Jak zapobiegać samobójstwom?
Aniela Głowacz

Jak zapobiegać samobójstwom?

W ciągu ostatnich 25 lat liczba dokonanych samobójstw wśród ludzi w przedziale wieku 15 - 24 lata wzrosła trzykrotnie. Duża liczba samobójstw to problem o światowym znaczeniu, który wymusza podejmowanie kroków, które je powstrzymają. Ważną kwestią jest rozpoznanie oznak i symptomów samobójstwa i pomoc lub uzyskanie pomocy dla osoby, która ujawnia myśli samobójcze.

Czym jest samobójstwo? 

Samobójstwo to śmierć jednostki, która nastąpiła w wyniku jej celowego, świadomego działania. Według danych statystycznych w Polsce w 2005 roku ogółem popełniło samobójstwo 4621 osób, z czego mężczyźni stanowili 84%. Z uwagi na fakt, że wiele samobójstw przypisuje się przedawkowaniu narkotyków, wypadkom samochodowym oraz innym wypadkom, prawdziwa liczba samobójstw jest trudna do oszacowania.

Samobójstwo a depresja

Dziewięć na dziesięć osób dotkniętych depresją miewa myśli samobójcze. Samobójstwo popełniane jest zazwyczaj w pierwszej, ostrej fazie depresji albo po jej przejściu w fazę utajoną. Samobójstwa w pierwszej fazie depresji pourazowej charakteryzują się zwykle brakiem planowania i są często nieskuteczne. Są one zwykle popełnianie w ciągu kilku tygodni po doznanym urazie psychicznym, spowodowanym traumatycznym przeżyciem, np. utratą zdrowia, pracy, domu, bliskiej osoby. Inny zupełnie charakter mają samobójstwa popełniane w fazie utajonej depresji. Osoby takie zachowują się zupełnie normalnie i mogą nawet sprawiać wrażenie zadowolonych z życia. Planują starannie samobójstwo (jego czas, miejsce i sposób). Bardzo często po pierwszym nieudanym akcie udają pełen powrót do zdrowia psychicznego, po czym dokonują drugiej próby samobójczej. Depresja przewlekła, występująca po etapie depresji reaktywnej rzadko prowadzi do samobójstwa, choć towarzyszą jej zwykle silne myśli samobójcze i czasami pozorowane próby samobójcze, nastawione raczej na zwrócenie na siebie uwagi otoczenia

Powiązane produkty

Jakie są rodzaje samobójstw? 

W literaturze psychologicznej dotyczącej samobójstw za kryterium podziału aktów samobójczych przyjmuje się intencję zadania sobie śmierci. Na podstawie tego kryterium wyodrębnia się:

  1. gesty samobójcze, groźby, demonstracyjne zachowanie o niewielkim zagrożeniu śmiercią
  2. próby samobójcze o dużym prawdopodobieństwie śmierci
  3. próby potencjalnie śmiertelne, w których szansa przeżycia jest mało prawdopodobna.

W kontekście psychologicznym motywy dokonywania samobójstw różnią się i można je podzielić na 4 kategorie

  • samobójstwa „stanowiące ucieczkę”- są spowodowane pragnieniem uniknięcia sytuacji, której nie umie się dłużej tolerować. Samobójca widzi przyszłość jako stan beznadziejny. Dominującymi uczuciami są poczucie straty, winy, bezwartościowości, lęk, wstyd.
  • samobójstwa - agresywne - są spowodowane zemstą, chęcią wywołania u drugiej osoby poczucia żalu, skruchy oraz wyrzutów sumienia
  • samobójstwa polegające na poświęceniu siebie - polegają na złożeniu siebie samego w ofierze z wyższych pobudek takich jak: ideały religijne, honor i miłość do ojczyzny
  • samobójstwa absurdalne, przypadkowe - dotyczą tych samobójstw, które pojawiają się w kontekście uczestnictwa w jakiejś grze lub teście, w której ryzyko utraty życia jest oznaką odwagi

U jakich ludzi samobójstwo jest formą ucieszki?

Pewne społeczne i psychologiczne uwarunkowania mogą sprzyjać popełnianiu samobójstw jako formy ucieczki. Jednym z najważniejszych czynników jest izolacja społeczna i poczucie osamotnienia. Coraz więcej osób doświadcza samotności i braku poczucia bezpieczeństwa, co wiąże się z rosnącą liczbą rozwodów, dążenia do osobistego rozwoju kosztem życia rodzinnego, izolowania osób starszych lub chorych. Wśród młodzieży pochodzącej z rozbitych, zdezorganizowanych i brutalnych domów nawet najsłabsze bodźce mogą w większym stopniu, niż u innych osób, doprowadzić do samobójstwa. Samotność jest także powodem wysokich odsetków samobójstw u osób w podeszłym wieku. W przypadku osób starszych frustrujące, sprawiające ból i cierpienie są również fizjologiczne i anatomiczne zmiany prowadzące do utraty zdrowia. Czynnikiem sprzyjającym samobójstwom jest również bezrobocie i problemy materialne. Starzy ludzie i młodzież odczuwa dodatkowe napięcia z powodu bezsilności i dyskryminacji. Na fakt dokonania samobójstwa znaczący wpływ ma brak akceptowalnego społecznie celu w życiu. Młodzież dokonująca samobójstw mówi, że nie ma żadnego celu, do którego dąży i niczego, czemu można by poświęcić życie. Przypuszcza się również, że osoby które dokonują prób samobójczych często impulsywnie reagują na trudne (stanowiące wyzwanie) zadania i jest im trudno znaleźć alternatywne rozwiązania jakiegoś problemu. W grupie najwyższego ryzyka znajdują się starsi ludzie, zwłaszcza w wieku powyżej 70 lat. W grupie potencjalnych samobójców są również schizofrenicy, ludzie cierpiący na depresję, alkoholicy i narkomani. Podwyższone ryzyko samobójstw dotyczy zwłaszcza osób rozwiedzionych,żyjących w separacji oraz owdowiałych. Samobójstw dokonuje więcej mężczyzn niż kobiet.

Sytuacje podwyższonego ryzyka 

Wielu ludzi podejmuje decyzję, aby popełnić samobójstwo w obliczu następujących tragedii życiowych:

  • zerwanie związku z partnerką/partnerem
  • brak zadowalających osiągnięć w nauce, w pracy, porażka zawodowa
  • poczucie życiowej porażki
  • konflikt z rodzicami, dziećmi, współmałżonkiem
  • wejście w konflikt z prawem
  • przemoc w rodzinie, pracy, szkolealkoholizm

Fakty na temat samobójstw i samobójców

  1. Sądzi się, że przynajmniej 75 % osób, które dokonują samobójstw mówi o tym zamiarze wcześniej. W niektórych przypadkach sygnał jest pośredni, np. uporządkowanie wszystkich spraw w swoim życiu (spłacenie długów, oddawanie swojej własności, przeprosiny).
  2. Ludzie śmiertelnie chorzy często popełniają samobójstwo, szczególnie wtedy gdy bardzo cierpią lub są ciężarem dla osób najbliższych.
  3. Samobójstwo jest zjawiskiem powszechnym wśród hospitalizowanych chorych psychicznie pacjentów i wśród osób z objawami psychotycznymi. Większość ludzi, która dokonuje samobójstw nie traci jednak kontaktu z rzeczywistością. Relacje społeczne samobójców są często zaburzone i konfliktowe, a ich myślenie jest nieracjonalne.
  4. Nie istnieją żadne wyraźne zależności pomiędzy prawdopodobieństwem popełnienia samobójstwa a szerokością geograficzną, pogodą, ciśnieniem atmosferycznym, poziomem wilgotności, opadami, zachmurzeniem, szybkością wiatru, temperaturą i fazami Księżyca. Odsetek samobójstw wzrasta nieznacznie w maju, a spada w grudniu.
  5. Ludzie cierpiący na depresję czasami popełniają samobójstwo już po odczuciu polepszenia się nastroju w czasie gdy czują się mniej sparaliżowani lub bierni.
  6. Wiele osób popełniających samobójstwo tak naprawdę nie chce umrzeć, a akty samobójcze można postrzegać jako „krzyk o pomoc”.Ryzyko popełnienia samobójstwa przez dziecko lub nastolatka zwiększają następujące czynniki:                                                                          doświadczanie porażkiwyobcowanie z grupy rówieśnikówprzemoc - fizyczna lub psychicznapresja osiągnięć - szkolnych, fizycznych, społecznychstresy w rodzinieałoba, smutek - śmierć ukochanej osoby, zerwanie związku, utrata przyjaciela.
  7. Kiedy dziecko mówi o samobójstwie należy zachęcić je do rozmowy z zaufaną osobą. Nie należy dawać rad lub prostych rozwiązań. Kiedy słowa i działania dziecka przerażają, trzeba mu o tym powiedzieć. Dobrze jest uświadomić dziecku, że każdy czasem jest zmartwiony, nie wie co robić, odczuwa smutek, zranienie lub beznadziejność. Należy powiedzieć dziecku, że nie jest samo ze swoimi problemami.

Niebezpieczne oznaki

Często słyszy się pogląd, że ludzie, którzy mówią o zamiarze dokonania samobójstwa, naprawdę tego nie zrobią. To mylne wyobrażenie - przed popełnieniem samobójstwa ludzie często mówią w sposób bezpośredni o swoim zamiarze zakończenia życia lub w sposób bardziej pośredni, np. że ich przyjaciele i rodzina woleliby, żeby ich nie było. Podobne wypowiedzi powinny być zawsze traktowane poważnie.Ludzie, którzy dokonywali już przedtem prób samobójczych, nawet jeśli ich próby nie wydawały się być bardzo poważne,są także w grupie ryzyka. Jeśli nie udzieli się im w tym okresie pomocy, mogą ponownie spróbować się zabić. Cztery na pięć osób, które popełnia samobójstwo, dokonało przynajmniej jednej takiej próby już wcześniej. Jeszcze jednym wskaźnikiem samobójczego ryzyka jest załatwienie „wszystkich spraw do końca” lub rozdawanie osobistych rzeczy. Jeśli ktoś zwierza się tobie, że myśli o samobójstwie lub ujawnia inne oznaki bycia samobójcą, nie obawiaj się porozmawiać o tym. Zadawaj pytania o samopoczucie oraz zapytaj jakie są powody tych odczuć. Rozmowa ta może ocalić mu życie. Nie próbuj udzielać rad, to jedynie sprawia, że samobójca czuje się jeszcze bardziej winny, bezwartościowy i beznadziejny. Jeśli ktokolwiek kogo znasz twierdzi, że myśli o samobójstwie, najważniejszą rzeczą jest potraktowanie tego powaznie!

Oznaki samobójstwa

  • groźby samobójcze
  • mówienie o śmierci, samobójstwie lub zranieniu siebie
  • mówienie, że życie jest nic nie warte
  • nagłe zmiany w zachowaniu (izolacja, apatia, zmienność nastroju)
  • zmiany osobowościowe lub w wyglądzie
  •  zmiany w zakresie nawyków spania i jedzenia
  • depresja (płacz, bezsenność, brak apetytu, poczucie beznadziejności)
  • uzyskiwanie słabszych ocen (w odniesieniu do uczniów i studentów)
  • kończenie załatwiania spraw
  • rozdawanie cennych przedmiotów
  • poprzednie próby samobójcze

Dokąd po pomoc? 

Gdy sądzisz, że ktoś kogo znasz może chcieć popełnić samobójstwo, zwróć się o pomoc. Zaproponuj, żeby osoba zagrożona porozmawiała z nauczycielem, psychologiem, księdzem, lekarzem lub kimś, kogo darzy zaufaniem. Zadzwoń do ośrodka przeciwdziałania kryzysom, telefonu zaufania, poradni psychologicznej lub jakiegokolwiek innego miejsca, w którym można uzyskać pomoc. W niektórych wypadkach możesz znaleźć się w sytuacji konieczności uzyskania bezpośredniej pomocy dla kogoś, kto chce popełnić samobójstwo, a odmawia pójścia do poradni. Czasem wydaje się to aktem nielojalności lub naruszeniem tajemnicy, zaufania, ale może okazać się najważniejszą przysługą w życiu. Twoja odwaga i chęć do działania może ocalić życie. Osoba, u której podejrzewa się zagrożenie popełnienia samobójstwa w każdej chwili może zostać skonsultowana na izbie przyjęć szpitala psychiatrycznego. Jeżeli lekarz potwierdzi nasze podejrzenia, a potencjalny samobójca odmawia przyjęcia pomocy, możliwa jest hospitalizacja wbrew jego woli w oparciu o tzw. ustawę psychiatryczną.

A może problem dotyczy Ciebie?

Być może ty sam czasami miałeś ochotę na zakończenie swojego życia. Nie wstydź się tego. Wielu ludzi, młodych i starych, ma podobne odczucia. Porozmawiaj z kimś, komu ufasz. Możesz skorzystać z profesjonalnej pomocy telefonu zaufania lub poradni psychologicznej.

Próby samobójcze u dzieci i młodzieży

Wśród młodzieży w przedziale wiekowym od 15 do 19 r. ż., samobójstwo stanowi drugą wiodącą przyczynę śmierci (pierwszą są wypadki). Z badań wynika, że więcej niż 50% nastolatków dokonało próby samobójczej na przestrzeni swojego życia, a spośród tej liczby więcej niż połowa (58%)dokonało więcej niż jednej próby. Więcej dziewczynek niż chłopców dokonuje prób samobójczych, ale częściej u chłopców
niż dziewczynek próba samounicestwienia jest skuteczna. Tworzenie się wyobrażeń i myśli na temat samobójstwa, udane i nieudane próby samobójcze wśród osób w wieku dojrzewania są często powiązane z depresją, uzależnieniami i zaburzeniami zachowania. Czynnikami ryzyka samobójstw wśród osób w wieku dojrzewania są uprzednio dokonywane próby samobójcze, aktualne wyobrażenia samobójcze, depresja, niskie poczucie własnej wartości, próba samobójcza popełniona przez kolegę lub członka rodziny oraz dysfunkcyjność rodziny. Istotne przyczyny samobójstw wśród dzieci i młodzieży to także śmierć bliskiej osoby lub zawód miłosny. Nastolatki, które są perfekcjonistami i ustawiają dla siebie wysoko poprzeczkę osiągnięć, często odczuwają niepokój, lęk, izolację i zamykają się w sobie, również znajdują się w grupie zagrożonej samobójstwem. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przyczyny i objawy nerwicy – jakie są rodzaje i jak objawiają się zaburzenia nerwicowe?

    Nerwica to niepsychotyczne zaburzenie psychiczne, którego przyczyn upatruje się najczęściej w czynnikach środowiskowych oraz genetycznych. Objawy nerwicy nie obejmują wyłącznie sfery psychicznej (lęk, natrętne myśli), mogą także pochodzić ze strony układu oddechowego (np. trudności z oddychaniem), układu krążenia (np. przyspieszone tempo pracy serca), układu nerwowego (np. dezorientacja) czy układu pokarmowego (np. nudności i wymioty). W jaki jeszcze sposób mogą objawiać się zaburzenia nerwicowe?

  • Typy osobowości – jakie są? Charakterystyka

    Ludzie różnią się między sobą wyglądem, ale również – a może przede wszystkim – osobowością i charakterem. Warto poznać, w jaki sposób nauka odnosi się do tych kwestii i jakie typy osobowości wyodrębniali poszczególni badacze i myśliciele. W ten sposób możemy się również dowiedzieć, który typ osobowości sami posiadamy.

  • Jak rozpoznać "męską" depresję? Kto ma wiedzieć?

    Depresja to choroba, która może dotyczyć każdej płci, jednak niektóre cechy męskiej kultury i społeczeństwa mogą wpływać na to, w jaki sposób mężczyźni doświadczają i wyrażają objawy depresji.    

  • Wyzwania dla zdrowia psychicznego po pandemii COVID-19

    Jeszcze nigdy wcześniej nie żyliśmy w tak kosmopolitycznych warunkach. Świat trzymamy w telefonie, a na telekonferencjach łączymy się transnarodowo, międzykulturowo, interkontynentalnie. Podobnie szukamy konsultacji wirtualnych i teleporad ze specjalistami zdrowia i jedyne, co może stanowić barierę, to strefa czasowa i koszty.

  • Choroby psychiczne i związki. Jak żyć z osobą chorą psychicznie?

    Według badań przeprowadzonych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie nawet 25% Polaków może doświadczać w swoim życiu trudności z zakresu zdrowia psychicznego. Oznacza to, że ok. 9 milionów osób boryka się z problemami wymagającym terapii lub przynajmniej konsultacji ze specjalistą z zakresu zdrowia psychicznego. Oczywiście liczby te nie dają pełnego obrazu sytuacji i nie uwzględniają osób w przejściowych kryzysach psychicznych na skutek trudnych lub traumatycznych wydarzeń z życia. Problem ten może dotyczyć nawet połowy wszystkich dorosłych – oczywistym jest więc, że duża część z tych osób może tworzyć w tym czasie związki.

  • Zdrowie psychiczne: gdzie zwrócić się o pomoc?

    Coraz więcej słyszymy o konieczności dbania o swoje zdrowie psychiczne. Informacje o tym, jak to zrobić, obiegają internet, powstają kolejne poradniki, w których zawarte są sposoby, na czym owa dbałość ma się opierać.

  • Anhedonia – czym jest? Jak odzyskać radość z życia?

    Czujesz, że nic nie sprawia Ci przyjemności? Rzeczy, które kiedyś Cię cieszyły, teraz nie mają żadnego znaczenia? Być może doświadczasz anhedonii, która niesie za sobą wiele negatywnych konsekwencji. Anhedonia jest nie tylko jednym z objawów depresji, ale również współwystępuje z innymi trudnościami o podłożu psychicznym.

  • E-book "Dieta na relaks". Porady i jadłospis - jak złagodzić stres dietą

    Pod wpływem chronicznego stresu organizm wykorzystuje zgromadzone zapasy ustrojowe witamin z grupy B oraz znacząco zwiększa zapotrzebowanie na pełnowartościowe białko, nienasycone kwasy tłuszczowe (szczególnie kwas DHA), witaminy, składniki mineralne oraz bioaktywne związki o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym . Istnieją jednak produkty, które pozytywnie wpływają na samopoczucie i funkcje poznawcze/

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij