Jak bezpiecznie zażywać lekarstwa?

Chociaż w domowej apteczce lub w najbliższej aptece znajdziemy preparaty na prawie każdą naszą dolegliwość warto pamiętać, że nie ma leków bezpiecznych. Każdy z nich może wywołać działania uboczne np. uszkodzenie wątroby i nerek, krwawienie, uzależnienie itp. Dlatego trzeba wiedzieć co, kiedy i jak można łykać.

Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

Najpopularniejszą grupą leków dostępnych bez recepty są środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takie jak np. kwas acetylosalicylowy, naproksen, ibuprofen, paracetamol. Równie często kupowane są inne preparaty dostępne na receptę np.: diklofenak, ketoprofen, piroksykam, czy nimesulid. Wszystkie te leki należy zawsze zażywać zgodnie z zaleceniami producenta zawartymi w ulotce dolekowej producenta. Formy rozpuszczalne leków należy przed zażyciem rozpuszczać w wodzie i wypijać w postaci płynu. Tabletki powlekane i niepowlekane warto popić dużą ilością wody, która rozcieńczając stężenie leku w żołądku ogranicza ich niekorzystne działanie na błonę śluzową żołądka. Leków tych nie należy połykać na pusty żołądek.

Pamiętajmy, że jeśli ból trwa więcej niż dwa-trzy dni lub wraca po przerwie w zażywaniu leku przeciwbólowego konieczna jest porada lekarska. Ból jest przecież sygnałem alarmowym, że coś się dzieje złego w organizmie. Z drugiej strony długotrwałe zażywanie leków przeciwbólowych z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych może niekiedy wywoływać powikłania ze strony przewodu pokarmowego takie, jak: nadżerki, owrzodzenia, krwawienia oraz perforacje, zwłaszcza u pacjentów ze współistniejącą chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy bądź stanami zapalnymi przewodu pokarmowego. Dlatego wymienionych wyżej preparatów nie mogą przyjmować osoby z chorobą wrzodową, a także z zaburzeniami krzepliwości krwi i uczulone na te leki. Leki te mogą także niekorzystnie wpływać na funkcjonowanie nerek.
Alternatywą dla nich może być paracetamol, który nie działa wrzodotwórczo i nie wpływa na krzepliwość krwi, jednak w dawkach powyżej 4 gramy na dobę lek ten może powodować uszkodzenie wątroby, szczególnie u chorych niedożywionych lub alkoholików. Dlatego zażywając paracetamol należy stosować dawki zalecane przez producenta.

Leki doustne na katar

Od kilku lat coraz popularniejsze stają się doustne preparaty, które zastosowane na początku kataru wyraźnie zmniejszają jego objawy i skracają czas trwania dolegliwości. Środki te zawierają lek obkurczający naczynia krwionośne błony śluzowej nosa (tzw. sympatykomimetyk) i lek przeciwalergiczny (antyhistaminowy). Decydując się w aptece na taki preparat należy pamiętać, że niektóre choroby i stany są przeciwwskazaniem do ich stosowania np. nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa serca, nadczynność tarczycy, jaskra, przerost gruczołu krokowego, zatrzymanie moczu, ciąża i okres karmienia piersią, jednoczesne leczenie inhibitorami MAO. Bezpieczniejsze dla zdrowia jest wówczas wybranie żelu na katar, który działa tylko miejscowo.

Antybiotyki

Następną grupą leków często stosowaną są antybiotyki, które mają za zadanie niszczyć bakterie lub hamować ich wzrost, nie działając przy tym na zdrowe komórki organizmu człowieka. Wskazaniami do ich stosowania są różnorodne zakażenia. Ze względu na budowę chemiczną antybiotyków i zakres działania dzielimy je na kilka grup farmakologicznych. Antybiotyki należy przyjmować ściśle według zaleceń lekarza, który dobiera antybiotyk do rodzaju zakażenia (uwzględniając przy tym ewentualne przeciwwskazania do antybiotykoterapii), ponieważ żaden antybiotyk nie działa na wszystkie rodzaje bakterii i na wszystkie schorzenia infekcyjne. Jednocześnie niewłaściwe ich stosowanie powoduje, że bakterie stają się na dany antybiotyk oporne i lek przestaje działać. Zażywając antybiotyk należy ściśle przestrzegać zaleconych odstępów czasowych w dawkowaniu leku, co jest związane z czasem działania pojedynczej dawki antybiotyku. Zbyt długie przerwy między kolejnymi dawkami leku mogą prowadzić do rozwoju oporności bakterii na ten antybiotyk i osłabiać jego działanie.

Należy przyjąć całą, zaleconą przez lekarza dawkę. Jeśli antybiotyk jest w syropie, to do dokładnego odmierzenia dawki należy użyć miarki dołączonej do opakowania. Jeśli przeoczymy porę zażycia leku, to należy niezwłocznie przyjąć lek i jak najszybciej wrócić do normalnego rytmu dawkowania. Nie wolno natomiast podwajać następnej dawki.

Antybiotyk zażywa się przez okres zalecony przez lekarza. Pomimo ustąpienia objawów choroby leku nie wolno odstawić. Przedwczesne przerwanie antybiotykoterapii prowadzi również do rozwoju oporności bakterii na dany antybiotyk. Większość antybiotyków należy zażywać godzinę przed jedzeniem lub dwie godziny po posiłku, ponieważ pokarm może osłabiać ich wchłanianie w jelitach. Tym niemniej mamy już antybiotyki, które można przyjmować wraz z posiłkiem np. aksetyl cefuroksymu. Pamiętać trzeba, że mleko, kefir lub inne produkty mleczne można spożywać w 2 godziny po antybiotyku. Inaczej lekarstwo gorzej się wchłania z jelit. Dla ochrony flory bakteryjnej przewodu pokarmowego korzystne jest zażywanie preparatu pałeczek kwasu mlekowego.

Leki psychotropowe i uspokajające

Coraz częstsze zaburzenia snu, depresje, lęki i inne schorzenia związane ze sferą psychiczną zmuszają lekarzy do ordynowania leków nasennych, uspokajających i psychotropowych. Są to środki silnie działające, które należy zażywać ściśle według zaleceń lekarza. Jednocześnie nie wolno ich łączyć z alkoholem, gdyż alkohol może nasilić działanie leku na ośrodkowy układ nerwowy, doprowadzając do pogorszenia świadomości lub utraty przytomności. O ile lekarz specjalnie nie zaleci, nie wolno łykać kilku pastylek różnych środków na raz. Grozi to znacznym wzmocnieniem działania leków i zatruciem. Pamiętać również trzeba, że leki nasenne, uspokajające i psychotropowe osłabiają refleks. Za kierownicą samochodu można usiąść bezpiecznie po ok. 36 godzinach od przyjęcia ostatniej tabletki.

Witaminy i minerały

Zażywanie ich jest modne, co nie znaczy, że zdrowe. Jeśli dieta jest urozmaicona, obfituje w warzywa i owoce to w zasadzie nie ma potrzeby dodatkowego „witaminizowania” się. Niebezpieczne dla zdrowia może być zażywanie witamin według zasady: witamina A na oczy, B na nerwy, C na odporność, D na kości, E na młodość itd. Łatwo wtedy o przedawkowanie którejś z nich. Szczególnie zaś to dotyczy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (witamina A i D), których nadmiar kumuluje się w naszym organizmie i może szkodliwie oddziaływać na różne narządy i układy. Gdy lekarz zaleci witaminy, to należy przyjmować je o jednej, stałej porze dnia. Witaminę C zaleca się zażywać w czasie posiłku, gdyż ułatwia wówczas wchłanianie żelaza z pokarmu. Najlepiej jednak zastosować preparat wielowitaminowy, w którym dawki witamin są odpowiednio dobrane do wieku i płci, a po zużyciu dwóch opakowań zrobić kilka tygodni przerwy.