Kiedy boli brzuch…
Piotr Albrecht

Kiedy boli brzuch…

Wrzody żołądka i dwunastnicy są jednymi z częstych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Owrzodzenie żołądka czy dwunastnicy, to po prostu głęboki ubytek w nabłonku wyścielającym te narządy, drażniony kwasem solnym i trawiony pepsyną (enzym, składnik soku żołądkowego).

Podstawową rolę  w powstawaniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy odgrywa zaburzenie równowagi między czynnikami chroniącymi nabłonek, a tzw. czynnikami agresji i zapalenia, uszkadzającymi strukturę błony śluzowej. Czynnikami agresji są: kwas solny i pepsyna, niedokrwienie błony śluzowej, niektóre leki (zwłaszcza niesterydowe leki przeciwzapalne - NLPZ, w mniejszym zaś stopniu kortykosteroidy), stres, alkohol i palenie tytoniu.

Co to jest owrzodzenie pierwotne?

Pierwotne owrzodzenie z reguły związane jest z zakażeniem Helicobacter pylori (bakteria, osiedlająca się w żołądku i dwunastnicy), najczęściej występuje u dzieci powyżej 10 roku życia i u dorosłych. Dotyczy przede wszystkim dwunastnicy i charakteryzuje się przewlekłością, bądź nawrotowością objawów.

Czym jest owrzodzenie wtórne? 

Owrzodzenia wtórne występują głównie w żołądku. Choroba ma ostry charakter, obciążona jest dużym ryzykiem (także śmierci – krwotok, perforacja), rzadko związana z zakażeniem H. pylori, a częściej szeroko rozumianym stresem - urazami mózgu, rozległymi oparzeniami, posocznicą, niewydolnością oddechową. Na szczęście, jeśli chory wyzdrowieje, nawroty w tej postaci zdarzają się bardzo rzadko. 

Niezwykłą cechą  H. pylori jest zdolność do wytwarzania enzymu – ureazy -  rozkładającej mocznik do amoniaku i dwutlenku węgla. Jest to zasadniczy czynnik umożliwiający temu drobnoustrojowi zasiedlenie błony śluzowej żołądka, ale także diagnostykę zakażenia. 

Nieleczone zakażenie H. pylori nabyte we wczesnym dzieciństwie przyczynia się do rozwoju wrzodu żołądka i raka żołądka. Zakażenie nabyte w późniejszym okresie może powodować rozwój wrzodu dwunastnicy. 

Zakażenie H. pylori i częstość jego występowania 

Infekcja H. pylori  występuje u ponad połowy ludzi na świecie. Badania pokazują, że około 75% wrzodów żołądka i 95% wrzodów dwunastnicy jest spowodowanych przez bakterię h. pylori. W Polsce, u dorosłych, częstość zakażenia wynosi około 85%, a u dzieci ok. 35%. Zakażenie H. pylori szerzy się drogą pokarmową. Poprawa warunków higieny oraz mniejsze zagęszczenie ludności znacznie zmniejszają ryzyko zakażenia. Zakażenie nie jest równoznaczne z chorobą, ponieważ ze wszystkich zarażonych dolegliwości chorobowe, bądź chorobę będzie miało nie więcej niż 20%.

Powiązane produkty

Skąd wiemy o zakażeniu – objawy 

Zakażenie H. pylori najczęściej przebiega bezobjawowo. U części zakażonych rozwija się zapalenie błony śluzowej dwunastnicy i/lub żołądka, a następnie choroba wrzodowa dwunastnicy i/lub żołądka (ok. 15%). U innych chorych dochodzi z czasem do powstania zmian nowotworowych: raka żołądka o charakterze gruczołowym (adenocarcinoma) lub chłoniaka żołądka (2-5%). 

Najczęstszym objawem choroby wrzodowej jest ból brzucha

Ból brzucha przy chorobie wrzodowej ma zwykle tępy i gniotący charakter, jest z reguły niezbyt dobrze lokalizowany, choć czasem wyraźnie odczuwany w okolicy okołopępkowej lub nadbrzusza i często promieniuje do pleców. U dzieci w wieku przedszkolnym ból najczęściej odczuwany jest w okolicy okołopępkowej i wyraźnie nasila się po jedzeniu. U dzieci po szóstym roku życia bóle mają charakter zbliżony do odczuwanych przez dorosłych (budzą one chorego w nocy, mają także okresy zaostrzeń i remisji związane z porami roku), jednak dużo częściej niż u dorosłych nasilają się po jedzeniu, podczas gdy u dorosłych na ogół po jedzeniu łagodnieją. Rzadkim, ale niekiedy dominującym objawem jest „żarłoczność” („zajadanie” bólu). Wymioty są objawem rzadszym.

Problem krwawienia – kolejny z objawów 

Krwawienie z przewodu pokarmowego (smoliste stolce, fusowate wymioty, wymioty z domieszką krwi) może być jedynym objawem choroby wrzodowej. Ogólnie krwawienie obserwuje się w 15-20% przypadków choroby wrzodowej.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza z towarzyszącymi bólami głowy, uczuciem zmęczenia, złego samopoczucia bywa niekiedy jedynym, objawem choroby wrzodowej. W przypadku perforacji przewodu pokarmowego (5-10% przypadków) objawy pojawiają  się nagle i mają charakter typowy dla zapalenia otrzewnej. 

Rozpoznawanie choroby wrzodowej

Badaniem z wyboru jest wziernikowanie żołądka i dwunastnicy, czyli gastroduodenoskopia. Diagnostyka radiologiczna choroby wrzodowej straciła wyraźnie na znaczeniu (znaczna dawka promieniowania, a jednocześnie mała czułość w wykrywaniu choroby wrzodowej). Odgrywa ona nadal istotną rolę, np. w rozpoznawaniu perforacji. 

Wskazaniami do rozpoznawania zakażenia H. pylori są:

  • choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy czynna lub w wywiadzie
  • nasilone przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka z nadżerkami
  • przebyta operacja z powodu choroby wrzodowej
  • rak żołądka w rodzinie
  • chorzy zakażeni H. pylori i ze zbadaną dyspepsją czynnościową
  • chorzy przewlekle leczeni NLPZ
  • u chorych bez objawów, eradykacja (jedna z metod leczenia choroby wrzodowej) może mieć miejsce tylko na wyraźne żądanie pacjenta, po uprzedzeniu go o ewentualnych działaniach niepożądanych takiej terapii oraz o tym, że sama eradykacja nie gwarantuje ustąpienia wszystkich objawów.


Diagnostyka - badania serologiczne 

Badania serologiczne, które wykrywają obecność we krwi przeciwciał IgG (przeciwciało, pełniące podstawową funkcję w odporności klasy immunologicznej) przeciwko H. pylori, nadają się jedynie dla dorosłych i dzieci powyżej 12 roku życia. U dzieci młodszych nie znajdują zastosowania.

Dostępne są w większych przychodniach, a ich koszt to około 25 zł. 

Diagnostyka – testy 

Testy, tzw. kałowe są efektywnym i nieinwazyjnym sposobem diagnozowania i oceny efektów terapii zarówno u dzieci, jak i dorosłych, podobnie jak ureazowy test oddechowy (nieinwazyjne badanie diagnostyczne stosowane w gastroenterologii). Ureazowy test oddechowy polega na wypiciu napoju, który zawiera mocznik znakowany izotopem węgla. W momencie, kiedy jesteśmy zakażeni Helicobacter - mocznik zostanie rozłożony przez jego enzym - ureazę. Produkty tej reakcji można wykryć w próbkach wydychanego powietrza. Zaleca się, aby w ocenie skuteczności leczenia testy te stosowane były, co najmniej w 2 tyg. po zażywaniu leków z grupy inhibitorów pompy protonowej i 4 tyg. po  antybiotykach. 

Leczenie zachowawcze

W pierwotnej chorobie wrzodowej leczenie w zasadzie sprowadza się do eliminacji czynnika wywołującego chorobę -  bakterii H. pylori. Terapia polega na podawaniu pacjentowi odpowiednich antybiotyków i trwa od 7 do 10 dni.

W chorobie wrzodowej bez towarzyszącego zakażenia H. pylori zaleca się leczenie antagonistą H2 (receptor histaminowy, odpowiedzialny za wydzielanie śluzu na błonach śluzowych żołądka) .

Typowe leki alkalizujące, czyli zobojętniające kwas solny w soku żołądkowym (sole magnezu, glinu), stosuje się tylko doraźne oraz do chwili postawienia ostatecznego rozpoznania choroby wrzodowej.

Leczenie chirurgiczne

Leczenie chirurgiczne jest rzadko stosowane, bywa jednak wskazane w przypadkach: krwotoku niepoddającego się terapii endoskopowej, perforacji, niedrożności lub nie dającego się opanować bólu. 

Leczenie dietetyczne

Straciło całkowicie na znaczeniu i obecnie nie stosuje się żadnych specjalnych diet. Chory może jeść wszystko, na co ma ochotę i co jemu konkretnie nie szkodzi i mieści się w kategoriach zdrowego żywienia. Warto unikać kofeiny, alkoholu oraz palenia tytoniu ze względu na ich wpływ na zaburzenia krążenia krwi w błonie śluzowej żołądka. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Niestrawność u dzieci

    Niestrawność to pojęcie bardzo często i powszechnie stosowane oraz niezwykle szerokie. Obejmuje zarówno objawy ściśle zdefiniowanych chorób, jak i banalnych dolegliwości związanych np. z przejedzeniem.

  • Wielkanoc dla alergików: bez mleka, jaj i pszenicy

    Nietolerancje pokarmowe dają się szczególnie we znaki podczas świąt. Osoby nietolerujące laktozy, a więc mleka i jego przetworów, muszą zapomnieć o tradycyjnym serniku, bezglutenowcy nie zjedzą żurku, zaś uczuleni na jaja zostaną zmuszeni obyć się bez koronnej, wielkanocnej potrawy. Czym zastąpić żelazne pozycje ze świątecznego menu?

  • Suplementacja w Hashimoto – jak wpływają na to nutraceutyki?

    Hashimoto, a raczej autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, jest coraz powszechniej diagnozowanym schorzeniem. Mówimy o nim wtedy, gdy nasz układ odpornościowy atakuje tarczycę. W chorobie tej może dojść zarówno do podwyższonej czynności gruczołu, jak i normalnej lub obniżonej czynności. Hashimoto dotyka znacznie częściej kobiety niż mężczyzn. Wsparciem działania tarczycy, jak i całej terapii, może być racjonalna suplementacja w oparciu o składniki, których skuteczność potwierdzają wyniki badań naukowych.

  • Spadek liczby szczepień na grypę – jakie są tego przyczyny?

    Według danych WHO co roku grypą i wirusami grypopodobnymi zakaża się od 330 mln do 1,575 mld ludzi na całym świecie, a z powodu powikłań umiera od 500 tys. do miliona pacjentów. Tymczasem już drugi rok z rzędu w Polsce odnotowuje się spadek liczby szczepień przeciwko grypie – eksperci ostrzegają, że grozi to wzmożonym rozprzestrzenianiem się wirusa.

  • Terapia światłem i falami dźwiękowymi może spowolnić chorobę Alzheimera

    Naukowcy z MIT w Stanach Zjednoczonych odkryli, dlaczego stymulacja światłem i dźwiękiem o odpowiednich częstotliwościach spowalnia rozwój choroby Alzheimera. Okazało się, że pobudza ona mózg do usuwania substancji, których nagromadzenie wywołuje otępienie.

  • 8-godzinne okno żywieniowe drastycznie zwiększa ryzyko chorób serca

    Badanie przeprowadzone na ponad 20 000 dorosłych wykazało, że u osób, które przestrzegały 8-godzinnego okna żywieniowego, będącego rodzajem postu przerywanego, ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia było o 91% wyższe. Co więcej, w porównaniu ze standardowym harmonogramem jedzenia, który obejmuje 12–16 godzin dziennie, ograniczenie spożycia pokarmu do mniej niż 8 godzin dziennie nie wiązało się z dłuższym życiem.

  • Salmonella w Biedronce – co grozi po zjedzeniu skażonego mięsa?

    Państwowa Inspekcja Sanitarna wykryła pałeczki salmonelli w produkcie drobiowym sprzedawanym w sieci sklepów Biedronka. Jak wyglądają objawy zatrucia salmonellą? Czy po ustaniu objawów chory wciąż zaraża?

  • Metformina hamuje uczucie głodu i pomaga schudnąć

    Nowe badanie wyjaśnia, dlaczego u części pacjentów stosujących metforminę, lek przeciwcukrzycowy, obserwuje się umiarkowaną utratę nadmiernych kilogramów. Okazuje się, że podwyższa ona poziom cząsteczki redukującej uczucie głodu (Lac-Phe) we krwi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij