Domowe sposoby na kaszel – naturalne metody na kaszel suchy i mokry

Kaszel jest powszechną dolegliwością, o czym świadczy dość duża ilość konsultacji w gabinetach lekarskich, podczas których zgłaszany jest jako jedna z głównych dolegliwości. Kaszel towarzyszy infekcjom, alergii, jak również może on wystąpić nagle, jako naturalny odruch obronny organizmu przed czynnikami zewnętrznymi. Bez względu na przyczynę jego występowania, stanowi on utrudnienie codziennego funkcjonowania, dlatego warto wiedzieć jak za pomocą domowych sposobów możemy sobie z nim radzić. 

Domowe sposoby na kaszel – jakie mogą być przyczyny kaszlu? 

Kaszel jest naturalnym mechanizmem obronnym organizmu, mającym na celu oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny, ciała obcego lub czynników drażniących: kurzu czy dymu. Również może być on oznaką trwającej infekcji wirusowej bądź bakteryjnej, albo towarzyszyć schorzeniom, takim jak: astma oskrzelowa, alergia, POChP, choroba refluksowa czy ropień płuc.

Domowe sposoby na kaszel – jak odróżnić kaszel mokry od suchego? 

Wielu osobom sprawia trudność określenie, z jakim kaszlem mają do czynienia – kaszlem suchym (nieproduktywnym) czy z kaszlem mokrym (produktywnym), co jest niezbędne, aby móc dobrać skuteczny preparat. Jak je zatem rozpoznać? 

Kaszel suchy przede wszystkim jest męczący, towarzyszy mu podrażnienie gardła i w efekcie jego bolesność, a co najistotniejsze – nie dochodzi do odkrztuszania żadnej wydzieliny. Może on skutecznie utrudniać codziennie funkcjonowanie poprzez występowanie napadów kaszlu czy problemów z zasypianiem. Inaczej jest w przypadku kaszlu mokrego, który charakteryzuje się odrywaniem i odkasływaniem zalegającej wydzieliny, a swoją największą aktywność przejawia nad ranem, tuż po przebudzeniu. 

Kaszel towarzyszący infekcji na początku ma charakter suchy, zaś po kilku dniach od zakażenia, na skutek nadprodukcji śluzu w drogach oddechowych, zamienia się on w kaszel mokry. Jeśli pomimo kaszlu suchego, towarzyszy wrażenie zalegania wydzieliny w płucach lub odczuwany jest „ciężar w piersiach”, to tak naprawdę ma się do czynienia z kaszlem mokrym i w tym kierunku należy prowadzić leczenie. 

Domowe sposoby na kaszel – inhalacje 

Inhalacje od zawsze są numerem jeden wśród domowych sposobów na schorzenia górnych dróg oddechowych. Są one proste i uniwersalne w wykonaniu, niezależnie czy przeprowadza się je przy pomocy inhalatora czy też garnka z ręcznikiem (są to tzw. parówki). Co najważniejsze, przeznaczone są dla każdego, bez względu na wiek. 

Do inhalowania na kaszel suchy można stosować:

• sól izotoniczną (fizjologiczną – oznacza to, że jej stężenie jest identyczne z płynami fizjologicznymi człowieka), czyli chlorek sodu (NaCl) o stężeniu 0,9%; jej zadaniem jest nawilżanie, oczyszczanie z ciał obcych drażniących gardło i w efekcie niesienie ulgi w uporczywym kaszlu,
• sól z dodatkiem kwasu hialuronowego – dzięki wiązaniu cząsteczek wody odpowiada za intensywne nawilżenie błony śluzowej, przyczynia się do szybszej i skuteczniejszej regeneracji podrażnionej błony śluzowej układu oddechowego, 
• sól z dodatkiem ektoiny – ektoina jest naturalną cząsteczką wytwarzaną przez ekstremofile, czyli mikroorganizmy przystosowane do życia w skrajnie niesprzyjających warunkach środowiskowych; jej zadaniem jest właśnie ochrona przed szkodliwym działaniem w tych warunkach – tak samo zachowuje się ona w organizmie człowieka – tworzy ochronną warstwę, silnie wiążącą cząsteczki wody, co zapewnia intensywne nawilżenie, szybszą regenerację podrażnionych miejsc oraz skuteczną ochronę, przed czynnikami drażniącymi. 

Przeczytaj także, jak stosować wodę morską do nosa.

Do inhalowania na kaszel mokry można stosować: 

• sól hipertoniczną, czyli chlorek sodu (NaCl) o stężeniu 3%, której zadaniem jest upłynnianie zalegającej wydzieliny i ułatwianie jej odkrztuszania; dzieje się tak, ponieważ woda w środowisku naturalnym zawsze dąży do wyrównania stężenia, co oznacza, że podanie preparatu bardziej stężonego od tego panującego w organizmie, spowoduje napływ wody i doprowadzi do rozrzedzenia wydzieliny,
• olejki eteryczne: eukaliptusowy, tymiankowy, sosnowy i jodłowy – będą one upłynniać wydzielinę, dzięki czemu odkrztuszenie jej będzie łatwiejsze; najlepiej stosować je w formie rozcieńczonej jako inhalacje parowe, przy czym nie stosuję się ich u dzieci poniżej 2. roku życia, ze względu na możliwość wywołania niebezpiecznego dla życia skurczu oskrzeli. 

Domowe sposoby na kaszel – domowe syropy 

W medycynie ludowej od zawsze doceniano zbawienny wpływ wielu surowców roślinnych, stąd też mamy obecnie do dyspozycji wiele receptur na domowej roboty syropy na kaszel. Pomimo dostępu do gotowych preparatów, wiele osób decyduję się na ich samodzielne przygotowanie. 

Oto kilka propozycji domowych syropów na kaszel suchy:

1. Syrop z cebuli – może nie brzmi zachęcająco, ale jest bardzo skuteczny i prosty w wykonaniu. Wystarczy obrać i drobno pokroić 3 średniej wielkości cebule, następnie dodać pól szklanki miodu, albo zasypać je cukrem, tak aby całkowicie je przykrywał i odstawić na kilka godzin (najlepiej na dobę), aby cebule puściły sok. Po tym czasie odcedzamy powstały syrop i przelewamy go do wyparzonych butelek lub słoików. Zaleca się przyjmować po 1 łyżeczce syropu z cebuli na kaszel, mniej więcej co 2–3 godziny. 
2. Syrop z pędów sosny – również bardzo prosty w wykonaniu, jednak nie będzie go można przygotować o każdej porze roku. Aby syrop był gotowy na sezon jesienno-zimowy, pędy sosny najlepiej jest zbierać na przełomie kwietnia i maja, wtedy mają one największą zawartość dobroczynnych składników. Co istotne, nie należy odcinać wszystkich pędów, zostawiamy pęd główny oraz kilka pobocznych, aby nie zaburzyć rozwoju drzewa. Zbieramy tylko te o długości 7-12 cm, zwłaszcza jeśli są pokryte brązową, lepką substancją, bowiem świadczy to o zawartości dużej ilości soku. Zerwane pędy sosny należy delikatnie umyć pod bieżącą wodą, pokroić na mniej więcej centymetrowe kawałki i włożyć do słoika. Następnie zawartość zasypać cukrem w proporcji 1:1 (zawartość słoja można również układać warstwowo). Słój zakręcamy niecałkowicie lub przykrywamy gazą i odstawiamy na 2–3 tygodnie, aby pędy mogły wypuścić sok. Ważne, aby w tym czasie dopilnować, żeby zawsze wszystkie pędy były przykryte cukrem lub syropem, jeśli tak nie jest, należy dosypać cukru. Pamiętajmy także, aby regularnie (najlepiej codziennie) otwierać i mieszać zawartość. Gotowy syrop przecedza się do wyparzonych słoików lub butelek.

Domowe sposoby na kaszel – napary ziołowe. Jak je przygotować? 

Napar ziołowy jest najpowszechniejszą metodą przygotowywania ziół do stosowania wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Zapewne niewiele osób zdaje sobie sprawę, że przygotowywanie herbaty jest niczym innym, jak sporządzaniem naparu ziołowego. 

Jak prawidłowo przygotować napar na kaszel? Przede wszystkim sporządza się go bezpośrednio przed spożyciem. Należy odważyć odpowiednią ilość ziół (zazwyczaj jest to 1 łyżka stołowa na szklankę wody), zalać wrzątkiem i przykryć naczynie z parzonym surowcem na 5–15 minut. Na koniec napar trzeba przecedzić.

Na kaszel suchy można również sporządzić napar z siemienia lnianego (lnu pospolitego), który w aptece dostępny jest w postaci ziaren lub w formie zmielonej. Zaparzone siemię lnianie ma postać „glutowatą”, czyli jest gęste i klejące, ze względu na dużą zawartość związków śluzowych, które będą powlekać gardło i hamować odruch kaszlu. 

Domowe sposoby na kaszel – preparaty ziołowe z apteki 

Oprócz samodzielnego wykonania domowych syropów na kaszel, można również sięgnąć po gotowe ziołowe preparaty z apteki, będące naturalną alternatywą syntetycznych preparatów.

Zadaniem ziołowych preparatów na kaszel suchy jest hamowanie napadów kaszlu, co zapewnia przede wszystkim zawartość substancji śluzowych. Działają one powlekająco i osłaniająco na błonę śluzową, co zapobiega jej podrażnianiu i tym samym kasłaniu. Takie działanie zapewniają: korzeń prawoślazu lekarskiego, liść podbiału pospolitego, kwiat dziewanny oraz liść malwy. Preparaty dostępne są w postaci pastylek do ssania, syropów lub sprayów do gardła. 

W przypadku kaszlu mokrego najlepiej przebadanym surowcem roślinnym o działaniu wykrztuśnym jest wyciąg z liści bluszczu, występujący w postaci syropów, tabletek oraz pastylek miękkich. Ziołowe preparaty na kaszel mokry mogą zawierać również wyciąg z ziela tymianku, co sprawia, że często oba surowce roślinne występują wspólnie w preparatach złożonych. 

Domowe sposoby na kaszel – nawilżanie powietrza, oklepywanie, bańki 

Suche powietrze w domu podrażnia gardło i często jest przyczyną występowania suchego kaszlu. Niestety równie często przyczyna ta jest bagatelizowana, ze względu na brak monitorowania wilgotności powietrza w pomieszczeniach. Zdecydowanie łatwiej jest połączyć ciągłe kasłanie z gorszą pogodą na zewnątrz niż z przebywaniem we własnym domu. W okresie jesienno-zimowym, kiedy sezon grzewczy trwa w pełni, warto kontrolować wilgotności powietrza i jeśli zajdzie taka potrzeba stosować nawilżacze.

Przy kaszlu mokrym również zaleca się zadbać o nawilżenia powietrza, ponieważ suche powietrze może przyczynić się do gęstnienia wydzieliny w drogach oddechowych, co będzie stwarzało problemy z odkrztuszaniem. Pomocne w pozbywaniu się wydzieliny, zwłaszcza u dzieci, jest oklepywanie. Najlepiej wykonywać je rano, po podaniu leków wykrztuśnych oraz każdorazowo po wykonaniu inhalacji. Dłoń należy złożyć w łódeczkę i oklepywać plecy od dołu ku górze.

Bańki od wielu lat postrzegane są jako rewelacyjny sposób leczenia infekcji dróg oddechowych, pomimo braku dowodów naukowych na ich skuteczność. Ich działanie ma polegać na mobilizowaniu układu odpornościowego do walki z infekcją. Postawienie rozgrzanej bańki na skórze prowadzi do powstania w tym miejscu podciśnienia, co skutkuje pęknięciem naczynia krwionośnego i wypłynięciem krwi, co traktowane jest przez organizm jako ciało obce, które należy zwalczyć. Następstwem tego jest aktywowanie komórek odpornościowych, które po rozpoznaniu braku zagrożenia ze strony krwi z pękniętego naczynia zaczną zwalczać inne chorobotwórcze ustroje obecne w organizmie. Decydując się stawianie baniek, najlepiej jest stawiać je na noc, tak aby można było się później dobrze się wygrzać pod kołdrą. 

Domowe sposoby na kaszel – kiedy należy zgłosić się do lekarza? 

Zgłoszenie się do lekarza pierwszego kontaktu z kaszlem, powinno nastąpić, jeśli pomimo zastosowania domowych sposobów, objaw ten utrzymuje się powyżej 8 tygodni – mamy już wtedy do czynienia z kaszlem przewlekłym.

Dodatkowo konsultacja lekarska powinno zostać przeprowadzona w sytuacji, gdy:

• doszło do pogorszenia stanu zdrowia (wysoka gorączka, problemy z oddychaniem), 
• wystąpił świszczący oddech,
• dochodzi do trudności z połykaniem,
• kaszel jest tak silny, że wywołuje wymioty, albo towarzyszy mu krwioplucie, 
• odczuwany jest wyraźny ból w klatce piersiowej, występujący niezależnie od kaszlu,
• bez żadnej znanej przyczyny nastąpiła nagła utrata masy ciała, 
• odkrztuszana jest ropna wydzielina o nieprzyjemnym zapachu.