Suplementy diety i witaminy wspomagające płodność  mężczyzn i kobiet

Sposób odżywiania w znaczącym stopniu warunkuje płodność kobiet i mężczyzn w okresie reprodukcyjnym. Niekiedy jednak nawet właściwa dieta nie jest w stanie dostarczyć wszystkich niezbędnych składników. Wówczas pomocna okazuje się suplementacja. W przypadku kobiet zwykle rekomendowanymi podstawowymi składnikami, które warto włączyć do przyjmowania przed zajściem w ciąże są: kwas foliowy i witaminy z grupy B, witamina D3, kwas EPA, antyoksydanty, a w przypadku stwierdzonych niedoborów również żelazo. Mężczyznom zaleca się przyjmowanie antyoksydantów, witaminy D3, kwasu EPA omega-3, a także w przypadku zdiagnozowania obniżonego poziomu: magnezu, cynku i selenu.

1. Żelazo przed ciążą
2. Witaminy z grupy B na wsparcie płodności
3. Witamina D3 przed zajściem w ciążę
4. Kwas foliowy w trakcie przygotowań do ciąży
5. Suplementy o działaniu antyoksydacyjnym a problemy z zajściem w ciążę
6. Preparaty i witaminy na poprawę jakości nasienia 
7. Ile czasu przed planowaną ciążą warto suplementować dietę?  

Żelazo przed ciążą

Zarówno nadmiar jak i niedobór żelaza mogą niekorzystnie wpływać na organizm. Dlatego przed rozpoczęciem suplementacji należy określić aktualny jego poziom we krwi. Dodatkowo w okresie ciąży zapotrzebowanie na żelazo znacząco wzrasta.

W I trymestrze z każdym dniem zwiększa się o ok. 1 mg/ dobę, a w III trymestrze aż o 7,5 mg na dobę. Wiąże się to z rozwojem płodu oraz wzmożoną masą macicy. Dlatego kluczowe jest w przypadku stwierdzenia niedoboru żelaza i/lub niedokrwistości wyrównanie poziomu tego pierwiastka przed rozpoczęciem starania się o dziecko.

Wykonanie badania morfologii powinno być podstawowym elementem przed zajściem w ciąże. Ważnymi parametrami w tym przypadku są poziom hemoglobiny, hematokrytu, a także średnia objętość krwinki czerwonej (MCV). Jeśli zostanie stwierdzona niedokrwistość dodatkowo ocenia się poziom  ferrytyny (białko, które tworzy kompleks z jonami żelaza, dzięki czemu jest ono magazynowane w wątrobie i łatwo dostępne).

Witaminy z grupy B na wsparcie płodności

Witaminy z grupy B są niezwykle ważne dla naszego organizmu, w tym również w przypadku par planujących powiększenie rodziny.

• Witamina B3 (niacyna) jest kluczowa w syntezie cholesterolu, z którego powstają hormony płciowe.
• Również witamina B5 odgrywa pośrednią rolę w tworzeniu hormonów płciowych, ponieważ jej podstawową funkcją jest udział w syntezie koenzymu A, który z kolei uczestniczy w produkcji m.in.: cholesterolu.
• Witamina B6 (pirydoksyna) umożliwia prawidłowe wytwarzanie hemoglobiny, która transportuje tlen do komórek.
• Witamina B12 (kobalamina) pełni ważną rolę w procesie syntezy aktywnych metabolitów kwasu foliowego oraz elementów morfotycznych krwi. m.in: erytrocytów, ogranicza powstawanie anemii złośliwej.

Co ważne witaminy z grupy B regulują poziom homocysteiny, której podwyższone stężenie może ograniczać szansę na zapłodnienie oraz utrzymanie prawidłowo przebiegającej ciąży.

Powiązane tematy:

• Stymulacja hormonalna jajników. Zasady, protokół przed in vitro
• Niepłodność – przyczyny i metody leczenia niepłodności u kobiet i mężczyzn
• Jak zajść w ciążę? Jak pomóc naturze w poczęciu dziecka

Witamina D3 przed zajściem w ciążę

Dobre efekty może przynieść również stosowanie witaminy D3. Receptory dla tej witaminy znajdują się w większości tkanek organizmu,  w tym w jajnikach i łożysku. Dodatkowo kalcytriol pełni ważną rolę w syntezie hormonów płciowych: estrogenów i progesteronu.

Istnieją doniesienia naukowe wskazujące korelację pomiędzy niedoborem witaminy D3 a problemami z zajściem w ciążę. Kwasy omega 3 (zwłaszcza DHA) ograniczają niekorzystne procesy prozapalne a także wpływają korzystnie na prawidłowy rozwój układu nerwowego i mózgu, dlatego ich suplementacja przed ciążą może wspomóc przywrócenie homeostazy i tym samym zwiększyć szanse na zajście w ciąże.

Kwas foliowy w trakcie przygotowań do ciąży

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca wszystkim zdrowym i bez wywiadu własnego oraz rodzinnego obciążonego wadami płodu kobietom, które planują staranie się o dziecko, dietę bogatą w foliany oraz suplementację kwasu foliowego  w dawce dobowej w jednym z dwóch wariantów:

• I wariant: 400 ug kwasu foliowego niemetylowanego raz na dobę;
• II wariant: 400 ug kwasu foliowego metylowanego (5-MTHF) w połączeniu z 400 ug kwasu foliowego niemetylowanego raz na dobę.

W przypadku kobiet, u których wystąpiły wady cewy nerwowej w poprzedniej ciąży, istnieją specjalne wskazania co do stosowania folianów, które należy skonsultować z ginekologiem. W tej sytuacji suplementację należy stosować przez okres minimum 12 tygodni przed koncepcją. Dotyczy to również przyszłych ojców. Zaleca się stosować zwiększone dawki folianów dochodzące do 5 mg dziennie aktywnego folianu. Po tym czasie lekarz zwykle zmniejsza dawka do standardowej, stosowanej w ciąży.

W przypadku niektórych kobiet istnieje podwyższone ryzyko niedoboru folianów oraz wad cewy nerwowej (neural tube defects = NTD). W tej grupie znajdują się pacjentki:

• stosujące szkodliwe substancje, używki;
• ze zdiagnozowaną cukrzycą typu I lub II przed zajściem w ciąże;
• przyjmujące określone grupy leków: przeciwcukrzycowe (metformina), stosowane w terapii hipercholesterolemii (cholestyramina), przeciwzapalne (sulfasalazyna), cytostatyki (metotreksat), przeciwpadaczkowe;
• cierpiące na niewydolność nerek i/lub wątroby;
• ze znaczną otyłością, których BMI > 30;
• cierpiące na zaburzenia wchłaniania spowodowane chorobami w obrębie układu pokarmowego;
• po operacji zmniejszenia pojemności żołądka (chirurgia bariatryczna).

Dla tych kobiet właściwe dawkowanie kwasu foliowego, kluczowe dla zajścia w ciążę, powinien określić ginekolog.

Suplementy o działaniu antyoksydacyjnym a problemy z zajściem w ciążę

Procesy oksydacyjne przebiegające z udziałem wolnych rodników mogą prowadzić do zaburzenia owulacji, a także jakości oocytów, z których powstaje komórka jajowa. Dlatego pozytywne rezultaty w trakcie starania się o zajście w ciążę może przynieść suplementacja substancji o działaniu antyoksydacyjnym, jak: witaminy C, E, beta-karoten, czy jeden z najsilniejszych przeciwutleniaczy, którym jest astaksantyna.

Preparaty i witaminy na poprawę jakości nasienia 

Właściwa dieta dostarczająca niezbędnych składników dla organizmu może wpływać na poprawę nasienia i wspomóc proces zapłodnienia.

Przeciwutleniacze (witaminy antyoksydacyjne: A, C, E, astaksantyna, selen, cynk) mogą wpłynąć korzystnie na powstawanie plemników oraz poprawić jakość spermy.

Kwasy omega-3, których głównym źródłem są ryby i owoce morza, mogą powodować zwiększenie ruchliwości plemników. Jak wskazują badania naukowe, w przypadku niedoborów suplementacja cynku i magnezu może zwiększać poziom testosteronu.  Z kolei testosteron jest niezbędny dla prawidłowego przebiegu procesu spermatogenezy. Przypuszcza się, że suplementacja selenu, zwłaszcza w stanach jego obniżonego poziomu w organizmie, może wpłynąć korzystnie na jakość nasienia.

Ile czasu przed planowaną ciążą warto suplementować dietę?  

Przed rozpoczęciem starań o zajście w ciążę oboje przyszłych rodziców powinno zadbać o własne zdrowie. W tym celu warto zweryfikować dotychczasową dietę, czy dostarcza niezbędnych składników odżywczych, a także wykonać odpowiednie badania laboratoryjne. Zmiany warto wprowadzić kilka miesięcy wcześniej przed planowanym poczęciem dziecka. Wówczas mamy czas, aby przeprowadzić suplementację w zrównoważony sposób i w przypadku niedoborów wyrównać poziom niezbędnych składników. Warto skonsultować się w tym celu z ginekologiem aby omówić proces przygotowań.