Fluorek sodu, Natrii fluoridum - Zastosowanie, działanie, opis

Fluorek sodu jest nieorganicznym związkiem chemicznym, który ma zastosowanie między innymi w pielęgnacji zębów oraz obrazowaniu radiograficznym (jeśli jest stosowany jako (¹⁸F)–fluorek sodu). W stomatologii fluorek sodu jest stosowany w zapobieganiu próchnicy zębów oraz w leczeniu nadwrażliwości szyjek zębowych. Z kolei w diagnostyce używany jest jako znacznik w obrazowaniu czynnościowym z wykorzystaniem pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). Substancja czynna wskazana jest przede wszystkim do diagnostyki zmian znajdujących się w kościach (na przykład przerzuty nowotworowe w kościach, diagnostyka bólu kręgosłupa).

Fluorek sodu stosuje się na zęby.

Dawka stosowana w leczeniu zależna od jednostki chorobowej (w profilaktyce próchnicy, w leczeniu nadwrażliwości) oraz rodzaju uzębienia (zęby mleczne, uzębienie mieszane lub stałe).

Zawiesina do stosowania na zęby

Dawki zwykle stosowane dla zębów mlecznych: 5,65 mg fluoru.

Dawki zwykle stosowane dla uzębienia mieszanego: 9,04 mg fluoru.

Dawki zwykle stosowane dla uzębienia stałego: 16,95 mg fluoru.

W każdym z powyższych przypadków pacjent nie powinien spożywać posiłku oraz myć zębów przez minimum 4 godziny od naniesienia preparatu.

Pasta do zębów

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: myć zęby około 2 cm pasty (3–5 mg fluoru) do 3 razy na dobę.

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na fluorek sodu, zapalenie jamy ustnej, astma oskrzelowa oraz wrzodziejące zapalenie dziąseł.

Jeśli fluorek sodu jest nakładany na całe uzębienie, należy poinformować pacjenta, aby przed zabiegiem spożył posiłek.

Przed rozpoczęciem stosowania fluorku sodu pacjent powinien zostać poddany ocenie pod kątem całkowitej ilości przyjmowanego fluoru, aby nie doprowadzić do fluorozy.

Fluorku sodu nie powinny stosować osoby, które mają niekontrolowane odruchy połykania (osoby niepełnosprawne, małe dzieci).

Fluorek sodu nie powoduje objawów wpływających na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

W badaniach na zwierzętach zauważono, że stosowanie fluorku sodu w dużych dawkach może mieć toksyczne działanie na rozwój ciąży. W związku z tym nie zaleca się stosowania fluorku sodu w ciąży.

Fluorek sodu przenika do mleka matki. Należy skonsultować się z lekarzem. 

Brak danych klinicznych oraz związanych z badaniami na zwierzętach dotyczących płodności podczas stosowania fluorku sodu.

Podanie na zęby: obrzęk śluzówki jamy ustnej, wrzodziejące zapalenie dziąseł i śluzówki jamy ustnej, nudności, napady astmatyczne u chorych z astmą oskrzelową (rzadko), nadwrażliwość, obrzęk naczynioruchowy, podrażnienie skóry, uczucie pieczenia w jamie ustnej.

W zależności od zastosowanej dawki fluorku sodu mogą wystąpić nudności, wymioty, biegunki i ból brzucha. Wśród objawów przedawkowania bardzo dużych dawek substancji można wyróżnić również toksyczne działania związku na organizm i w efekcie rozwój hipokalcemii. W wyniku zbyt długotrwałego stosowania obserwowano wystąpienie kropek i plam w obrębie szkliwa, a także ciężką postać kruchości szkliwa.

Mechanizm działania fluorku sodu polega na tym, że związek ten ma wpływ na redukcję próchnicy poprzez wspomaganie remineralizacji powierzchni zębów. Jednoczesne substancja czynna hamuje ich demineralizacji. Oznacza to, że rozpuszczalność szkliwa w kwaśnym środowisku ulega zmniejszeniu. Ponadto fluorek sodu hamuje rozwój bakterii, które przyczyniają się do rozwoju próchnicy.

Po podaniu doustnym fluorek sodu wchłania się bardzo szybko (90%–100%). Stężenie maksymalne substancji czynnej osiągane jest od 30 minut do 60 minut po podaniu.

Substancja czynna jest dystrybuowana przede wszystkim do kości i zębów. Na przykład po podaniu dożylnym 50% dawki jest bardzo szybko rozprowadzane do układu kostnego.

Główną droga eliminacji substancji czynnej są nerki. W drugiej kolejności związek usuwany jest kałem (10%), a  następnie z potem i śliną (1%).