Mykoplazmy

Najczęściej infekcje mykoplazmowe wywołane są przez gatunek Mycoplasma pneumoniae. Do zakażenia tą mykoplazmą dochodzi drogą kropelkową lub pyłową, a także przez kontakt bezpośredni z chorym. Mykoplazma może wywoływać wręcz lokalne epidemie w szkołach, internatach, koszarach czy w rodzinach. Zwykle pojawiają się one co 4-5 lata i utrzymują się przez wiele miesięcy.

Infekcja ta u małych dzieci do 5 roku życia przebiega jako zakażenie górnych dróg oddechowych, natomiast u dzieci starszych, młodzieży i dorosłych przebiega najczęściej jako śródmiąższowe zapalenie płuc nazywane inaczej atypowym zapaleniem płuc. Najczęściej jednak mykoplazmy atakują dzieci między 5 a 15 rokiem życia.

Dla człowieka chorobotwórczych jest tylko kilka gatunków mykoplazmy. Pozostałe wchodzą w skład naturalnej flory jamy ustnej i są dla nas nieszkodliwe.

Żeby mykoplazmy mogły wywołać objawy chorobowe w naszym organizmie przylegają najpierw do komórek rzęskowych nabłonka dróg oddechowych i przenikają do ich wnętrza. Fakt, że mykoplazmy znajdują się wewnątrz komórek utrudnia znacznie walkę z infekcją, ponieważ przeciwciała i antybiotyki mają ograniczony dostęp do tych mikroorganizmów. Z drugiej strony obecność mykoplazm w komórkach wywołuje głównie zmiany w narządach, co przekłada się na objawy jakie towarzyszą temu zakażeniu.

Objawy mykoplazmowego zapalenia płuc

Choroba zazwyczaj wylęga się od 2 do 3 tygodni. Pierwsze objawy związane są z rozwijającą się ostrą infekcją górnych dróg oddechowych i często przypominają grypę. Dlatego typowy jest wtedy napadowy suchy i męczący kaszel. ból głowy, ból mięśni i gorączka. W ciągu kolejnych dni kaszel staje się wilgotny, a chory odkrztusza śluzowo-ropną wydzielinę. Chory czuje się źle. Jest osłabiony i gorzej toleruje wysiłek fizyczny. Ostre objawy choroby utrzymują się przez 1-2 tygodnie. Po czym następuje stopniowa poprawa. Ale u części chorych jeszcze przez kilka tygodni może utrzymywać się złe samopoczucie i zmęczenie. Czasem w przebiegu mykoplazmowego zapalenia płuc występują zmiany skórne i na błonach śluzowych np. wysypka, rumień, wrzodziejące zapalenie jamy ustnej czy zapalenie spojówek.

Choć proces zapalny rozwija się  w płucach, to dość rzadko stwierdza się zmiany osłuchowe nad polami płucnymi. Zmiany zapalne natomiast widoczne są na zdjęciu radiologicznym klatki piersiowej.

Powikłania

Powikłania w przebiegu infekcji mykoplazmowej występują rzadko i mogą  to być: u dzieci – zapalenie ucha środkowego, a u dorosłych – zapalenie zatok. Z innych jeszcze rzadszych powikłań  można wymienić: niedokrwistość hemolityczną czyli powstającą  na skutek wzmożonego rozpadu krwinek czerwonych, powikłania zakrzepowo-zatorowe, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zaburzenia móżdżkowe, zapalenie mięśnia sercowego oraz zaburzenia przewodnictwa w sercu. Zapalenie stawów dotyka najczęściej jednego stawu. Chory odczuwa wówczas ból stawu, który ulega obrzękowi i zaczerwienieniu. Na szczęście objawy te są krótkotrwałe i szybko mijają.

Rozpoznanie

W przebiegu infekcji mykoplazmowej charakterystyczne jest to, że pomimo dużych dolegliwości chorego i zmian radiologicznych w płucach, badanie fizykalne wykazuje niewiele odchyleń od stanu prawidłowego.

Do postawienia rozpoznania konieczna jest diagnostyka laboratoryjna. Podstawą są tu badania serologiczne, które pozwalają na wykrycie  w surowicy chorego przeciwciał przeciwko mykoplazmie. 

Krew do badań powinna być pobierana dwukrotnie – pierwszy raz w końcu pierwszego tygodnia choroby, a drugi raz w 7-10 dni od pierwszego pobrania. Dzięki temu można zaobserwować wzrost miana przeciwciał, co świadczy o świeżej infekcji. Zmiany radiologiczne w płucach nie są charakterystyczne, dlatego nie mogą być podstawą rozpoznania choroby. Również podstawowe badania laboratoryjne jak morfologia czy OB. nie wnoszą nic istotnego do rozpoznania. Badania mikrobiologiczne mają bardzo ograniczone zastosowanie z uwagi na trudność w hodowli mykoplazmy.

Leczenie mykoplazmowego zapalenia płuc

Mykoplazmowe zapalenie płuc przebiega zwykle łagodnie, ale trwa dość długo - od 2 do 4 tygodni. Dlatego do leczenia włącza się antybiotyk, który skraca czas choroby. Z wyboru są to makrolidy i tetracykliny stosowane od 10 do 14 dni. Ponieważ tetracykliny są przeciwwskazane u dzieci, dla nich pozostają tylko makrolidy. Leczenie antybiotykiem skraca okres występowania gorączki i zmian w płucach oraz przyspieszenie ustąpienie objawów. Jednakże antybiotyki nie niszczą drobnoustrojów i chorzy są nosicielami mykoplazmy jeszcze przez kilka tygodni. Zazwyczaj wystarcza leczenie w domu. Ale w ciężkich przypadkach konieczna jest hospitalizacja.

Mykoplazmy u noworodków

Infekcja mykoplazmatyczna niebezpieczna jest w okresie ciąży. Mykoplazmy mogą  być bowiem powodem poronień, porodów przedwczesnych i zwiększonej śmiertelności okołoporodowej noworodków. U noworodków, a szczególnie wcześniaków, są przyczyną zakażeń układu oddechowego. Mogą też wywoływać inny zmian narządowe. Ostateczne rozpoznanie wymaga izolacji drobnoustroju oraz wykazania wzrostu miana przeciwciał przeciwko antygenom wyhodowanych szczepów.