Inne przyczyny zakończenia ciąży przed terminem

Poród przedwczesny

Porodem przedwczesnym określa się poród, do którego dochodzi przed osiągnięciem przez płód optymalnej zdolności do życia poza organizmem matki. O porodzie przedwczesnym mówi się wówczas, kiedy następuje on przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży.

Przyczyny porodu przedwczesnego są złożone i uzależnione są one zarówno od matki, jak i od płodu oraz budowy i funkcji narządów płciowych.

Związek z występowaniem porodu przedwczesnego ma wiek matki oraz jej status socjoekonomiczny. Kobiety, które mają poniżej 20 i powyżej 35 lat, są bardziej narażone na wcześniejsze rozwiązanie ciąży. Podobnie niedożywienie kobiety ciężarnej oraz palenie przez nią papierosów nie tylko zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego, ale także przyczynia się do zmniejszania się masy urodzeniowej noworodka.  Dodatkowo stresy oraz mocno obciążająca organizm praca może spowodować zbyt szybkie przyjście na świat dziecka.

Także choroby kobiety ciężarnej mają bardzo duży wpływ na wystąpienie porodu przedwczesnego.  Prosta choroba, jaką jest infekcja narządów płciowych czy stan zapalny dróg moczowych, może być groźna dla kobiety ciężarnej. Wszystkie choroby wirusowe (głównie zakażenie wirusem różyczki oraz cytomegalii), jak również choroby przebiegające z wysoką gorączką, która aktywuje czynność skurczową macicy, często przyczyniają się do niepowodzeń położniczych. Dlatego też kobiety ciężarne powinny dbać o swój stan zdrowia, unikać kontaktu z ludźmi chorymi czy po prostu przeziębionymi, a o wszystkich niepokojących objawach powinny informować swojego ginekologa.

Mięśniaki, wady rozwojowe macicy oraz niewydolność cieśniowo-szyjkowa również nie są  korzystne dla donoszenia ciąży. Kobiety, u których stwierdzono nieprawidłowości w budowie oraz funkcjonowaniu narządów płciowych, często muszą spędzić większą część ciąży w szpitalu dla bezpieczeństwa swojego i dziecka.

Wady wrodzone płodu oraz ciąża wielopłodowa czy nieprawidłowości w budowie łożyska oraz zakażenie płynu owodniowego mogą stanowić dodatkowe zagrożenie do wystąpienia porodu przedwczesnego.

Dlatego niesłychanie istotną  sprawą jest zdolność rozpoznawania wczesnych symptomów zaczynającego się porodu przedwczesnego-dotyczy to zarówno lekarzy, jak i samych ciężarnych. Wykrycie bowiem subtelnych, pierwszych objawów porodu przedwczesnego najczęściej umożliwia jego zatrzymanie.

Objawy, które może odczuwać  kobieta, a które mogą świadczyć o możliwości przedwczesnego porodu, to:

•     Łagodne skurcze,
•     Odczuwanie ciśnienia lub napięcia w miednicy,
•     Bóle w okolicy krzyżowej,
•     Zmiany charakteru lub ilości wydzieliny z pochwy, szczególnie wystąpienie obfitej, śluzowej lub różowej wydzieliny.

Jeśli ciężarna odczuje którykolwiek z niepokojących objawów, natychmiast powinna zgłosić się  do lekarza. W czasie badania ginekologicznego, jeśli lekarz stwierdzi dodatkowo :

•     Skracanie się szyjki macicy,
•     Rozwieranie ujścia,
•     Obniżanie się części przodującej płodu.

należy wdrożyć postępowanie lecznicze, które jest w stanie „zatrzymać” poród. 

Jak zatem będzie wyglądać  takie postępowanie? W pierwszej kolejności ciężarna powinna zostać położona na boku-taka pozycja bowiem powoduje zwiększenie przepływu krwi przez macicę oraz poprawę ukrwienia łożyska, a także pośrednio obniżenie pobudliwości skurczowej macicy.  Ciężarna powinna mieć także wykonane badanie tokograficzne- jeśli potwierdzi ono nasilającą się czynność skurczową macicy, wtedy konieczne jest zastosowanie leczenie farmakologicznego. Do najczęściej wykorzystywanych leków zapobiegających wystąpieniu porodu przedwczesnego są tokolitki.  Najsilniej hamują one czynność skurczową macicy działając na tzw. receptory beta rozmieszczone w mięśniach macicy. Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do ich użycia:

•     Objawy zakażenia wewnątrzmacicznego,
•     Wady serca u matki,
•     Niewyrównana cukrzyca u matki,
•     Nadciśnienie tętnicze,
•     Nadczynność tarczycy,
•     Choroby matki przebiegające z gorączką,
•     Martwy płód,
•     Wady rozwojowe uniemożliwiające życie płodu.

Zastosowane w porę leczenie często kończy się powodzeniem  i nie dochodzi do porodu przedwczesngo. Należy jednak pamiętać, że jeśli raz uda się  zapobiec wcześniejszemu rozwiązaniu ciąży, potem należy prowadzić bardzo „oszczędzający” tryb życia: trzeba wypoczywać, unikać wszelkich prac fizycznych oraz stresów.

Niestety, jednak nie zawsze uda się zatrzymać poród. Jeśli dojdzie do powstania rozwarcia powyżej 3 cm oraz pęknięcia błon płodowych, wtedy wyniki leczenia nie są korzystne i należy przyjąć poród. Zazwyczaj, poród przedwczesny zostaje zakończony cięciem cesarskim, gdyż ten sposób zakończenia ciąży jest znacznie bezpieczniejszy dla niedojrzałego jeszcze w pełni dziecka.

Bezpośrednio po urodzeniu, dziecku należy zapewnić maksymalny komfort. Przedwcześnie urodzony noworodek trafia do inkubatora, gdzie ma dostosowaną do jego potrzeb temperaturą ciała. W zależności od czasu porodu, dziecko może czasem wymagać też pomocy w oddychaniu oraz narażone jest na różne infekcje. Jednak współczesna medycyna jest obecnie w stanie uratować nawet bardzo wcześnie urodzone dzieci, które w późniejszym czasie dorównują rozwojem fizycznym i intelektualnym swoim rówieśnikom.

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa

Jest to stan, w którym dochodzi do bezbólowego lub prawie bezbólowego rozwierania się kanału szyjki macicy oraz wpuklenia się jaja płodowego do kanału szyjki, a następnie do pochwy.

Częstym następstwem tej choroby mogą być późne poronienia oraz przedwczesne pęknięcie błon płodowych, które doprowadza do porodu przedwczesnego.

Najczęstsze przyczyny wywołujące niewydolność szyjki macicy to:

• Pęknięcie szyjki macicy-może mieć to miejsce w wyniku uraz, nagłego wcześniejszego porodu, urodzenia wcześniej dużego płodu, mechaniczne rozszerzanie kanału szyjki macicy,
• Wady wrodzone szyjki macicy,
• Ciąża wielopłodowa.

Pewne rozpoznanie niewydolności cieśniowo-szyjkowej możliwe jest dopiero w ciąży, głównie w drugim trymestrze. Jeśli lekarz w trakcie badania ginekologicznego zaobserwuje charakterystyczne objawy, czyli skracanie i rozwieranie się szyjki oraz wpuklanie się do niej jaja płodowego, podejmuje decyzję o zastosowaniu odpowiedniego postępowania.

Bardzo częstą metodą  leczenia jest założenie na szyjkę macicy w warunkach szpitalnych tzw. szwu okrężnego, który zapobiega dalszemu rozwieraniu się  szyjki i tym samym umożliwia bezpieczne donoszenie ciąży. Inne, nieinwazyjne metody, to leczenie hormonalne, stosowanie tokolityków oraz leżenie.

Obumarcie płodu

Czasami niestety zdarza się,  że dochodzi do wewnątrzmacicznej śmierci płodu i powstania ciąży obumarłej.

W pierwszej połowie ciąży dwie główne przyczyny wywołujące ten smutny stan to zaburzenia chromosomowe u dziecka oraz czynniki infekcyjne, zaś w drugiej połowie ciąży do śmierci płodu przyczynia się głównie jego niedotlenienie.

Rozpoznanie obumarcia płodu jest znacznie łatwiejsze w drugiej połowie ciąży, kiedy to w prawidłowo rozwijającej się ciąży występują już pewne charakterystyczne objawy.

Do klinicznych objawów obumarcia płodu należą:

• Niewysłuchiwanie tonów serca płodu,
• Brak ruchów płodu odczuwanych przez kobietę ciężarną,
• Brak wzrostu macicy,
• Obniżenie się dna macicy.

Takie objawy muszą jednak zostać zweryfikowane dodatkowymi badaniami. Dla lekarza ginekologa pewny obraz przedstawi badanie USG, które w drugiej połowie ciąży potwierdzi rozpoznanie w 100 procenatach: lekarz nie zaobserwuje ruchów płodu ani akcji jego serca, dodatkowo płód będzie miał pusty pęcherz moczowy, co świadczy o braku czynności nerek. Badania hormonalne są mniej wiarygodne, gdyż poziom tzw. hormonów ciążowych, czyli beta-HCG oraz progesteronu, mogą utrzymywać się w podwyższonym stężeniu nawet do 4 tygodni po obumarciu płodu (testy ciążowe mogą dawać pozytywne wyniki).

Po upewnieniu się, że rzeczywiście doszło do obumarcia ciąży, ginekolog musi podjąć decyzję odnośnie porodu. Bardzo często dochodzi do samoistnego porodu około 2-3 tygodnie po stwierdzeniu ciąży obumarłej. Czasami jednak należy sztucznie wywołać poród-zawsze dąży się do porodu drogami natury.

Powstanie ciąży obumarłej jest bardzo przykrym przeżyciem dla kobiety ciężarnej, dlatego zawsze wymaga ona pomocy ze strony rodziny i lekarzy. Ważne jest wspieranie jej na duchu oraz po prostu bycie z nią. Po pewnym czasie smutek minie i kobieta będzie mogła ponownie myśleć o macierzyństwie.

Ciąża przenoszona

Ciąża może zakończyć się nie tylko za wcześnie, przed wyznaczonym terminem porodu. Może ona także trwać zbyt długo. O ciąży przenoszonej mówi się wówczas, kiedy trwa ona dłużej niż 42 tygodnie.

Tak naprawdę przyczyny ciąży przenoszonej nie zostały do końca poznane i wyjaśnione. Prawdopodobnie jej powstanie jest związane z zaburzeniami hormonalnymi: głównie bierze się pod uwagę stężenie progesteronu, oksytocyny oraz kortyzolu-hormonu produkowanego przez nadnercza.

Rozpoznanie ciąży przenoszonej opiera się głównie na możliwi precyzyjnym określeniu wieku ciążowego. Ginekolog wraz z kobietą ciężarną starają się określić:

• Datę ostatniego krwawienia miesięcznego,
• Datę poczęcia,
• Datę pierwszych ruchów płodu (pierwiastka odczuwa je w 20 tygodniu ciąży, zaś wieloródka zazwyczaj w 18 tygodniu ciąży).

Dodatkowo, lekarz stara się  ocenić wiek ciąży na podstawie badania USG oraz obwodu brzucha ciężarnej, który ulega zmniejszeniu, podobnie jak jej masa ciała, co związane jest ze zmniejszającą się ilością płynu owodniowego.

Zazwyczaj kobieta zgłasza się do szpitala na termin wyznaczonego porodu. Początkowo lekarze czekają na samoistne wystąpienie porodu. Jeśli jednak czas oczekiwania zaczyna się przedłużać i zbliża się termin 42 tygodni trwania ciąży, lekarze decydują się na wywołanie porodu. Ginekolodzy nie chcą czekać zbyt długo na poród, gdyż za długie oczekiwanie może być groźne dla płodu.

Wzniecenie porodu polega na podawaniu kobiecie hormonu-oksytocyny. Oksytocyna pobudza macicę  do skurczu i tym sam do zainicjowania początku porodu. Inna metoda wzniecania porodu to przebicie błon płodowych, czyli amniotomia, która jest jednak znacznie rzadziej stosowana.

Zanim lekarze zdecydują  się na wzniecenie porodu, muszą mieć pewność, że mają do czynienia z przenoszeniem ciąży. Nie wystarczą  do tego celu tylko objawy kliniczne oraz odczuwane przez kobietę. Należy wykonać badania dodatkowo. Zalicza się do nich głównie badanie kardiotokograficzne bez obciążenia oraz z oksytocyną. Charakterystyczny zapis KTG pozwala rozpoznać ciążę przenoszoną. Inne badanie to amnioskopia, czyli oglądanie płynu owodniowego-obecność w nim smółki świadczy o tym, że płód może być zagrożony i należy wzniecać poród. Lekarze oceniają także skład płynu owodniowego-duża ilość substancji o nazwie fosfolipidy (dzięki nim płuca urodzonego dziecka mogą oddychać) świadczy o dojrzałości płodu i konieczności wzniecenia porodu.

Jak widać, kobieta ciężarna narażona jest zarówno na zbyt szybkie rozwiązanie ciąży, ale także na zbyt późny jej koniec. Żaden ten przypadek nie jest dobry dla dziecka ani dla przyszłej matki. Dlatego też wszystkie ciężarne muszą pamiętać o tym, że najważniejsza sprawa w okresie ciąży to właściwa opieka ginekologiczna i uważne obserwowanie swojego ciała.