Identyfikowanie przyczyn bólu brzucha: to trzeba wiedzieć

Skurczowe bóle brzucha i dolegliwości związane z nadmiernym napięciem mięśni gładkich w obrębie narządów jamy brzusznej z pewnością nie ominęły nikogo z nas. Ich przyczyn i czynników je wywołujących może być mnóstwo – od lżejszych dolegliwości do poważniejszych chorób. Gdy ból brzucha już nas dopadnie, nie czekajmy – starajmy się sobie z nim poradzić.

Ból brzucha czy ból żołądka: rozróżnienie, przyczyny

Do najbardziej popularnych i często wymienianych przyczyn bólu brzucha zaliczyć możemy jedzenie w pośpiechu, zdenerwowanie czy menstruację. Dla własnego komfortu warto jednak umieć rozróżnić ból brzucha od bólu żołądka, pomimo że często próby rozróżnienia tych pojęć powodują pewne zamieszanie. Umożliwi nam to szybszą i odpowiednią reakcję w przypadku, gdy dotknie nas ból w obrębie jamy brzusznej.

Możemy przyjąć, że gdy określamy swój ból jako „ból żołądka”, odnosi się on do pojedynczego organu, tj. żołądka, umieszczonego między przełykiem a jelitem cienkim. Z kolei gdy mówimy „ból brzucha”, mamy na myśli każdy inny organ lub tkanki w jamie brzusznej.

W przypadku bólu żołądka jego najczęstsze przyczyny to¹:

• zgaga lub niestrawność,
• alergie oraz zatrucia pokarmowe,
• infekcje żołądka.

Ból brzucha związany z jelitami może być również spowodowany niedrożnością jelit lub stanem zapalnym w jelicie grubym (zapalenie uchyłków).

Jeżeli ból brzucha nie jest spowodowany problemami w obrębie jelit, może dotyczyć innych narządów w jamie brzusznej. Wtedy do jego przyczyn zaliczyć możemy¹:

• stan zapalny pęcherzyka żółciowego lub trzustki,
• naciągnięcie mięśni brzucha,
• infekcję pęcherza moczowego,
• endometriozę,
• silne skurczowe bóle menstruacyjne,
• zapalenie wyrostka robaczkowego.

Skurczowe bóle brzucha: najczęstsze przyczyny i czynniki wyzwalające

Kurczenie się mięśni gładkich w obrębie narządów w jamie brzusznej jest procesem naturalnym, przebiegającym bez naszego udziału. Gdy jednak napięcie mięśni jest nadmierne, mamy do czynienia ze skurczowymi bólami brzucha, których przyczyny są zazwyczaj mniej poważne.

Zaliczyć można do nich¹:

• gazy, wzdęcia i biegunkę – w tym przypadku ból najczęściej przechodzi po wizycie w toalecie;
• infekcję żołądka (tzw. grypę żołądkową lub zatrucie pokarmowe) – gwałtowne skurczowe bóle żołądka oraz biegunka mogą wskazywać na infekcję o podłożu wirusowym lub bakteryjnym²; przechodzi ona zazwyczaj po kilku dniach³;
• nietolerancję laktozy, czyli niezdolność do jej trawienia, która może powodować wzdęcia, gazy, biegunkę oraz skurczowe bóle brzucha³;
• czynnościowy ból brzucha, który może wskazywać na zespół jelita drażliwego (IBS);
• chroniczne schorzenia układu pokarmowego² – na te schorzenia mogą wskazywać nawracające skurczowe bóle brzucha z biegunką i wzdęciami, można także odczuwać same wzdęcia⁴; ból powinien zelżeć po wizycie w toalecie².

Inne przyczyny skurczowych bólów brzucha to również m.in.:

• niedrożność jelita cienkiego – występuje, kiedy światło jelita zostało zablokowane, przez co treść jelitowa nie może przemieszczać się dalej⁵; jeśli bóle skurczowe trwają dłużej niż dobę, należy udać się do lekarza¹;
• celiakia – choroba ta charakteryzuje się nietolerancją glutenu i może powodować skurcze i bóle brzucha oraz zaparcia, wzdęcia i gazy³;
• nieswoiste zapalenia jelit – to zbiorczy termin na chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego; oprócz bólu możliwe jest również występowanie biegunki oraz nagłej potrzeby skorzystania z toalety; ponadto w stolcu może pojawiać się krew lub śluz³.

Stres i jedzenie jako przyczyna skurczowego bólu brzucha

Stresu, większego lub mniejszego, doświadczył z pewnością każdy z nas. Wyjazd służbowy, podróż rodzinna, ważny egzamin – to tylko kilka sytuacji, którym zwykle towarzyszy stres. Dlaczego odczuwamy wtedy skurczowy ból brzucha?

W przypadku jedzenia bolesne skurcze brzucha mają miejsce, gdy np. jemy w pośpiechu, sięgamy po dostępne dania gotowe, niedostatecznie przeżuwamy pokarm czy połykamy wraz z pożywieniem duże ilości powietrza. Warto zatem to zmienić – jedzmy w miejscu do tego przeznaczonym, przeżuwajmy spokojnie, ograniczając w tym czasie rozmowy, aby nie doprowadzać do wspomnianego już połykania powietrza. Niebagatelne znaczenie ma tu oczywiście rodzaj spożywanego pokarmu.

Skurczowy ból brzucha – jak możemy sobie pomóc sami, a kiedy udać się do lekarza?

Pojedyncze, występujące od czasu do czasu, łagodne bóle możemy leczyć we własnym zakresie, w ramach tak zwanego samoleczenia⁷. Ulgę w tego rodzaju bólu, który wywołany jest przez napięcie mięśni gładkich, przynieść mogą leki rozkurczowe⁷, nie zaś przeciwbólowe, gdyż ich zadaniem nie jest złagodzenie siły skurczów. Ponadto bezpieczeństwo stosowania leków przeciwbólowych, szczególnie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w przypadku objawów bólowych ze strony jamy brzusznej jest znacznie niższe⁷.

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem? Na pewno w sytuacji, w której dyskomfort w jamie brzusznej nie ustępuje pomimo upływu tygodnia, ból nie maleje, a wręcz nasila się, dodatkowo występuje gorączka czy brak apetytu, powodujący utratę wagi. Ponadto do lekarza należy udać się natychmiast, jeśli odczuwany ból brzucha jest nagły, ostry lub kłujący¹.

Nagłej pomocy medycznej należy szukać, jeśli oprócz bólu brzucha występuje któryś z następujących objawów¹:

• trudności z oddychaniem,
• krew w wymiocinach lub stolcu,
• ból w klatce piersiowej, szyi lub ramionach,
• brzuch jest twardy lub tkliwy.

Materiał przygotowany przez Opella Healthcare Poland Sp. z o.o