Różnica między lekami rozkurczowymi a przeciwbólowymi – kiedy je stosować na ból brzucha?

Bóle brzucha dotykają każdego z nas. Niezależnie od tego, czy odczuwamy tylko lekki dyskomfort, czy już silny ból, jest to uciążliwe dla samopoczucia, a czasem nieobojętne dla naszego zdrowia. Co możemy wtedy zrobić? Jaki lek będzie najlepszy, by pozbyć się bólu brzucha? Przeciwbólowy czy rozkurczowy? Jak działają te dwa rodzaje leków, na co się je stosuje i czym się różnią?

Leki przeciwbólowe – czym są, jakie grupy tych leków rozróżniamy?

Leki przeciwbólowe, jak sama nazwa wskazuje, służą do leczenia bólu¹. Obejmują one grupy leków, takie jak: paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ – np. ibuprofen lub aspiryna) czy opioidy.

Pierwsze z wymienionych – paracetamol i leki z grupy NLPZ – to nieopioidowe leki przeciwbólowe, które dostępne są bez recepty.

Lek paracetamol stosuje się przy bólu łagodnym i umiarkowanym, a także przeciwgorączkowo¹. Natomiast leki z grupy NLPZ stosuje się w celu¹:

• łagodzenia bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego,
• obniżania gorączki,
• łagodzenia bólu związanego ze stanem zapalnym,
• zmniejszania obrzęku².

Paracetamol lub NLPZ mogą być pomocne w następujących sytuacjach^{2, 3, 4}:

• bóle głowy, migreny,
• ból zęba,
• bóle menstruacyjne,
• ból wynikający ze zwichnięcia kończyny,
• gorączka przy przeziębieniu i grypie,
• bóle uogólnione,
• ból związany ze stanem zapalnym, np. w schorzeniach takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba zwyrodnieniowa stawów.

Jak działają leki przeciwbólowe dostępne bez recepty?

Oprócz łagodzenia bólu NLPZ mają również działanie przeciwzapalne. Polega ono na powstrzymaniu wytwarzania pewnych substancji chemicznych, które powodują stan zapalny oraz ból. Oznacza to, że leki przeciwbólowe dostępne bez recepty działają na cały organizm, nie zaś na samo miejsce i przyczynę bólu.

W przypadku paracetamolu nie jest do końca jasne, w jaki sposób łagodzi ból¹, natomiast tradycyjne przekonanie badaczy jest takie, że wpływa on hamująco na niektóre szlaki w ośrodkowym układzie nerwowym – podobnie jak NLPZ⁶. Pewne jest natomiast, że paracetamol nie łagodzi stanów zapalnych⁵.

Niektórzy eksperci twierdzą, że paracetamol łagodzi ból poprzez aktywowanie naturalnego systemu łagodzenia bólu, zwanego układem endokannabinoidowym, który mamy w mózgu⁵. Co ciekawe, układ endokannabinoidowy odpowiada również za niezwykle różnorodne skutki psychologiczne spowodowane przyjmowaniem THC, tj. substancji psychoaktywnej obecnej w konopiach indyjskich. Stanowi on pewien „pomost chemiczny” między organizmem a umysłem, który odpowiada m.in. za regulację czynności układu immunologicznego, stężenia glukozy i hormonów we krwi, ale też za inne procesy⁶.

Skutki uboczne stosowania leków przeciwbólowych bez recepty

Gdy prawidłowo przyjmujemy jakiekolwiek leki, zmniejszamy tym samym ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Paracetamol i NLPZ to leki zasadniczo bezpieczne, czasem jednak mogą pojawić się działania niepożądane.

Działania niepożądane paracetamolu występują rzadko^1,3 i obejmują:

• wysypkę, opuchliznę lub reakcje alergiczne,
• nieprawidłowości dotyczące krwi, takie jak anemia (mała liczba czerwonych krwinek), leukopenia lub neutropenia (mała liczba białych krwinek – leukocytów lub neutrofilii),
• uszkodzenie wątroby (aby go uniknąć, należy przestrzegać maksymalnej dawki 4 g dziennie, natomiast u osób cierpiących na niewydolność nerek, czynną lub wyrównaną przewlekłą chorobę wątroby, a także u pacjentów odwodnionych lub długotrwale niedożywionych maksymalna dawka dobowa leku łącznie wynosić powinna nie więcej niż 3 g),
• niektóre zaburzenia metabolizmu lub zaburzenia elektrolitowe, takie jak wysokie stężenie glukozy we krwi czy niskie stężenie wapnia.

Najczęstsze działania niepożądane ibuprofenu to⁴:

• nudności lub wymioty,
• zaparcia lub biegunka,
• niestrawność lub ból brzucha.

Najczęstsze działania niepożądane aspiryny to²:

• niestrawność i bóle żołądka,
• krwawienie lub zasinienia pojawiające się łatwiej niż zwykle.

Czym są leki rozkurczowe?

Leki rozkurczowe to preparaty, które pomagają powstrzymać skurcze mięśni gładkich⁷. W odróżnieniu od leków przeciwbólowych, które odcinają sygnały bólowe w mózgu i nie eliminują bólu samego w sobie, leki rozkurczowe łagodzą skurcze i ból brzucha, znosząc skurcz mięśni gładkich przewodu pokarmowego, gdyż działają bezpośrednio na te mięśnie. Jednym z mechanizmów działania jest hamowanie poboru jonów wapnia⁸. Ta grupa leków obejmuje m.in. mebewerynę czy drotawerynę^8,9.

Skurczowe bóle brzucha: jaki lek wybrać?

Brzuch boli inaczej niż np. ząb czy głowa¹⁰. Pomimo tego w przypadku bólu brzucha zwykle sięgamy po leki o działaniu przeciwbólowym. Niekoniecznie jest to zasadne, ponieważ nie są one farmaceutykami celowanymi – ich zadaniem nie jest złagodzenie siły skurczów. W łagodzeniu dolegliwości bólowych związanych ze skurczami mięśni gładkich w obrębie jamy brzusznej typowe leki przeciwbólowe mogą okazać się nieskuteczne. Dodatkowo bezpieczeństwo ich stosowania w przypadku objawów bólowych ze strony jamy brzusznej jest znacznie niższe¹¹.

Ulgę w bólach wywołanych przez napięcie mięśni gładkich przynieść mogą dostępne bez recepty leki rozkurczowe. W przypadku braku tzw. objawów alarmowych, wymagających pogłębienia diagnostyki bólu, leki rozkurczowe można stosować krótkotrwale, w ramach samoleczenia¹¹.

Można zastosować leki rozkurczowe zawierające np. chlorowodorek drotaweryny. Jest to substancja, której działanie rozkurczowe obejmuje całą jamę brzuszną, z obszarem narządów rodnych włącznie¹². Leki rozkurczowe z drotaweryną w składzie polecane są przez lekarzy rodzinnych m.in. w przypadku bólu towarzyszącego kamicy żółciowej, zespołowi jelita nadwrażliwego (IBS), kamicy nerkowej i w leczeniu wspomagającym zapaleń układu moczowego czy bolesnych miesiączek¹¹.

Materiał przygotowany przez Opella Healthcare Poland Sp. z o.o.