Busulfan, Busulfanum - Zastosowanie, działanie, opis

Busulfan przeznaczony jest do leczenia objawowego (paliatywnego) pacjentów z fazą przewlekłą białaczki szpikowej, nadpłytkowością samoistną, mielofibrozą. Terapia busulfanem stosowana jest również w terapii przedoperacyjnej poprzedzającej przeszczep komórek macierzystych układu krwiotwórczego w przypadku pacjentów, u których wykazano stosowanie wysokich dawek busulfanu oraz cyklofosfamidu za najlepszą dostępną formę terapii. Busulfan stosuje się również w celu wywołania remisji w czerwienicy prawdziwej, w szczególności u pacjentów ze znaczną nadpłytkowością. 

Busulfan stosowany jest doustnie oraz w postaci iniekcji dożylnej pod ścisłą kontrolą personelu medycznego. 

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, stanu klinicznego pacjenta, schorzeń współtowarzyszących, parametrów morfologii krwi, masy ciała, wieku, itp. 

Podanie doustne

Leczenie przedoperacyjne poprzedzające przeszczep komórek macierzystych układu krwiotwórczego:

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 4 mg/kg masy ciała

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u dzieci oraz młodzieży: 480–600 mg/m² powierzchni ciała

Białaczka szpikowa

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 0,06 mg/kg masy ciała

Czerwienica prawdziwa 

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 4–6 mg

Mielofibroza, nadpłytkowość samoistna 

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 2–4 mg

Podanie dożylne

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 4,8–60 mg/kg masy ciała

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u dzieci i młodzieży: 1–0,8 mg/kg masy ciała 

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na busulfan, oporność choroby na terapię busulfanem, ciąża. 

Leczenie busulfanem powinno być prowadzone wyłącznie pod ścisłym nadzorem doświadczonego specjalisty. 

Pacjenci przyjmujący busulfan nie powinni przechodzić szczepienia z wykorzystaniem szczepionek żywych. 

Przyjmowanie busulfanu jest przeciwwskazane w trakcie trwania oraz tuż po zakończonej radioterapii.

Terapia busulfanem jest nieskuteczna po wystąpieniu transformacji blastycznej. 

W przypadku stosowania busulfanu u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową należy pilnować właściwej gospodarki wodno-elektrolitowej, w celu uniknięcia wystąpienia hiperurykemii oraz nefropatii moczanowej.

Podczas stosowania busulfanu u pacjentów z zaburzoną czynnością wątroby należy zachować szczególną ostrożność. 

Podczas terapii busulfanem należy regularnie monitorować parametry morfologii krwi z rozmazem krwinek białych oraz liczbą płytek krwi.

Przyjmowanie busulfanu może prowadzić do wystąpienia aberracji chromosomalnych. 

Pacjenci po trzech lub więcej cyklach chemioterapii oraz radioterapii stanowią grupę zwiększonego ryzyka do wykształcenia choroby żylno-okluzyjnej wątroby podczas stosowania busulfanu.  

Leczenie busulfanem, w szczególności trwające przez dłuższy okres czasu, może prowadzić do występowania raka oraz nowotworów złośliwych. 

Stosowanie busulfanu w wysokich dawkach wymaga profilaktycznego stosowania leków przeciwdrgawkowych (głównie benzodiazepiny).

Należy zachować szczególną ostrożność jeśli przed lub w trakcie terapii busulfanem stosowano paracetamol. 

Terapia busulfanem wywiera nieistotny wpływ na prowadzenie pojazdów oraz obsługę maszyn. 

Podczas leczenia busulfanem nie należy stosować szczepionek żywych.

Badania kliniczne na organizmach zwierzęcych wykazały teratogenne działanie busulfanu na płód. Stosowanie substancji w czasie ciąży możliwe jest jedynie w niezbędnych sytuacjach, kiedy efekt terapeutyczny przewyższa możliwe ryzyko. 

Podczas stosowania busulfanu nie należy karmić piersią.

Do objawów niepożądanych leczenia busulfanem należą: zahamowanie miesiączki, zahamowanie czynności jajników oraz zahamowanie procesu spermatogenezy, które mogą prowadzić do niepłodności. 

Podanie dożylne: leukopenia, trombocytopenia, niedokrwistość, ostra choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (GVHD), zapalenie błony śluzowej nosa, zapalenie gardła, gorączka neutropeniczna, niedokrwistość, pancytopenia, reakcja alergiczna, brak łaknienia, hiperglikemia, hipokalcemia, hipokaliemia, hipomagnezemia, hipofosfatemia, hiponatremia, lęk, depresja, bezsenność, splątanie, majaczenie, nerwowość, omamy, pobudzenie, bóle głowy, zawroty głowy, drgawki, encefalopatia, krwotok mózgowy, tachykardia, zaburzenia rytmu, migotanie przedsionków, kardiomegalia, wysięk osierdziowy, zapalenie osierdzia, skurcze dodatkowe komorowe, bradykardia, nadciśnienie tętnicze, niedociśnienie tętnicze, zakrzepica, rozszerzenie naczyń, zakrzepica tętnicy udowej, zespół nieszczelności naczyń włosowatych, duszność, krwawienie z nosa, kaszel, czkawka, hiperwentylacja, niewydolność oddechowa, krwotoki pęcherzykowe, astma, niedodma, wysięk opłucny, hipoksja, zapalenie jamy ustnej, biegunka, ból brzucha, nudności, wymioty, niestrawność, wodobrzusze, zaparcie, dyskomfort w okolicy odbytu, krwawe wymioty, niedrożność, zapalenie przełyku, krwotok z przewodu pokarmowego, hepatomegalia, żółtaczka, wysypka, świąd, łysienie, łuszczenie skóry, rumień, zaburzenia pigmentacji, bóle mięśniowe, ból pleców, bóle stawowe, dyzuria, oliguria, krwiomocz, umiarkowana niewydolność nerek, osłabienie, dreszcze, gorączka, ból w klatce piersiowej, obrzęk, obrzęk uogólniony, ból lub zapalenie w miejscu wstrzyknięcia, zapalenie błon śluzowych, zwiększenie aktywności aminotransferaz, zwiększenie stężenia bilirubiny, zwiększenie aktywności GGT, zwiększenie aktywności fosfatazy alkalicznej, zwiększenie masy ciała, nieprawidłowe odgłosy oddechowe, zwiększenie stężenia kreatyniny, zwiększeni stężenia mocznika, obniżenie frakcji wyrzutu.

Po przyjęciu zbyt wysokiej dawki busulfanu dochodzi do przedawkowania substancji oraz następujących objawów: mielosupresji, pancytopenii (zmniejszona ilość krwinek czerwonych, krwinek białych oraz trombocytów), zahamowania funkcjonowania szpiku kostnego, zaburzenia czynności wątroby, płuc oraz układu pokarmowego. 

Busulfan jest dwufunkcyjnym środkiem alkilującym o działaniu cytotoksycznym. Substancja wiąże się z cząsteczkami DNA prowadząc do ich alkilacji. 

Po padaniu dożylnym biodostępność busulfanu wynosi 100%, natomiast po podaniu doustnym około 80%. 

Busulfan wiąże się z białkami osocza w 32%. 

Busulfan metabolizowany jest w wątrobie poprzez sprzęganie z glutationem oraz proces utleniania do nieaktywnych metabolitów. 

Czas półtrwania busulfanu wynosi od 2 do 4 godzin. Wydalanie substancji odbywa się głównie z moczem, a w nieznacznym stopniu z kałem.