienionej z moczem. Pozostała część eliminowana jest jako nieaktywne metabolity.