Mężczyzna stoi przy biurku, trzymając sie za bolacy kregosłup
Alicja Świątek

Ból pleców – domowe sposoby i leki z apteki

Ból pleców może dotyczyć każdego odcinka kręgosłupa, jednak zazwyczaj występuje ból krzyża, który pojawia się w odcinku lędźwiowo-krzyżowym. Zakłada się, że w populacji do 40 roku życia ponad 70% osób cierpiało na ból krzyża, natomiast drugiego najczęściej występującego bólu pleców – w odcinku szyjnym doświadczyła minimum połowa populacji. Jak poradzić sobie z bólem pleców, jakie leki wybrać i które z domowych sposobów mogą uśmierzyć ból?

Ból kręgosłupa, powszechnie nazywany bólem pleców, stanowi jedną z najczęstszych dolegliwości występujących u ludzi. Przypuszcza się, że przypadłość ta dotyka większą liczbę pacjentów niż w przypadku chorób serca. Bóle kręgosłupa definiowane są jako ból pojawiający się po tylnej, grzbietowej stronie ciała, przebiegający wzdłuż osi pionowej. Objawia się bólem lub uczuciem dyskomfortu, jak np. napięcie mięśni w rejonie pleców lub uczucie nadmiernej ich sztywności.

Ból pleców – przyczyny

Ból pleców może być spowodowany wieloma czynnikami. Niekiedy występuje samoistnie, na skutek niewłaściwego podnoszenia ciężkich przedmiotów, nieprawidłowej postawy ciała w codziennych czynnościach (np. nieodpowiednia pozycja podczas pracy siedzącej), ale może być również wynikiem kontuzji czy urazów. Przyjmuje się, że kluczową rolę w powstawaniu bólu pleców mają przyczyny biomechaniczne (nieswoiste), powiązane z nadmiernym obciążeniem aparatu stawowo-więzadłowego kręgosłupa.

Największe ryzyko doprowadzenia do bólu kręgosłupa związane jest z wykonywaniem czynności, takich jak: częste dźwiganie, zwłaszcza ciężkich przedmiotów, przewlekłe zachowywanie niewygodnych pozycji, częste wykonywanie skłonów, skrętów tułowia oraz długotrwałe narażenie na wibracje podczas jazdy pojazdami.  Zwłaszcza regularne zachowywanie niekomfortowej postawy podczas siedzenia przyczynia się do powstawania bólów kręgosłupa, ponieważ następuje niefizjologiczne ułożenie części lędźwiowej oraz piersiowej kręgosłupa. Również nieprawidłowe wykonywanie codziennych domowych czynności może przyczyniać się do pojawienia się bólu pleców. Zwłaszcza niewłaściwe podnoszenie ciężkich przedmiotów, pochylanie się czy garbienie, długotrwała pozycja stojąca, a także prowadzenie samochodu przed długi czas bez robienia przerw mogą być przyczyną późniejszego bólu kręgosłupa.

Ból pleców – jakie są rodzaje?

Ból pleców możemy podzielić na nieswoisty (biomechaniczny) oraz swoisty.

Nieswoiste bóle pleców występują najczęściej (ok. 90% przypadków), nie objawiają się jakimikolwiek zmianami, które można by było zdiagnozować za pomocą badań obrazowych, poza ewentualnymi zwyrodnieniami kręgosłupa. Niekiedy mogą towarzyszyć naturalnemu starzeniu i zmianom w budowie kręgosłupa (jak np. zwężenie przestrzeni międzykręgowej). Nie da się określić konkretnej przyczyny ich powstania. Zazwyczaj nie zwiastują choroby oraz ustępują bez leczenia, jednakże mogą nawracać.

W przypadku swoistych bólów pleców (ok. 10% przypadków) ich przyczyna jest znana. Mogą być spowodowane urazem lub chorobą. Terapia swoistych bólów polega na zdiagnozowaniu i leczeniu przyczyny bólu pleców.  

Ból swoisty może być związany ze zmianami w obrębie:

  • stawów międzykręgowych i krzyżowo-biodrowych (m.in.: stany zapalne stawów towarzyszące reumatoidalnemu zapaleniu stawów (RZS) lub zesztywniającemu zapaleniu stawów kręgosłupa (ZZSK), zwyrodnienia, zwiększona ruchomość lub obciążenie stawu spowodowane niewłaściwym ustawieniem powierzchni stawowych w wyniku zaburzeń chodu),
  • krążków międzykręgowych (zwyrodnienia krążka międzykręgowego, uszkodzenie pierścienia włóknistego, określane jako ból dyskogenny),
  • nerwów rdzeniowych oraz ich korzeni (wskutek ich ucisku spowodowanego np. przepukliną jądra miażdżystego lub zwężeniem kanału kręgowego),
  • mięśni i powięzi grzbietu,
  • aparatu więzadłowo-powięziowo-torebkowego miednicy.

W zależności od długości występowania dolegliwości, ból pleców możemy podzielić na:

  • ostry (występuje ok. 4–6 tygodni),
  • podostry (trwa od 6 tygodni do 3 miesięcy),
  • przewlekły (upośledza wykonywanie czynności przez okres ponad 3 miesięcy),
  • nawrotowy (ból pojawiający się po minimum sześciu miesiącach okresu bezobjawowego, u chorych cierpiących w przeszłości na ból pleców umiejscowiony w zbliżonym rejonie pleców).

Bóle pleców możemy podzielić, zgodnie z miejscem ich występowania na:

Powiązane produkty

Ból pleców – jak złagodzić?

Istnieje wiele sposobów na złagodzenie bólu pleców. W aptekach dostępne są liczne preparaty wspomagające uśmierzenie bólu kręgosłupa, takie jak: tabletki przeciwbólowe, przeciwzapalne, plastry chłodzące lub rozgrzewające oraz maści i żele. Ulgę w bólu pleców mogą przynieść ciepłe okłady, akupunktura oraz inne metody fizjoterapeutyczne.

Sprawdź, jakie tabletki, maści i plastry na ból pleców (krzyża) znajdziesz na DOZ.pl

Pomocna w zapobieganiu nawrotom jest regularna aktywność fizyczna. Odpowiednie ćwiczenia na bóle pleców pomagają utrzymać prawidłową masę ciała, masę mięśniową oraz zakres ruchowy w obrębie stawów, co zmniejsza częstość dolegliwości bólowych. Znaczną skutecznością charakteryzują się ćwiczenia wzmacniające siłę i wytrzymałość mięśni przykręgosłupowych, ćwiczenia zgięciowe i wyprostne kręgosłupa, rozciąganie mięśni. Poprawia to giętkość kręgosłupa i tułowia. Pacjent powinien również w codziennych czynnościach zwracać uwagę na właściwą postawę, zwłaszcza podczas schylania się, podnoszenia ciężkich przedmiotów oraz siedzenia. W przypadku osób w podeszłym wieku warto wprowadzić ćwiczenia wspomagające utrzymanie równowagi oraz prawidłowej postawy ciała. Regularna, prawidłowo dobrana aktywność fizyczna ogranicza ryzyko przekształcenia dolegliwości bólowych w formę przewlekłą. Metody niefarmakologiczne w leczeniu są polecane szczególnie przy bólu pleców w ciąży

Maści na bóle pleców

Często wybieraną postacią leku na ból pleców jest maść lub żel. W stosunku do preparatów doustnych stosowane zewnętrznie maści jedynie w minimalnym stopniu mogą przenikać do krwiobiegu, co ogranicza ryzyko podrażnień przewodu pokarmowego, dzięki czemu mogą być stosowane przez dłuższy czas. Maści przeciwbólowe na plecy powinny być pierwszym wyborem przy łagodzeniu dolegliwości bólowych, ponieważ w przeciwieństwie do tabletek ryzyko wystąpienia działań niepożądanych jest znikome, a ewentualne skutki uboczne są łagodne i występują zazwyczaj w postaci reakcji skórnych. Maści i żele stosowane w bólu pleców mogą zawierać w swoim składzie substancje przeciwbólowe i przeciwzapalne (ibuprofen, diklofenak, salicylan metylu, ketoprofen, naproksen, etofenamat) lub rozgrzewające (olejki eteryczne: eukaliptusowy, terpentynowy, sosnowy, jałowcowy; kamforę).  Działanie maści rozgrzewających polega na wywołaniu miejscowego rozszerzenia naczyń krwionośnych oraz poprawie krążenia w miejscu zastosowania maści, co przynosi ulgę w bólu. Wszystkie wymienione preparaty, z wyjątkiem  zawierających ketoprofen można kupić w aptece bez recepty.

Warto pamiętać, aby maści na ból pleców nie aplikować na uszkodzoną lub podrażnioną skórę, ponieważ może to po pierwsze doprowadzić do zakażenia rany poprzez drobnoustroje znajdujące się na dłoniach, ale także zwiększać ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowych działań niepożądanych. Kluczowe jest również stosowanie się do zaleconej w ulotce dawki. Przykładowo zastosowanie zbyt małej ilości produktu może nie przynieść oczekiwanych rezultatów, z kolei stosowanie zbyt dużej ilości preparatu nie wpłynie na zwiększenie skuteczności, co więcej może generować silniejsze podrażnienia skóry oraz zwiększone prawdopodobieństwo pojawienia się skutków ubocznych.

W związku z niewielkim, potencjalnym wchłanianiem substancji leczniczej z maści na ból kręgosłupa do krwiobiegu, w przypadku silnych bólów, gdy sam plaster nie przynosi ulgi, można zastosować jednocześnie również preparat doustny na ból pleców. Jeśli po 7 dniach stosowania maści, ból pleców nie ustąpił lub pogłębił się, należy koniecznie skonsultować się z lekarzem.

Tabletki na bóle pleców

Często wybieranym preparatem na ból pleców są tabletki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Substancje czynne zawarte w doustnych lekach przeciwbólowych, jak ibuprofen, naproksen, diklofenak, meloksykam czy ketoprofen należą do grupy  NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych). Leki te ograniczają bóle kostno-stawowe oraz mięśniowe w obrębie pleców. Mechanizm ich działaniu polega na hamowaniu aktywności izoenzymu cyklooksygenazy-2 (COX-2), która bierze udział w syntezie prozapalnych prostaglandyn. W ten sposób leki te ograniczają rozwój stanu zapalnego oraz działają przeciwbólowo. Tabletki na ból pleców zazwyczaj dawkuje się podczas posiłku, aby ograniczyć działania niepożądane leku. Zaleca się stosowanie najmniejszej, skutecznej dawki, przez jak najkrótszy czasu, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.

Plastry rozgrzewające i chłodzące na ból pleców – które i kiedy wybrać?

Ulgę w bólu pleców mogą przynieść plastry o działaniu rozgrzewającym lub chłodzącym. Plastry rozgrzewające stosowane są zazwyczaj w bólach pleców, w obrębie krzyża lub karku, w celu rozluźnienia oraz rozgrzania mięśni i stawów. W składzie rozgrzewających plastrów na ból pleców mogą być: kapsaicyna, salicylany, sproszkowane żelazo, wyciągi roślinne z czarciego pazura, kadzidłowca indyjskiego, arniki oraz kory wierzby białej. Plastry rozgrzewające zalecane są w bólach mięśni lub stawów.

Po aplikacji plastra na skórę następuje miejscowe działanie rozgrzewające. W jego wyniku, w miejscu aplikacji uruchamiane są procesy termoregulacyjne, mające na celu wyrównanie temperatury w rozgrzanym miejscu. Dochodzi do rozluźnienia mięśni oraz miejscowego rozszerzenia naczyń krwionośnych i poprawy krążenia krwi, co usprawnia transport tlenu i substancji energetycznych z krwi do tkanek. Dzięki temu następuje szybsza regeneracja komórek oraz eliminacja czynników prozapalnych, co powoduje uśmierzenie bólu. Zazwyczaj działanie rozgrzewające plastrów jest aktywowane w wyniku styczności z powietrzem, dlatego opakowanie z plastrem należy otworzyć bezpośrednio przed użyciem. Pełną aktywność rozgrzewającą obserwuje się po ok. 15–30 minutach, w zależności od użytego produktu.

Wspomagająco w zmniejszeniu bólu pleców można stosować plastry chłodzące. Zazwyczaj zawierają mentol jako substancję czynną, o działaniu chłodzącym. Łagodzą napięcie i ból mięśni, zwłaszcza w bólach stawowo-mięśniowych (barków, karku, pleców). Stosowane są w bólach pleców występujących po kontuzjach, którym towarzyszy obrzęk. Dostępne są również plastry do stosowania na ból pleców zawierające w swoim składzie jako substancję czynną diklofenak, który należy do grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych). W przeciwieństwie do maści i żeli na ból pleców, plastry nie brudzą ubrań oraz zazwyczaj mają łagodniejszy lub znikomy zapach.

Domowe sposoby na ból pleców i krzyża

W łagodnych bólach pleców szybką ulgę może przynieść gorąca kąpiel. Wspomaga ona rozluźnienie mięśni oraz odpręża, co sprzyja uśmierzeniu bólu pleców. Pomocne mogą być również zimne lub ciepłe okłady aplikowane w miejscu bólu. W tym celu można użyć kostki lodu owinięte ściereczką, termofor z gorącą wodą albo poduszkę rozgrzewającą.

Skuteczne w bólów pleców mogą być prawidłowo wykonane ćwiczenia relaksacyjne na kręgosłup. W celu rozluźnienia mięśni w odcinku lędźwiowym należy położyć się na plecach z wyprostowanymi nogami oraz ramionami wyciągniętymi wzdłuż ciała, unieść biodra do góry i wsunąć pod miednicę blok do jogi (alternatywnie poduszkę), a następnie pozostać w tej pozycji ok. 5minut. W silnym bólu pleców pomoc może przynieść także „pozycja krzesełkowa”. Polega ona na ułożeniu ciała na plecach i ugięciu nóg pod kątem prostym, kładąc je na krześle lub łóżku. Szybką ulgę może przynieść pozycja embrionalna, w której trzeba położyć się na jednym boku, a kolana przyciągnąć do klatki piersiowej, przy czym pomiędzy uda należy włożyć złożony koc lub poduszkę, która rozdzieli kolana.

Sprawdź, jakie akcesoria do praktyki jogi i ćwiczeń w domu znajdziesz na DOZ.pl
  1. Profilaktyka przewlekłych bólów kręgosłupa Raport w sprawie zalecanych technologii medycznych, działań przeprowadzanych w ramach programów polityki zdrowotnej oraz warunków realizacji tych programów (art. 48aa ust. 1 Ustawy) Raport nr: OT.423.3.2019, „bipold.aotm.gov.pl” [dostęp:] 21.06.2022 r.
  2. T. M. Domżał, Bóle krzyża – rozpoznawanie i leczenie, „podyplomie.pl” [online], https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/812/original/Strony_od_MpD_2011_12-7.pdf?1468584310, [dostęp:] 21.06.2022 r.
  3. A. Maciejczak, G. Goncerz, Zespoły bólowe kręgosłupa, „mp.pl” [online], https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.43, [dostęp:] 21.06.2022 r.
  4. B.  A. Casazza, Rozpoznanie i leczenie ostrego bólu krzyża, „mp.pl” [online], https://www.mp.pl/medycynarodzinna/diagnostyka-kliniczna/objawy-kliniczne/119389,rozpoznanie-i-leczenie-ostrego-bolu-krzyza, [dostęp:] 21.06.2022 r.
  5. Ghai B., Kumar K., Bansal D. i in., Effectiveness of parasagittal interlaminar epidural local anesthetic with or without steroid in Cchronic lumbosacral pain: a randomized, souble–blind clinical trial, „Pain Phy-sician” 2015, nr 18, s. 237–248.
  6. Johnsen L. G., Hellum C., Storheim K. i in., Cost–effectiveness of total disc replacement versus multidis-ciplinary rehabilitation in patients with chronic low back pain: a norwegian multicenter RCT, „Spine” 2014, nr 39, s. 23–32.
  7. A.Vivekanantham, C. Edwin, T. Pincus i in., The association between headache and low back pain: a systematic review, "The Journal of Headache and Pain" 2019; 20 (1) DOI: 10.1186/s10194-019-1031-y.
  8. Coltman C. E., Steele J. R., McGhee D. E., Can breast characteristics predict upper torso musculoskeletal pain?, „Clin Biomech.” 2018, nr 53, s. 46–53.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

  • Suplementacja przy insulinooporności

    Insulinooporność jest zaburzeniem metabolizmu, które może zamienić się w poważną chorobę, która obecnie może dotyczyć nawet 2 milionów Polaków. Przyczynia się do tego przede wszystkim siedzący tryb życia, przetworzona, wysokoenergetyczna żywność, a także przewlekły stres wpływający na nasze zachowania żywieniowe – „zajadanie” problemów. Insulinooporność nie musi być leczona, niemniej jeśli na czas nie zareagujemy zmianą dotychczasowego stylu życia, może przerodzić się w pełnoobjawowe schorzenie – cukrzycę. Cennym elementem uzupełniającym dietoterapię może być racjonalna, przemyślana suplementacja. Jakie składniki szczególnie wspierają zdrowie metaboliczne?

  • Suplementacja w Hashimoto – jak wpływają na to nutraceutyki?

    Hashimoto, a raczej autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest coraz powszechniej diagnozowanym schorzeniem. Mówimy o nim wtedy, gdy nasz układ odpornościowy atakuje tarczycę. W chorobie tej może dojść zarówno do podwyższonej czynności gruczołu, jak i normalnej lub obniżonej czynności. Hashimoto dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn. Wsparciem działania tarczycy, jak i całej terapii, może być racjonalna suplementacja w oparciu o składniki, których skuteczność potwierdzają wyniki badań naukowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij