Choroba Alzheimera – przyczyny, objawy, najnowsze metody leczenia

Neurodegradacja, która wywołuje m.in. zaniki pamięci i zaburzenia behawioralne, to choroba Alzheimera. Otępienie spowodowane jest odkładaniem się w neuronach nieprawidłowych białek. Dotychczas nie udało się ustalić przyczyny tego zjawiska. W wielu ośrodkach naukowych na całym świecie trwają prace nad opracowaniem leku na chorobę Alzheimera czy preparatu szczepionkowego, który będzie można podawać profilaktycznie pacjentom obciążonym wywiadem rodzinnym.

Choroba Alzheimera to jednostka chorobowa dotykająca co dziesiątą osobę po 65. roku życia. Z uwagi na fakt, że prowadzi do niepełnosprawności umysłowej, warto wiedzieć jak opóźnić jej postęp. Czym jest choroba Alzheimera oraz jak wygląda przyszłość w leczeniu tej choroby?

1. Choroba Alzheimera – czym jest?
2. Przyczyny choroby Alzheimera
3. Choroba Alzheimera – dziedziczenie. Jak można sprawdzić, czy jest lub będzie się chorym?
4. Czy chorobie Alzheimera można zapobiegać?
5. Objawy choroby Alzheimera
6. Jak odróżnić chorobę Alzheimera od demencji?
7. Jak wygląda obecnie sposób leczenia choroby Alzheimera?
8. Choroba Alzheimera – obecne metody leczenia
9. Jak wygląda przyszłość w leczeniu choroby Alzheimera?

Choroba Alzheimera – czym jest?

Choroba Alzheimera to choroba neurodegeneracyjna, której rozwój skutkuje postępującym zanikiem pamięci i zaburzeniami zachowania prowadzącymi do całkowitego upośledzenia życia codziennego osoby chorej. Ocenia się, że jest to najczęstsza przyczyna otępienia wśród osób starszych. Według statystyk w krajach rozwiniętych z jej powodu cierpi ok. 13% populacji po 65. roku życia. Z tego względu jest to bardzo znaczący problem, którego istota jest analizowana przez lekarzy i naukowców na całym świecie.

Przyczyny choroby Alzheimera

Otępienie w chorobie Alzheimera spowodowane jest odkładaniem się w neuronach nieprawidłowych białek, takich jak beta-amyloid (główny składnik blaszek amyloidowych znajdujących się w mózgach osób z chorobą Alzheimera) oraz białka tau (rodzaj białka występującego prawie wyłącznie w komórkach nerwowych). Z powodu ich nagromadzenia dochodzi do obumierania neuronów, a tym samym znacznego upośledzenia przesyłania sygnałów przez neuroprzekaźniki, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. Przyczyny odkładania się nieprawidłowych białek nie są do końca znane. Uznaje się, że za pojawienie się choroby odpowiedzialne są czynniki genetyczne oraz środowiskowe, jednak nie zostały one dokładnie wyróżnione.

Choroba Alzheimera – dziedziczenie. Jak można sprawdzić, czy jest lub będzie się chorym?

Jednym z czynników definiujących wystąpienie choroby Alzheimera są czynniki genetyczne. Według statystyk uznaje się jednak, że ok. 95% przypadków choroby jest sporadyczna i nie można powiązać jej z występowaniem rodzinnym. Jeżeli jednak w rodzinie pojawił się jakikolwiek zespół otępienny, wówczas ryzyko związane z rozwinięciem się choroby Alzheimera jest zwiększone dwukrotnie. W przypadku występowania rodzinnego, które dotyczy 5% wszystkich osób, zauważalny jest tzw. wczesny Alzheimer, którego objawy pojawiają się nawet przed 60. rokiem życia.

Czy chorobie Alzheimera można zapobiegać?

Przy aktualnej wiedzy medycznej zapobieganie występowaniu choroby jest niemożliwe. Istnieją jednak czynniki, które mogą spowolnić rozwój choroby Alzheimera:

• prowadzenie zdrowego trybu życia, gdyż nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca oraz cukrzyca typu 2 podnoszą ryzyko wystąpienia choroby otępiennej,
• duża ilość kontaktów społecznych,
• regularna aktywność fizyczna,
• wyższe wykształcenie – nie zapobiega rozwojowi choroby, ale powoduje, że objawy występują później oraz są łagodniejsze.

Objawy choroby Alzheimera

Charakterystyczne wczesne objawy choroby Alzheimera obejmują zaburzenia pamięci świeżej dotyczącej najczęściej niedawnych wydarzeń. Z czasem jednak symptomy stają się poważniejsze – bardziej zaawansowane. Pojawiają się zaburzenia mowy, problem z wykorzystaniem słownictwa, znaczące zaburzenia pamięci, a także nieumiejętność wykonywania prostych codziennych czynności. Z tego względu diagnostyka choroby Alzheimera bywa niekiedy utrudniona, gdyż pierwsze objawy są często bagatelizowane, a dodatkowo nie upośledzają codziennego funkcjonowania osoby chorej.

Specjaliści wyróżniają trzy etapy choroby Alzheimera:

• pierwsze (łagodne) stadium choroby Alzheimera – obserwuje się zaburzenia poznawcze oraz zmiany osobowości. Osoba chora często kładzie przedmioty nie na swoim miejscu, po czym ma problem z ich odnalezieniem; wielokrotnie dopytuje o tę samą informację, zapomina przekazać ważne fakty, ma zauważalne trudności z nauczeniem się nowych umiejętności; pojawiają się również objawy psychiczne w postaci apatii i przygnębienia;
• drugie stadium choroby Alzheimera – zauważalne są zaburzenia zachowania w postaci wybuchów gniewu, wykonywania wielokrotnie danej czynności, agresji słownej i fizycznej skierowanej w stronę opiekuna; zaburzenia rytmu snu i czuwania; możliwe jest także pojawienie się omamów oraz urojeń;
• trzecie stadium choroby Alzheimera – następuje zwiększenie napięcia mięśniowego, spowolnienie ruchowe oraz nietrzymanie moczu i stolca; chory zaczyna przebywać w stanie stacjonarnym z coraz bardziej ograniczonym kontaktem ze światem zewnętrznym; pacjent wymaga całodobowej opieki.

Jak odróżnić chorobę Alzheimera od demencji?

Słowo „demencja” pochodzi z łaciny i tak naprawdę oznacza to samo, co otępienie. Choroba Alzheimera jest natomiast najczęstszą przyczyną otępienia i stwierdza się ją w ok. 60% wszystkich przypadków. Wśród innych zespołów chorobowych przebiegających z otępieniem wymienia się także otępienie naczyniowe, otępienie z ciałami Lewy'ego, chorobę Parkinsona, otępienie czołowo-skroniowe, chorobę Picka, pląsawicę Huntingtona i wiele innych. Aby stwierdzić, która choroba odpowiada za postępujące otępienie u danej osoby, konieczne jest przeprowadzenie badań neurologicznych.

Jak wygląda obecnie sposób leczenia choroby Alzheimera?

Podstawą leczenia Alzheimera jest stosowanie inhibitorów acetylocholinesterazy, a więc donepezilu, rywastygminy i galantaminy. Zapobiegają one rozkładaniu acetylocholiny będącej neuroprzekaźnikiem. Tym samym zwiększają jej ilość w połączeniach między neuronami, usprawniając w ten sposób przesyłanie impulsów w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Innym lekiem często stosowanym w tej chorobie neurodegeneracyjnej jest memantyna – antagonista receptorów NMDA. Leczenie choroby Alzheimera powinno być długotrwałe i wprowadzone na jak najwcześniejszym etapie choroby.

Choroba Alzheimera – obecne metody leczenia

Oprócz stosowania tradycyjnego leczenia farmakologicznego aktualnie bardzo duży nacisk kładzie się również na postępowanie niefarmakologiczne.

Czynności mogące opóźnić rozwój choroby Alzheimera:

• trening pamięci i orientacji w rzeczywistości,
• przypominanie choremu wydarzeń z przeszłości za pomocą bodźców, takich jak fotografie, listy, zapach,
• utrwalanie danych umiejętności, które pacjent posiada, oraz przypominanie tych niedawno zapomnianych,
• stworzenie dla chorego przyjaznego środowiska, w którym czuje się bezpiecznie.

Jak wygląda przyszłość w leczeniu choroby Alzheimera?

Choroba Alzheimera to problem niezwykle poważny i dotykający znacznego odsetka ludzi starszych. Z tego względu nieustannie trwają prace nad nowymi terapiami lekowymi, które mają za zadanie zwalczyć jej objawy bądź też nie dopuścić do ich pojawienia się. Wśród nich największe zainteresowanie naukowców związane jest z immunoterapią bierną oraz czynną. Dzięki zastosowaniu konkretnych przeciwciał skierowanych przeciwko beta-amyloidowi, który odpowiedzialny jest za występowanie objawów, możliwa jest znaczna redukcja jego ilości. Co więcej, trwają również prace nad szczepionką na chorobę Alzheimera, która mogłaby być podawana osobom, u których występuje obciążenie genetyczne. Jej podanie powinno mieć miejsce jeszcze przed wystąpieniem jakichkolwiek objawów. W obu przypadkach konieczne są jednak dalsze prace nad skutecznością oraz profilem bezpieczeństwa, jednak wiele wskazuje, że ta droga może być przyszłością w leczeniu choroby Alzheimera.

Oprócz immunoterapii lekarze badają również zastosowanie Latrepirdyny, która zaliczana jest do leków przeciwhistaminowych, ponadto statyn, Resveratrolu, a także leczniczej postaci błękitu metylenowego. Pomimo obiecujących pierwszych wyników badań również w tym przypadku konieczne jest pogłębienie analiz naukowych na temat potencjalnego wykorzystania tych substancji w leczeniu choroby Alzheimera.

Dowiedz się więcej:

• Czym są statyny – kiedy je stosować i jakie mogą być skutki uboczne terapii tymi lekami?
• Nowe badanie z krwi pozwoli przewidzieć alzheimera