Wszy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie wszawicy
Katarzyna Makos

Wszy u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie wszawicy

Wszawica to zakażenie pasożytnicze wywołane obecnością niewielkich stawonogów – wszy. Najczęściej występującą postacią choroby jest wszawica głowowa (Pediculus humanus capitis), która dotyczy przede wszystkim dzieci. Przyczyną zakażenia nie jest, jak się często przyjmuje, brak higieny, a bezpośredni kontakt (np. podczas zabawy) z osobą zakażoną – wszawica jest chorobą skupisk ludzkich. Jakie są objawy wszawicy u dzieci? Jak pozbyć się wszy u dziecka?

  1. Czym są i jak wyglądają wszy?
  2. Wszy u dzieci – czym jest wszawica głowowa? Skąd się biorą wszy?
  3. Wszy – inne postacie wszawicy
  4. Wszy u dzieci – objawy wszawicy
  5. Leczenie i domowe sposoby na wszy i gnidy u dzieci
  6. Wszy u dzieci – profilaktyka, czyli jak zapobiegać wszawicy

Czym są i jak wyglądają wszy?

Wszy należą do stawonogów, które pasożytują na skórze człowieka i żywią się krwią. Owad ten mierzy około 2-4 mm, ma 6 odnóży z pazurkami, dzięki którym przyczepia się mocno do włosa żywiciela. Dorosły osobnik żyje około 4-5 tygodni, samice przez 20-30 dni składają jaja w liczbie 200-300 w całym cyklu rozwojowym. Jaja wszy (gnidy) są przytwierdzone u nasady włosa (<6 mm) specjalną substancją cementową, a wraz z czasem i wzrostem włosa oddalają się od powierzchni skóry głowy. Po mniej więcej 7 dniach wykluwa się nimfa (larwa), która linieje około 3 razy i po 16-17 dniach jest gotowa do rozmnażania.

Wesz głowowa
Wesz głowowa to jedna z najczęstszych form pasożytów występujących we włosach dziecka

Nimfy i dorosłe wszy mogą przetrwać bez swojego żywiciela około 1-2 dni, a jaja do 3 dni. Wesz nie ma skrzydeł, nie potrafi też skakać, za to szybko pełza – ok. 23 cm/min. Przenosi się poprzez bezpośredni kontakt – głowa-głowa, włosy-włosy. Należy uważać też na przedmioty, takie jak czapki, grzebienie, ręczniki, poduszki, opaski do włosów, spinki.

Wszy u dzieci – czym jest wszawica głowowa? Skąd się biorą wszy?

Wszawica to infestacja pasożytnicza wywołana wszami. Występuje głównie u dzieci – ze względu na to, że łatwo przenosi się w zbiorowiskach, jakimi są przedszkola i szkoły. W tej grupie wiekowej najczęściej jest to postać głowowa.

Równocześnie na głowie dziecka może przebywać średnio 10-20 osobników dorosłych. Bytują blisko powierzchni skóry, najczęściej w okolicy skroniowej i potylicznej. Zwierzęta domowe nie są transmiterami zakażenia.

Wszy odzieżowe mogą przenosić takie choroby zakaźne, jak tyfus, gorączka okopowa czy dur plamisty, ale w naszej szerokości geograficznej choroby te obecnie nie występują i nie ma obowiązku zgłaszania wszawicy do Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Powiązane produkty

Wszy – inne postacie wszawicy

Wyróżniamy wesz głowową (najczęstsza), łonową i odzieżową. Wesz łonowa przenosi się poprzez bliski kontakt seksualny, zatem dotyczy przede wszystkim osób dorosłych. Bytuje na włosach łonowych w okolicy anogenitalnej. U dzieci może zajmować także rzęsy, brwi i głowę. Jest mniejsza od gnid wszy głowowej, składa około 60 jaj. Charakterystyczne błękitne plamy na skórze, które pojawiają się u osób z wszawicą łonową, są spowodowane podskórnymi wylewami krwi w miejscach ukłucia. Wesz łonowa może przeżyć nawet do 2 tygodni bez gospodarza.

Wesz odzieżowa jest koloru szaro-brudnoczerwonego, można ją znaleźć w szwach odzieży, obiciach mebli. Żyje około 10 dni i jest większa od wszy głowowej. Zmiany skórne lokalizują się w miejscach przylegania ubrań do ciała (kark, pachy i pachwiny, pośladki). Zazwyczaj jej występowanie wiąże się ze złymi warunkami sanitarnymi. Może przenosić choroby zakaźne.

Wszy u dzieci – objawy wszawicy

Wszawica może przebiegać bezobjawowo przez długi czas. Objawy obecności wszy wynikają z reakcji alergicznej organizmu człowieka na ślinę i odchody wszy.

wszawica u dzieci - objawy
Wszawica u dzieci – sprawdź, czy twoja pociecha ma któryś z powyższych objawów

W miejscu ugryzienia (głównie okolica skroniowa i potyliczna, a u osób z długimi włosami również okolica karku i barków) może pojawić się świąd, zaczerwienienie z grudkami i przeczosami. Zmiany mogą nadkażać się bakteryjnie. Obecność wszy daje się również zauważyć po częstym drapaniu dziecka. Na skutek nasilonego stanu zapalnego mogą również powiększyć się miejscowe węzły chłonne.

O aktywnej infestacji świadczy obecność żywej wszy. To, czy gnida jest martwa, można sprawdzić jedynie pod mikroskopem. Umiejscowienie jaja bliżej nasady włosa nie daje 100% pewności, że jest ono żywe.

Leczenie i domowe sposoby na wszy i gnidy u dzieci

Leczenie wszawicy u dzieci i u osób dorosłych polega na stosowaniu miejscowo preparatów na wszy, które zawierają 1% permetryny (stosowanie od 2 miesiąca życia) mającej działanie neurotoksyczne. Ma ona dobry profil bezpieczeństwa i słabo wchłania się przez skórę, należy jednak zachować środki bezpieczeństwa i ograniczać kontakt leku ze skórą dziecka. Na wysuszone i umyte szamponem bez odżywki włosy nakłada się permetrynę na 10 minut, po czym porządnie spłukuje. Ze względu na oporność młodych gnid na ten lek terapię należy powtórzyć po 7-10 dniach.

Podobnie sprawa ma się z mirystynianem izopropylu/ST-cyklometykonem (od 4 roku życia), który rozpuszcza woskowy szkielet owada, prowadząc do jego śmierci. W trakcie kuracji może wystąpić świąd głowy – nie świadczy jednak o ponownym zakażeniu czy braku skuteczności leku.

Wyczesywanie wszy głowowej
Sprawdzanie włosów dziecka w miejscach, gdzie najczęściej lokalizują się wszy

U dzieci powyżej 2 roku życia można zastosować także dimetykon – substancja ta należy do grupy silikonów i powoduje zablokowanie układu oddechowego wszy i uduszenie, dodatkowo ułatwia usuwanie gnid, rozpuszczając substancję cementową. Działa na wszystkie postacie w cyklu rozwojowym (dorosłe osobniki, jaja, nimfy). Terapię powtarza się po 8-10 dniach.

Jeśli wszy zajmują brwi czy rzęsy, należy zastosować tłusty krem (np. wazelinę) przez 8-10 dni 2 razy dziennie, co spowoduje uduszenie się owada. Dostępne są też preparaty ziołowe zawierające substancje, takie jak wrotycz, piołun, kwas octowy, bertram, ale mają mniejszą skuteczność niż wcześniej wymienione środki. W przypadku nasilonego świądu można podać dziecku leki przeciwhistaminowe, a przy nadkażeniach zmian skórnych zastosować miejscowo antybiotyki.

Poza leczeniem farmakologicznym zalecane jest wyczesanie gnid z włosów i regularne powtarzanie tej czynności. W aptekach można nabyć specjalne grzebienie o gęstych ząbkach. Dostępne są także grzebienie elektryczne. Nie jest konieczne obcięcie włosów, ale może to ułatwić wyczesywanie jaj pasożytów. Pomocny może być też roztwór octu i wody (1 łyżka stołowa octu + 0,5 l wody), który rozpuszcza substancję przytwierdzającą gnidy do włosa.

W przypadku wszawicy łonowej zaleca się usunięcie owłosienia z okolicy łonowej oraz zastosowanie preparatów z 5% permetryną na około 10 minut. Leczenie należy powtórzyć po 7-10 dniach. Wesz odzieżową eliminuje się poprzez wypranie ubrań w gorącej wodzie (w 60°C) oraz ich wyprasowanie. Pacjent powinien się umyć i zmienić ubrania na czyste.

Wszy u dzieci – profilaktyka, czyli jak zapobiegać wszawicy

Stwierdzenie wszawicy u dziecka często wywołuje u rodziców poczucie wstydu i chęć ukrycia tego faktu przed innymi – jest to jednak duży błąd. Wszy to żaden wstyd, zwłaszcza wśród dzieci w wieku przedszkolnym czy szkolnym, bo wszawica głowowa wcale nie wiąże się z brakiem higieny lub zaniedbaniem dziecka. Bardzo łatwo się przenosi, szczególnie w większych zbiorowiskach ludzi nietrudno można się zarazić.

Jako sposób na profilaktykę w radzeniu sobie z tą przypadłością można wymienić specjalne gumki do włosów nasączone nieznośną dla pasożytów kompozycją składników. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko zarażenia się dziecka przebywającego w grupie czy w skupisku dzieci.

Bardzo ważne jest poinformowanie placówki, do której uczęszcza dziecko, o zaistniałym problemie. Przez 10 dni powinno się sprawdzać głowy wszystkich domowników, a także inne osoby z bliskiego kontaktu. Przy stosowaniu właściwych preparatów leczniczych nie należy wykluczać dziecka z zajęć szkolnych (z wyjątkiem zajęć wymagających bezpośredniego kontaktu – np. lekcji WF).

Należy przeprowadzić dezynsekcję przedmiotów, które miały kontakt ze skórą – grzebienie, szczotki. Nakrycia głowy czy poszewki poduszek należy wyprać w temperaturze 60°C. U osób z wszawicą łonową należy wyprać bieliznę, ręczniki. Ubrania, których nie można prać w tej temperaturze, należy odłożyć na 14 dni do plastikowej torby. W przypadku wszy odzieżowej taka izolacja trwa dłużej – 4 tygodnie. Nie trzeba czyścić całego otoczenia chorego.

 

Artykuł zaktualizowano 14.09.2023.

  1. W. Kawalec, R. Grendy, M. Kulus (red.), Pediatria I, PZWL, Warszawa 2018, s. 1171.
  2. A. Gręda, K. Kisiel, L. Ruszkowska, Wszawica, „Pediatria po Dyplomie”, 2014, nr 18(4), s. 49-53.
  3. C. M. Salavastru, O. Chosidow, M. Janier, G. S. Tiplica, European guideline for the management of pediculosis pubis, „European Academy of Dermatology and Venereology” 2017, nr 31 (9), s. 1425-1428.
  4. C. Cummings, J. C. Finlay, N. E. MacDonald, Head lice infestations: a clinical update, „Paediatrics and Child Health” 2018, nr 23(1), s. 18-24.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij