Bendamustyna, Bendamustinum - Zastosowanie, działanie, opis

Bendamustyna jest stosowana w leczeniu przewlekłej białaczki limfocytowej (stadium choroby B lub C wg klasyfikacji Bineta) u pacjentów, u których nie jest wskazane stosowanie fludarabiny, w monoterapii u pacjentów z chłoniakiem nieziarniczym leczonych rytuksymabem oraz w leczeniu skojarzonym z predniozonem u pacjentów powyżej 65. roku życia ze szpiczakiem mnogim (stadium II z progresją lub stadium III wg klasyfikacji Durie-Salmona), którzy nie kwalifikują się do autologicznego przeszczepu komórek macierzystych szpiku a leczenie talidomidem lub bortezomibem jest u nich niemożliwe z powodu neuropatii.

Podawana we wlewach dożylnych trwających 30-60 minut. Dawki i schemat leczenia dobiera lekarz. Podawanie musi się odbywać w specjalistycznych ośrodkach onkologicznych. W trakcie terapii musi być kontrolowana morfologia krwi a schemat podawania modyfikowany w zależności od liczby leukocytów i trombocytów.

Przeciwwskazaniami do stosowania bendamustyny są nadwrażliwość na substancję czynną, ciężkie zaburzenia czynności wątroby, żółtaczka, ciężkie zaburzenia czynności szpiku i poważne zmiany morfologii krwi, poważny zabieg chirurgiczny przeprowadzony w ciągu miesiąca przed rozpoczęciem terapii, infekcje z leukocytopenią w przebiegu, przyjęcie szczepionki przeciwko żółtej febrze.

W związku z ryzykiem zahamowania czynności szpiku zaleca się cotygodniowe monitorowanie parametrów krwi (leukocyty, trombocyty, neutrofile, hemoglobina).

Wystąpienie gorączki, duszności, kaszlu może świadczyć o powikłaniu w postaci zakażenia bakteryjnego lub wirusowego. Należy wdrożyć diagnostykę umożliwiającą podjęcie decyzji o kontynuacji lub zakończeniu leczenia.

Zaistnienie ciężkich reakcji skórnych może zdyskwalifikować bendamustynę do leczenia.

Pacjentów należy monitorować pod kątem poziomu potasu i kwasu moczowego oraz poziomu nawodnienia, w związku z potencjalnym ryzykiem zaburzeń serca i zespołem rozpadu guza.

U pacjentów z łagodnymi reakcjami anafilaktycznymi należy rozważyć równoległe stosowanie leków przeciwhistaminowych i glikokortykosteroidów.

Wysoka terato- i mutagenność bendamustyny jest przesłanką do stosowania skutecznej antykoncepcji w trakcie leczenia, a u mężczyzn również 6 miesięcy po jego zakończeniu. U mężczyzn może wystąpić nieodwracalna bezpłodność.

Nosicielstwo wirusa WZW B niesie ryzyko reaktywacji choroby, niewydolności wątroby, a nawet zgonu. Pacjentów takich należy objąć szczególną obserwacją i konsultować z hepatologiem.

Nie przeprowadzono pełnych badań in vivo nad interakcjami z innymi substancjami aktywnymi. Jednoczesne stosowanie bendamustyny z innymi lekami mielosupresyjnymi może spowodować nasilenie ich działania na szpik kostny. Podawanie szczepionek zawierających żywy materiał wirusowy pacjentom z upośledzeniem funkcji układu odpornościowego, związanym z chorobą podstawową jak również stosowaniem leków cytostatycznych, może prowadzić do rozwinięcia się infekcji prowadzących do zgonu.

Bendamustyna może wywoływać ataksję, neuropatię obwodową oraz senność. Pacjent w trakcie leczenia powinien unikać prowadzenia pojazdów i obsługiwania urządzeń mechanicznych.

Nie ma pełnych danych o wpływie na bendamustyny na przebieg ciąży u ludzi. W badaniach na zwierzętach stwierdzono działanie teratogenne i obumieranie płodu. Bendamuscyna nie powinna być stosowana u kobiet ciężarnych, jeśli nie jest to konieczne.

Nie wiadomo, czy bendamystyna przenika do mleka matki, dlatego w czasie leczenia karminie piersią jest niewskazane.

U pacjentów w okresie rozrodczym w trakcie leczenia i przez pół roku po jego zakończeniu zalecane jest stosowanie skutecznych metod antykoncepcji. Istnieje ryzyko wywołania trwałej bezpłodności u mężczyzn.

Bendamustyna podawana jest we wlewach dożylnych. Bardzo często działania niepożądane są związane z pracą szpiku kostnego oraz jej oddziaływaniem na krew, najczęściej to leukopenia, trombocytopenia czy limfopenia. Obserwuje się bóle głowy, nudności, wymioty, zmęczenie czy gorączkę, zwiększoną podatność na choroby wirusowe. Często może wystąpić niedokrwistość, zespół rozpadu guza, krwotok, zawroty głowy, niewydolność, zawał i zaburzenia rytmu serca. Często spotykamy wypadanie włosów, skórne reakcje alergiczne oraz zaburzenia pracy przewodu pokarmowego z biegunką lub zaparciem, zaburzenia miesiączkowania czy zaburzenia oddechowe. Niezbyt często dochodzi do zespołu mielodysplastycznego, ostrej białaczki szpikowej, pancytopenii. Rzadko występuje reakcja anafilaktyczna, rzekomoanafilaktyczna, posocznica, bezgłos, czy ostra niewydolność krążenia. Bardzo rzadko obserwowane są zaburzenia neurologiczne, ataksje, parestezje, zapalenie mózgu lub żył, krwawienie z przewodu pokarmowego, tachykardia, włóknienie płuc, bezpłodność czy niewydolność wielonarządowa.

W badaniach klinicznych za objawy limitujące dawkę podawaną we wlewach dożylnych uznawano odpowiednie objawy kardiologiczne bądź hematologiczne. Nie ma specyficznej terapii zalecanej w razie przedawkowania. Stosowane jest leczenie objawowe lub środki zaradcze takie jak przeszczep szpiku kostnego lub przetaczanie produktów krwiopochodnych.

Chlorowodorek bendamustyny działa przeciwnowotworowo i cytobójczo dzięki zdolności tworzenia wiązań krzyżowych w jedno- i dwuniciowym DNA na drodze alkilacji. Efektem są zaburzenia funkcjonowania i naprawy genomu. W badaniach in vitro wykazano wrażliwość wielu linii ludzkich komórek nowotworowych na bendamustynę. Potwierdzono jej skuteczność również w badaniach in vivo na modelach doświadczalnych z guzami pochodzenia zwierzęcego i ludzkiego.

Chlorowodorek bendamustyny podawany jest w infuzjach dożylnych.

Podana dożylnie bendamustyna ulega w 95% związaniu z białkami osocza.

Chlorowodorek bendamustyny jest intensywnie i wielokierunkowo metabolizowany w wątrobie, głównie z udziałem cytochromu P450. Zaburzenia czynności wątroby czy nerek oraz wiek pacjenta nie wpływają istotnie na przemiany tej substancji.

Około 20% bendamustyny ulega eliminacji z moczem w ciągu doby - w postaci niezmienionej lub w postaci metabolitów (kolejno po względem ilościowym: monohydroksybendamustyna, bendamustyna, dihydroksybendamustyna, utleniony metabolit oraz N-desmetylobendamustyna). Metabolity eliminowane mogą być również z żółcią.