POChP – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc
Katarzyna Makos

POChP – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to nieuleczalna, postępująca choroba układu oddechowego, której przyczyną jest palenie tytoniu (w 80-90% przypadków) lub narażenie na czynniki drażniące, np. pyły, chemikalia. W przebiegu POChP dochodzi do zwężenia oskrzeli (obturacji) i tym samym ograniczenia przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe. Objawy, które się wówczas pojawiają to duszności, mokry kaszel, świszczący oddech. W terapii przewlekłej obturacyjnej oskrzeli płuc stosuje się przede wszystkim leki rozszerzające oskrzela.

POChP – czym jest przewlekła obturacyjna choroba płuc?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (łac. morbus obturativus pulmonum chronicus) to schorzenie układu oddechowego cechujące się występowaniem chronicznego stanu zapalnego w nabłonku oskrzeli i w płucach. Jest on wywołany przez czynniki zewnętrzne (głównie dym tytoniowy) i prowadzi do ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe. POChP jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego – szacowana liczba chorych w Polsce to 2 mln osób, a na świecie 250 mln. 

POChP – przyczyny. Kto jest narażony na zachorowanie?

Na POChP zapadają osoby narażone w sposób przewlekły na zanieczyszczenia szkodliwymi gazami i pyłami w powietrzu – najczęściej dotyczy to palaczy papierosów, a także osób z ich bliskiego otoczenia, które regularnie inhalują w sposób bierny dym tytoniowy.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc częściej dotyka mężczyzn, ponieważ wśród tej grupy jest większa liczba osób uzależnionych od nikotyny. Ekspozycja zawodowa na zanieczyszczenia nieorganiczne i organiczne, tj. kadm, krzemionkę, pył z węgla kamiennego, cementu czy bawełny, również stanowi czynnik ryzyka rozwoju POChP. Do zwiększenia częstości występowania tej choroby przyczynia się również postępująca degradacja środowiska i występowanie smogu, wynikającego ze spalania różnych paliw, węgla, drzewa, gazu itp. 

Powiązane produkty

POChP – objawy

Jednym z wczesnych objawów POChP, ale niezbyt charakterystycznych, jest kaszel. Chory może odkrztuszać niewielką ilość plwociny, mokry kaszel utrzymuje się przez większość roku i nasila się w godzinach porannych. W większości przypadków pacjenci lekceważą ten objaw, kojarząc go z nieodłącznym efektem ubocznym palenia papierosów.

Duszność w przebiegu POChP pojawia się, gdy choroba jest już bardziej zaawansowana. Początkowo może występować tylko przy zwiększonym wysiłku fizycznym, np. w trakcie wchodzenia po schodach czy przy szybkim marszu, a w przypadku ciężkiej postaci POChP trudność będą sprawiać codzienne czynności, takie jak ubranie się, toaleta, przejście krótkiego dystansu. W zaawansowanym stadium można zaobserwować sinicę, objawiającą się ciemnoróżowym lub różowofioletowym zabarwieniem skóry okolicy twarzy (nos, policzki, płatki uszu, szyja, język). Chory może wtedy przyjmować specyficzną pozycję ciała – pochyla się do przodu i opiera ręce, np. o stół, stabilizując tym samym obręcz barkową i ułatwiając pracę dodatkowych mięśni oddechowych.

Na obraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc składa się słabo odwracalna obturacja dróg oddechowych (duszność) oraz przewlekłe zakażenie oskrzeli (kaszel z odkrztuszaniem). Ze względu na to, która z tych składowych przeważa, można wyróżnić:

  • pink puffers („różowi sapacze") – tzw. typ rozedmowy, na skutek zwiększonego oporu w drogach oddechowych dochodzi do uszkodzenia ścian pęcherzyków płucnych i tworzenia martwych przestrzeni, które mają mniejszą powierzchnię wymiany tlenu na dwutlenek węgla; u chorych przeważa duszność wysiłkowa i prawidłowe zabarwienie skóry, sylwetka klatki przyjmuje kształt rozdętej beczki,
  • blue bloater („siny i obrzęknięty") – objawy wynikają głównie z przewlekłego zapalenia oskrzeli, jest to przede wszystkim kaszel; obecna jest sinica centralna, obrzęki, często także otyłość.

POChP – diagnostyka

POChP rozpoznaje się w oparciu o wywiad, badanie fizykalne i badania dodatkowe. Podstawą diagnostyki przy podejrzeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc jest badanie spirometryczne.

Spirometria pozwala na ocenę ilości wydychanego powietrza w określonym czasie i jest przydatne do rozpoznawania obturacji w drogach oddechowych – świadczy o tym wskaźnik Tiffneau (FEV1%VC, ang. forced expiratory volume in one second % of vital capacity), który wylicza się na podstawie FEV1 (natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa) i FVC (natężona pojemność życiowa). W przypadku POChP, spadek FEV1%VC poniżej 70% po inhalacji leku rozszerzającego oskrzela świadczy o obturacji w drogach oddechowych. Innymi badaniami wykorzystywanymi w diagnostyce przewlekłej obturacyjnej choroby płuc są: pletyzmografia (ocena całkowitej pojemności płuc oraz pojemności zalegającej), gazometria krwi (ocena wymiany gazowej oraz równowagi kwasowo-zasadowej), pulsoksymetria (metoda przezskórnego oznaczania wysycenia krwi tlenem), RTG i tomografia komputerowa płuc.

POChP – leczenie

Leczenie POChP ma charakter objawowy. Najistotniejsze jest natychmiastowe zaprzestanie palenia tytoniu lub przebywania w miejscach, w których pacjent jest narażony na kontakt z czynnikami drażniącymi. Ważne są: odpowiednia dieta (otyłość zazwyczaj nasila objawy POChP), aktywność fizyczna dostosowana do stanu i możliwości chorego oraz edukacja pacjenta i jego rodziny.

Przeczytaj także, jak działają tabletki na rzucenie palenia

Leczenie farmakologiczne przewlekłej obturacyjnej choroby płuc polega na przyjmowaniu leków rozkurczających oskrzela i przeciwzapalnych – preparatów przeciwcholinergicznych, długo działających ß2-mimetyków, glikokortykosteroidów wziewnych, inhibitorów fosfodiestarazy 4. Niekiedy włączane są leki mukolityczne (wykrztuśne), nie jest to jednak postępowanie rutynowe. W przypadku chorych z niewydolnością oddechową stosuje się tlenoterapię domową. Nie można zapominać również o konieczności wykonywania ćwiczeń oddechowych w ramach rehabilitacji pulmonologicznej

POChP – leczenie farmakologiczne 

Leczenie farmakologiczne POChP służy zapobieganiu i zmniejszeniu występujących już objawów, poprawie jakości życia, ale nie wpływa na zahamowanie utraty czynności płuc. Jedynym znanym czynnikiem hamującym postęp choroby jest usunięcie czynnika drażniącego drogi oddechowe (co w 80% przypadkach chorych oznacza zaprzestanie palenia papierosów). Podstawą leczenia są leki rozszerzające oskrzela, różniące się między sobą mechanizmem i czasem działania – ß2-mimetyki (salbutamol, fenoterol, formoterol, salmeterol, indakaterol) lub antycholinergiki (tiotropium, bromek itratropium). W przypadku osób z wysokim ryzykiem zaostrzeń włączane są sterydy wziewne. 

POChP – tlenoterapia

Leczenie tlenem zarezerwowane jest dla osób z przewlekłą niewydolnością oddechową, może się odbywać również w domu chorego. Pacjentów do tlenoterapii kwalifikuje się na podstawie badania gazometrycznego krwi: ciśnienie parcjalne O2 we krwi (SpO2) <55 mmHg lub saturacja (wysycenie hemoglobiny tlenem) <88%. Dopuszczalna jest nieco wyższe SpO2 (56-60mmHg), jeśli występuje nadciśnienie płucne, poliglobulia (czerwienica, Ht>55%).

Tlen należy początkowo podawać w małych przepływach (ok. 2l/min). Szczególną ostrożność należy zachować jednak u osób z podwyższonym stężeniem parcjalnym CO2 >55mmHg we krwi – wtedy przepływy powinny być niższe (0,5-1 l/min). Tlenoterapię domową przy pomocy koncentratora tlenu należy stosować minimum 15h/dobę. Trzeba zawsze pamiętać o tym, że nie można używać tlenu w pobliżu otwartego ognia – grozi to wybuchem. 

POChP – leczenie chirurgiczne

Postępowanie chirurgiczne należy do rzadkości i jest zarezerwowane dla ściśle określonych pacjentów, ponieważ wiąże się z bardzo poważnymi powikłaniami. U niektórych chorych przy pęcherzach rozedmowych o dużych rozmiarach wykonuje się ich wycięcie tzw. bullektomię. Niewiele osób kwalifikuje się także do przeszczepu płuc.

POChP – rokowania

Jedynym czynnikiem poprawiającym rokowania w POChP jest zaprzestanie palenia papierosów. Ryzyko zgonu chorego rośnie wraz z ilością i ciężkością zaostrzeń. Niekorzystne jest też występowanie schorzeń współistniejących, m.in. nadciśnienia płucnego, otyłości, cukrzycy.

  1. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2016, Medycyna Praktyczna, Warszawa 2016, s. 676-690.
  2. E. Jassem, Chory na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) w opiece lekarza rodzinnego, „Pneumonologia i Alergologia Polska” 2014, nr 82, s. 11-22.
  3. S. Kałucka, Najnowsze wytyczne postępowania w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc w roku 2019/2020 – GOLD 2019/2020, „Geriatria” 2020, nr 14, s. 5-15.
  4. D. B. Price, B. P. Yawn, R. C. M. Jones, Diagnostyka różnicowa przewlekłej obturacyjnej choroby płuc w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (tłum. K. Radwan-Kwiatek), „Pulmonologia” 2011, v. 20, nr 3, s. 64-75.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

  • Czerniak paznokcia – objawy, leczenie, rokowania

    Czerniak paznokcia, zwany również czerniakiem podpaznokciowym lub czerniakiem aparatu paznokciowego, to nowotwór złośliwy skóry rozwijający się w obrębie macierzy paznokcia oraz tkanek otaczających paznokieć. Może występować zarówno na palcach rąk, jak i stóp, choć częściej diagnozowany jest na kończynach dolnych. Jak wygląda diagnostyka i leczenie czerniaka paznokcia? Po czym poznać, że na paznokciu rozwija się czerniak?

  • Jakie zagrożenia zdrowotne niesie powódź? Na co uważać w razie kataklizmu

    Powódź to nie tylko dramatyczne obrazy zalanych domów i ulic. To także realne zagrożenie dla zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Woda powodziowa niesie ze sobą nie tylko błoto czy gruz, ale także patogeny, toksyny, skażone ścieki i chemikalia. Jak się chronić? Na co zwrócić uwagę? Czy da się przygotować na powódź?

  • Mutacje BRCA – refundowane badania dostępne bez skierowania do szpitala

    Od 1 lipca 2025 r. weszły w życie kluczowe zmiany w dostępności do diagnostyki mutacji genetycznej BRCA1 i BRCA2. Ministerstwo Zdrowia umożliwiło przeprowadzanie refundowanych badań genetycznych w trybie ambulatoryjnym, dzięki czemu dotychczasowy obowiązek hospitalizacji został zniesiony. To istotny krok w kierunku skrócenia ścieżki diagnostycznej i zwiększenia dostępności terapii celowanych dla pacjentów onkologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl