Astma – objawy, leczenie i astma alergiczna u dzieci
Katarzyna Zybert

Astma – objawy, leczenie i astma alergiczna u dzieci

Wciąż narastające zanieczyszczenie środowiska jest przyczyną zwiększającej się stale podatności człowieka na choroby układu oddechowego. Narażenie na gazy przemysłowe, spaliny samochodowe, pyły ułatwia rozwój coraz powszechniej występującej astmie.

Astma jest chorobą z grupy chorób alergicznych, u podłoża której tkwi przewlekły proces zapalny dróg oddechowych. Astma alergiczna poprzez zapalenie dróg oddechowych zaburza przepływ powietrza w układzie oddechowym objawiając się napadową dusznością i kaszlem. Zaburzenie przepływu może ustąpić samoistnie lub pod wpływem leczenia. W wielu przypadkach astmy, po jej zaostrzeniu (napadzie), nie następuje całkowita normalizacja, lecz tylko częściowe ustąpienie zmian i objawów z nimi związanych. Zaburzenia te mogą być dostrzegalne po wykonaniu specjalistycznych badań. W ciągu ostatnich dziesięcioleci narasta częstość występowania wszystkich chorób alergicznych, w tym astmy alergicznej. Szacuje się, że w minionym dwudziestoleciu dwukrotnie wzrosła liczba zachorowań na astmę oskrzelową.

Kto choruje na astmę? Przyczyny astmy alergicznej u dzieci

Astma częściej występuje w krajach wysokorozwiniętych. Najbardziej narażeni są na nią mężczyźni rasy białej. Choć choroba może zacząć się w każdym wieku, to jej początek często ma miejsce w dzieciństwie, szczególnie w okresie przedszkolnym. W 30% pierwsze objawy astmy występują w ciągu pierwszych dwóch lat życia, a w 80% przed ukończeniem 5 roku życia. W 80 % astma związana jest z uczuleniem na czynniki obecne w środowisku, tak zwane alergeny środowiskowe. Mogą to być substancje obecne okresowo lub stale. Często przyczyną alergii i wystąpienia pierwszych objawów astmy są roztocza kurzu domowego, pyłki drzew liściastych, traw, zbóż i chwastów, zarodniki pleśni, a także sierść i wydzieliny zwierząt (kota, psa, królika, świnki morskiej, chomika, konia).

Człowiek nie rodzi się z alergią, natomiast może dziedziczyć skłonność do jej rozwoju. Choroba rozwija się w przypadku, gdy zaistnieją odpowiednie czynniki środowiskowe. Niekorzystnie dla człowieka warunki środowiskowe działają drażniąco na śluzówkę. Ona, podobnie jak skóra (choć znacznie delikatniejsza), w pierwszej kolejności kontaktuje się ze światem zewnętrznym. Z czasem, gdy istnieją szczególne predyspozycje organizmu, śluzówka zaczyna nadmiernie reagować na drażniące ją czynniki środowiskowe - wtedy mamy do czynienia z pierwszymi objawami astmy.

Czynniki mające wpływ na rozwój astmy i innych chorób alergicznych to:

•    wczesna i długotrwała ekspozycja na alergeny wziewne
•    narażenie na dym tytoniowy
•    chemiczne zanieczyszczenie powietrza (spaliny samochodowe, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, formaldehyd, ozon)
•    wielokrotne infekcje wirusowe dróg oddechowych w pierwszym roku życia.

Aby doszło do rozwoju choroby organizm musi mieć kontakt z alergenem. Po kontakcie z substancją uczulającą dochodzi do produkcji białek tzw. przeciwciał IgE. Łączą się one z komórkami zwanymi komórkami tucznymi i bazofilami, a także w mniejszym stopniu z wieloma innymi komórkami. Przy ponownym kontakcie z z tym samym alergenem, z komórek do których przyłączyły się IgE, uwalniane są substancje powodujące rozwój stanu zapalnego w oskrzelach. Dochodzi wówczas do skurczu oskrzeli, rozszerzenia naczyń krwionośnych, obrzęku błony śluzowej wyściełającej wewnętrzną powierzchnię oskrzeli, a także do zwiększenia produkcji śluzu. Do oskrzeli docierają komórki, które wydzielają szereg silnie działających czynników, uszkadzających błonę śluzową i drażniących zakończenia nerwów obecnych w oskrzelach. To jest przyczyną napadu astmy oskrzelowej, podczas którego chory odczuwa duszność i ma silny kaszel.

Powiązane produkty

Zwężone oskrzela przy astmie

Jeśli stan zapalny utrzymuje się przewlekle, co może mieć miejsce w przypadku permanentnego narażenia na czynnik uczulający lub gdy choroba jest nieprawidłowo leczona, budowa ściany oskrzeli zostaje całkowicie zmieniona. Dochodzi do nadmiernego rozrostu tkani mięśniowej, zwiększenia liczby komórek i gruczołów produkujących śluz. Konsekwencją tych procesów jest zwężenie światła oskrzeli i wynikający z tego szereg zaburzeń ze strony układu oddechowego znacznie pogarszających komfort życia chorego. Zaostrzenia procesu chorobowego, zwane także napadami astmy, wywoływane są przez: ponowny kontakt z alergenem, wirusową infekcję układu oddechowego, wysiłek fizyczny, zmianę warunków atmosferycznych, zanieczyszczenia środowiska, substancje dodawane do żywności ( konserwanty, barwniki, środki zapachowe), niektóre leki, silne przeżycia emocjonalne. W 20% astma nie ma podłoża alergicznego i mechanizmy jej powstawania nie są jeszcze całkowicie poznane, ale wiadomo, że objawy astmy mogą być skutkiem zakażenia układu oddechowego (astma infekcyjna), przyspieszonego oddychania towarzyszącego często wysiłkowi fizycznemu (astma wysiłkowa).

Świszczący oddech jako jeden z wielu objawów astmy

Dolegliwości odczuwane przez chorego podczas zaostrzenia to kaszel, świszczący oddech, duszność określana czasem jako ciężar w klatce piersiowej, utrudnione oddychanie. Cechą charakterystyczną astmy oskrzelowej jest powstanie nadreaktywności oskrzeli. Termin ten oznacza, że na pewne bodźce organizm reaguje skurczem oskrzeli. Do takiego skurczu może dojść po kontakcie z dymem tytoniowym, zimnym lub suchym powietrzem. W ustaleniu rozpoznania przez lekarza pomocne są dane o stwierdzanym uczuleniu u chorego bądź jego najbliższej rodziny, narażeniu na alergeny (dym tytoniowy, wilgoć lub grzybnie na ścianach mieszkania), zanieczyszczenia środowiska. Ważne jest również ustalenie czy objawy astmy mają charakter sezonowy, czy związane są porą dnia, wysiłkiem, stresem, przyjęciem określonych pokarmów lub leków. Przy podejrzeniu astmy przeprowadza się badanie chorego ze szczególnym uwzględnieniem okolicy klatki piersiowej.

W wielu przypadkach wykonuje się także zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej. Wśród badań duże znaczenie ma badanie spirometryczne. Dzięki niemu można dowiedzieć się jak zaburzone jest funkcjonowanie układu oddechowego, jak duży jest stopień zwężenia dróg oddechowych. Pomocne jest ono w ocenie przebiegu astmy i efektów leczenia, a także w kwalifikacji do grupy zaawansowania choroby. Wadą tego badania jest niemożność jego wykonania bez współpracy z pacjentem. Dlatego ma ono ograniczone zastosowanie u małych dzieci i osób upośledzonych. Domowym urządzeniem stosowanych przez chorych, które jest wykorzystywane do oceny stopnia zwężenia oskrzeli jest peak-flow-metr. Obniżające się wyniki pomiarów wykonywanych nim są wskazówką o konieczności modyfikacji leczenia.

Poznać alergeny wpływające na zaostrzenie astmy

Zasadnicze znaczenie dla terapii ma wykrycie alergenów odpowiedzialnych za powstawanie objawów astmy. W tym celu wykonuje się testy skórne z różnymi alergenami. Na skórę przedramienia nakrapla się ich zawiesiny, a następnie delikatnie specjalnym nożykiem podważa się skórę pod każdą z kropli. W przypadku uczulenia w skórze zachodzi reakcja alergiczna i wytwarza się bąbel, którego wielkość ocenia osoba wykonująca test. Zaletą testu jest jego wysoka wiarygodność, taniość, krótki czas uzyskiwania wyniku.

Jednakże, aby wynik był wiarygodny chory nie może przyjmować niektórych leków, więc zachodzi konieczność odstawienia ich na pewien czas przed wykonaniem badania, co nie zawsze jest możliwe. W celu zidentyfikowania alergenu będącego przyczyną astmy, bada się również stężenie IgE całkowitego i IgE specyficznych, czyli skierowanych przeciw konkretnym alergenom (np. grzybom, roztoczom kurzu domowego, pyłkom traw, drzew, zbóż). Podwyższone stężenie IgE przeciwko alergenowi potwierdza uczulenie na ten czynnik. Ten sposób badania jest bardziej inwazyjny, droższy, czas oczekiwania na wynik jest dłuższy, ale nie ma konieczności odstawiania leków na alergię przed jego wykonaniem.

Leczenie astmy

Podstawą leczenia astmy jest unikanie kontaktu z alergenem i regularne przyjmowanie leków ściśle według wskazówek lekarza.

Metody skutecznego leczenia astmy są dyskutowane i opracowywane przez specjalnie tworzone grupy ekspertów. Z reguły astmę można skutecznie leczyć tak, że po dokładnym zastosowaniu się do zaleceń lekarza przestaje ona stwarzać codzienne problemy. Zastosowana terapia podejmowana jest po odpowiednim zaklasyfikowaniu przebiegu choroby do jednego z czterech stopni nasilenia zmian. Im wyższy stopień tym ciężkość zmian jest większa. System takiej oceny uwzględnia częstość występowania objawów astmy oraz stopień zaawansowania zaburzeń w układzie oddechowym określanych na podstawie badania spirometrycznego. Ilość stosowanych leków, ich rodzaj, dawka i droga podawania są ściśle związane ze stopniem zaawansowania astmy. Ustalane są jednak zawsze indywidualnie. Lekarz stara się zastosować najmniejszą skuteczna dawkę leku. Chory powinien znać prawidłową technikę jego podawania. Część z nich podawana jest drogą wziewną poprzez inhalację aerozolu lub proszku. Jedne chory przyjmuje stale, inne tylko w okresie zaostrzenia zmian. Konieczne są okresowe kontrole w celu oceny efektów i ewentualnej korekcji leczenia.

Leki wziewne przy leczeniu astmy 

W leczeniu astmy oskrzelowej stosuje się wiele leków wśród nich kromoglikan dwusodowy, nedokromil sodowy, glikokortykosteroidowe, beta-mimetyki, teofilinę i jej pochodne, leki antyleukotrienowe. Działają one na różne etapy reakcji alergicznej towarzyszącej astmie. Kromony czyli kromoglikan dwusodowy i nedokromil sodu przyjmowane w postaci inhalacji - mają za zadanie hamować reakcję zapalną, stabilizować błonę komórkową komórek tucznych, utrudniając w ten sposób uwalnianie substancji powodujących reakcje zapalna. Leki te działają zapobiegawczo. Ich zadaniem jest niedopuszczenie do rozwoju kaszlu i duszności, pełny efekt ich działania następuje po regularnym przyjmowaniu przez szereg tygodni. Zmniejszają także nadreaktywność oskrzeli. Zażywane przed wysiłkiem hamują powysiłkowy skurcz oskrzeli.

Należy zdawać sobie sprawę, że zastosowanie ich podczas dolegliwości spowodowanych zaostrzeniem zmian, czyli podczas duszności, napadu kaszlu nie przyniesie efektu. Inną grupa leków stosowaną w astmie oskrzelowej są glikokortykosterydy, zwane kortrykosterydami lub sterydami. Mają one bardzo silne działanie przeciw zapalne i w wielu przypadkach bez nich niemożliwe jest skuteczne leczenie astmy. Powszechne jest ich stosowanie w postaci inhalacyjnej, choć w niektórych przypadkach ciężkiej astmy podaje się je także doustnie, a nawet dożylnie. Objawy uboczne po stosowaniu wziewnych leków sterydowych w typowo zalecanych dawkach są znacznie mniejsze niż po stosowaniu ich drogą doustną, czy pozajelitową.

Do tych objawów należy chrypka, uczucie suchości w ustach, pleśniawki na błonach śluzowych. Częstość występowania tych dolegliwości zmniejsza się, jeśli chory prawidłowo stosuje inhalacje i pamięta, aby po ich wykonaniu płukać jamę ustną. Leki antyleukotrienowe (zafrilukast i montelukast sodu) stosuje się w astmie lekkiej i umiarkowanej. Działają przeciwzapalnie, hamują wytwarzanie śluzu i rozkurczają oskrzela. Bronchodilatatory to grupa leków rozszerzających światło oskrzela, którego zwężenie występuje w astmie oskrzelowej. Stosuje się je wziewnie w postaci aerozolu lub proszku (beta-mimetyki) albo tabletek (teofilina). Wziewne bronchodilatatory długodziałające przyjmowane są przez niektórych chorych stale, co12 godzin. Krótko działające beta-mimetyki stosuje się doraźnie w przypadku wystąpienia duszności lub napadu kaszlu.

Ograniczenie kontaktu z alergenami jako sposób na nieinwazyjne leczenie astmy

Podstawą leczenia niefarmakologicznego jest minimalizacja kontaktu z alergenem powodującym objawy astmy. W domu alergika nie powinno być zwierząt, szczególnie futerkowych, nawet jeśli nie ma on uczulenia na alergeny zwierzęce. Z czasem alergia taka może się wytworzyć. Zwierzęta mogą przenosić na sierści alergeny traw, drzew, pleśni. Niewskazane jest przebywanie w atmosferze dymu tytoniowego. Podczas jazdy samochodem nie należy korzystać z nawiewu ewentualnie stosować specjalne filtry. Uczuleni na kurz domowy powinni ograniczyć w wyposażeniu mieszkań ilość dywanów, wykładzin, firan, zasłon, tapicerowanych mebli. Pościel musi być często prana. Poduszka i kołdra nie powinny być wykonane z pierza, lecz z tkanin nadających się do prania. W mieszkaniu nie może być zbyt wilgotno. Osoby uczulone na pyłki i zarodniki muszą orientować się, w jakich miesiącach jest największe stężenie alergenu w powietrzu w miejscu zamieszkania. Urlopy trzeba planować z uwzględnieniem czasu i koncentracji pyłków. Sport jest istotny dla ogólnej sprawności organizmu, więc nie należy eliminować go z życia chorych na astmę.

Preferowane są zajęcia ruchowe i dyscypliny sportowe, gdzie wysiłek jest rozłożony w czasie - na przykład pływanie, jogging, jazda na rowerze, jazda na rolkach, gimnastyka, kajakarstwo. Przed większym wysiłkiem należy przyjąć dawkę kromonu lub leku betamimetycznego (po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym), zrobić rozgrzewkę. Astma należy do najczęściej występujących chorób przewlekłych. Komfort życia w dużej mierze zależy od samego pacjenta, regularności przyjmowania przez niego leków, unikania czynników prowokujących napady. Jeśli jest dobrze kontrolowana w życiu codziennym przestaje sprawiać kłopoty, mimo to astmatyk powinien mieć zawsze pod ręka leki zabezpieczające go przed dusznością.

Astma u dzieci

Wśród chorób wieku dziecięcego astma jest najczęściej spotykaną chorobą przewlekłą. Astma u dzieci często jest etapem marszu alergicznego, czyli kolejnego występowania po sobie różnych form manifestowania się alergii, z których jedna przechodzi w drugą. U części dzieci choroba wygasa - często w okresie dojrzewania płciowego, ale u niektórych z nich powraca w wieku dorosłym. Przestrzeganie zasad prawidłowego leczenia jest szczególnie ważne w tej grupie. Zaostrzenia choroby są przyczyną absencji w szkole i mogą osłabiać koncentrację podczas nauki. Dziecko nie powinno być zwalniane z zajęć wychowania fizycznego, choć intensywność i forma wysiłku powinna być dostosowana do aktualnego stanu zdrowia. Choć nie wolno bagatelizować objawów astmy u dzieci, postawy nadopiekuńcze nie wpływają korzystnie na ich samopoczucie psychiczne i fizyczne.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

  • Suplementacja przy insulinooporności

    Insulinooporność jest zaburzeniem metabolizmu, które może zamienić się w poważną chorobę, która obecnie może dotyczyć nawet 2 milionów Polaków. Przyczynia się do tego przede wszystkim siedzący tryb życia, przetworzona, wysokoenergetyczna żywność, a także przewlekły stres wpływający na nasze zachowania żywieniowe – „zajadanie” problemów. Insulinooporność nie musi być leczona, niemniej jeśli na czas nie zareagujemy zmianą dotychczasowego stylu życia, może przerodzić się w pełnoobjawowe schorzenie – cukrzycę. Cennym elementem uzupełniającym dietoterapię może być racjonalna, przemyślana suplementacja. Jakie składniki szczególnie wspierają zdrowie metaboliczne?

  • Suplementacja w Hashimoto – jak wpływają na to nutraceutyki?

    Hashimoto, a raczej autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest coraz powszechniej diagnozowanym schorzeniem. Mówimy o nim wtedy, gdy nasz układ odpornościowy atakuje tarczycę. W chorobie tej może dojść zarówno do podwyższonej czynności gruczołu, jak i normalnej lub obniżonej czynności. Hashimoto dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn. Wsparciem działania tarczycy, jak i całej terapii, może być racjonalna suplementacja w oparciu o składniki, których skuteczność potwierdzają wyniki badań naukowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij