Moczenie nocne – przyczyny i leczenie enurezy u dzieci
Katarzyna Makos

Moczenie nocne – przyczyny i leczenie enurezy u dzieci

Moczenie nocne to niekontrolowane, nieświadome oddawanie moczu podczas snu przez dziecko, które nabyło już umiejętność korzystania z nocnika bądź z toalety. Umiejętność kontroli czynności pęcherza dziecko powinno osiągnąć do ukończenia 5. roku życia – jeśli po tym czasie w dalszym ciągu występuje problem moczenia nocnego, warto udać się do lekarza, który określi przyczynę problemu oraz zaproponuje odpowiednią metodę leczenia.

Moczenie nocne – definicja 

Moczenie nocne to mimowolne, nieświadome oddawanie moczu w ciągu nocy u dzieci, które opanowały już trening czystości (potrafią korzystać z nocnika/toalety) lub są w wieku powyżej 5 lat. Zdrowe dziecko zwykle przestaje się moczyć w trakcie dnia przed skończonym 4 rokiem życia, natomiast całkowitą kontrolę nad czynnością pęcherza w nocy powinno osiągnąć do ukończenia 5. roku życia. 

Moczenie nocne możemy podzielić na:

  • moczenie monosymptomatyczne (MMN) – jedynym objawem jest moczenie w nocy,
  • moczenie niemonosymptomatyczne (NMMN) – czyli takie, któremu towarzyszą inne objawy, np. zaparcia, moczenie w trakcie dnia, zakażenia układu moczowego, parcie naglące, problemy z mikcją, manewry powstrzymujące oddanie moczu typu kucanie, zaciskanie nóżek. 

Te podgrupy dzieli się dalej na pierwotne (dziecko moczy się od urodzenia bądź nie było tzw. okresów suchych > 6 m-cy) i wtórne (dziecko nie moczyło się w nocy > 6 m-cy). 

Moczenie nocne – przyczyny 

Najczęstszym typem enurezy jest moczenie monosymptomatyczne (około 80% pacjentów) i zazwyczaj stanowi ono zaburzenie czynnościowe – jego powodem jest dysproporcja między ilością produkowanego moczu a pojemnością pęcherza. Zwiększona ilość moczu może być spowodowana zbyt dużą podażą płynów w ciągu dnia i przed snem (tzw. polidypsja nawykowa). Przyczyną może być też zmniejszona produkcja wazopresyny w godzinach nocnych –jest to hormon wydzielany przez przysadkę, który jest odpowiedzialny za resorpcję wody w kanalikach nerkowych, czyli zatrzymywanie wody w organizmie i zagęszczanie moczu.

W przypadku zmniejszonej pojemności czynnościowej pęcherza, problemem jest nie jego wielkość (bo jest ona taka sama, jak u innych dzieci), ale znacznie szybsze opróżnianie pęcherza – jego próg pobudliwości jest podwyższony, występuje nadreaktywność  pęcherzanadreaktywność mięśnia wypieracza i nawet przy małej ilości moczu w pęcherzu dochodzi do jego opróżnienia bez wybudzania dziecka z tzw. twardego snu. Wśród przyczyn okresowego nietrzymania moczu można dopatrywać się też czynnika genetycznego – ten sam problem przejawia blisko 70% dzieci, których oboje rodziców moczyło się w dzieciństwie, w przypadku jednego z rodziców dotyczy to 40%. 

Moczenie niemonosymptomatyczne może wiązać się z występowaniem zaburzeń w obrębie układu moczowego (zakażenia, wady wrodzone, kamica moczowa, początkowa faza niewydolności nerek, tubulopatie), nerwowego (padaczka, wady, tj. przepuklina oponowo-rdzeniowa, urazy kręgosłupa), zaburzeń elektrolitowych (hiperkalcemia, hipokaliemia), endokrynologicznych i metabolicznych, jak np. cukrzyca, rzadko zaburzeń emocjonalnych. Moczenie może towarzyszyć także przewlekłym zaparciom stolca, w zespole bezdechu sennego, anemii sierpowatej, anoreksji. 

Powiązane produkty

Moczenie nocne – leczenie 

W przypadku MMN pierwotnego leczeniem może zająć się lekarz POZ. W przypadku moczenia NMMN lub wtórnego MMN zazwyczaj dziecko kierowane jest do lekarza specjalisty – czasami oprócz takich badań, jak badanie ogólne moczu, poziom kreatyniny, glukozy, jonogram, USG jamy brzusznej, konieczne jest pogłębienie diagnostyki. 

Pierwszym etapem w leczeniu jest wprowadzenie odpowiednich nawyków w kwestii przyjmowania płynów i oddawania moczu u dziecka. Należy ograniczyć ilość spożywanych płynów wieczorem (ostatni napój maksymalnie 2h przed snem), a także wyeliminować picie w nocy. Dziecko nie powinno pić napojów gazowanych i produktów bogatych w wapń czy kofeinę. Należy zachęcać je do oddania moczu tuż przed snem. 

Warto prowadzić wspólnie z dzieckiem dzienniczek mikcji, z zaznaczaniem dziennej ilości przyjętych płynów i oddanego moczu (u młodszych dzieci można ważyć pieluszki). Będzie to pomocne dla lekarza w wyliczeniu oczekiwanej pojemności pęcherza i ustaleniu etiologii moczenia. Dobrze jest też zaznaczać epizody moczenia dziennego, zaparcia lub inne objawy ze strony dróg moczowych.

Zaparcia u dziecka należy leczyć, np. poprzez dietę bogatą w błonnik, stosowanie makrogoli itp. Inną skuteczną metodą jest stosowanie alarmu wyburzeniowego – czujnik umieszczony w majtkach lub pod prześcieradłem po pojawieniu się moczu wybudza dziecko ze snu sygnałami dźwiękowym i wibracjami. Terapia taka trwa minimum 3 miesiące. 

W przypadku braku poprawy po wprowadzeniu technik behawioralnych, kolejnym krokiem jest włączenie leczenia farmakologicznego przez lekarza. U dzieci z niedoborem wazopresyny stosuje się desmopresynę (syntetyczny analog wazopresyny). Lek jest dostępny w formie tabletek lub w postaci podjęzykowej („melt”), stosuje się go minimum 3 miesiące. W przypadku małej objętości czynnościowej pęcherza podaje się leki zmniejszające napięcie wypieracza pęcherza, np. oksybutyninę

Moczenie nocne – jak reagować na moczenie nocne u dziecka? 

Występowanie problemu, jakim jest moczenie nocne może bardzo negatywnie wpływać na stan psychiczny dziecka – obniżać jego samoocenę, powodować izolację dziecka od rówieśników – dziecko unika wycieczek szkolnych czy nocowania u przyjaciół.

Rodzice nie powinni pogłębiać w dziecku poczucia winy i wstydu, reagować złością, czy też wyśmiewać jego przypadłości. Warto motywować dziecko pozytywnymi bodźcami, chwalić za „suche noce”, angażować w zmianę pościeli, prowadzenie dzienniczka mikcji, traktować to jako wspólną walkę z problemem. Zdecydowanie nie należy lekceważyć występowania enurezy i w szczególności w przypadku moczenia wieloobjawowego, warto zgłosić się do swojego pediatry.
  1. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus (red.), Pediatria I, Warszawa 2018, str. 715-718.
  2. K. Jobs, A. Jung, Moczenie nocne u dzieci – aktualnie obowiązujące definicje i standardy postępowania, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2014, nr 10(1).
  3. M. Baka-Ostrowska, W. Apoznański, M. Tkaczyk, M. Maternik, Wytyczne postępowania diagnostyczno- terapeutycznego z dzieckiem moczącym się w nocy, Warszawa 2012, wyd. II. 
  4. P. H. Caldwell, A. V. Deshpande, A. Von Gontard, Management of nocturnal enuresis, “www.bmj.com” [online], https://www.bmj.com/content/347/bmj.f6259, [dostęp:] 29.10.2020. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij