Blada, słaba kobieta, przejawiająca objawy anemii megaloblastycznej
Oliwia Janota

Anemia megaloblastyczna (niedokrwistość megaloblastyczna) – przyczyny, objawy, leczenie

Anemia – inaczej niedokrwistość – to niebezpieczny stan, gdy w organizmie występuje znaczące obniżenie liczby czerwonych krwinek. Jedną z jej odmian jest tak zwana anemia megaloblastyczna. Na czym polega? 

Erytrocyty (krwinki czerwone) to okrągłe, dwuwklęsłe komórki, stanowiące główny składnik morfotyczny krwi. Główną rolą tych komórek jest dystrybucja tlenu do wszystkich tkanek organizmu. Natomiast niedokrwistość (anemia) to objaw charakteryzujący się obniżeniem liczby krwinek czerwonych, hemoglobiny oraz hematokrytu w morfologii krwi obwodowej. Wyróżnia się kilka rodzajów niedokrwistości, w zależności od przyczyny anemizacji i charakteru odchyleń w wartościach szczegółowych parametrów czerwonokrwinkowych (np. objętości krwinki czerwonej, MCV).  

Co to jest anemia megaloblastyczna i jakie są jej przyczyny?

Niedokrwistość megaloblastyczna (makrocytowa) to stan kliniczny, w którym w wynikach badań obserwuje się zmniejszoną liczbę erytrocytów oraz niskie wartości hemoglobiny i hematokrytu, a objętość krwinki czerwonej jest podwyższona (MPV). Anemia megaloblastyczna wynika z niedoboru witaminy B12 i/lub kwasu foliowego.

Niedobór witaminy B12 ma miejsce zazwyczaj na skutek zaburzeń wchłaniania w przebiegu choroby Addisona-Biermera, zapalenia błony śluzowej żołądka, przewlekłego zapalenia trzustki, występuje również po operacji usunięcia żołądka. Przyczyną niedoboru kwasu foliowego zazwyczaj jest jego niedostateczna podaż w diecie, a także upośledzenie wchłaniania (w chorobie Leśniowskiego-Crohna i celiakii), zwiększenie zapotrzebowania (np. w ciąży) i niedobór cynku.

Zarówno witamina B12, jak i kwas foliowy są kluczowymi substancjami biorącymi udział w erytropoezie, czyli w procesie tworzenia krwinek czerwonych. Niedobór którejkolwiek z nich prowadzi do zaburzenia produkcji erytrocytów, a w konsekwencji do niedokrwistości. Pozostałymi przyczynami niedokrwistości makrocytowej są choroby wątroby, alkoholizm, niedoczynność tarczycy oraz nowotwory hematologiczne.

Niedokrwistość megaloblastyczna – objawy 

Do typowych objawów anemii, bez względu na jej rodzaj, zalicza się bladość powłok skórnych, osłabienie i męczliwość. Natomiast symptomy charakterystyczne dla niedokrwistości makrocytowej wynikają bezpośrednio z wywołujących ją niedoborów. Objawy neurologiczne w postaci parestezji kończyn (uczucia mrowienia, drętwienia, gorąca lub zimna) oraz cytrynowe (słomkowe) zabarwienie skóry występują wyłącznie w przypadku niedoboru witaminy B12.

Ponadto charakterystycznym i wyłącznym dla tego niedoboru jest „objaw Lhermitte’a”, opisywany jako poczucie „przechodzenia prądu” wzdłuż kręgosłupa podczas pochylania głowy do przodu. Pozostałymi symptomami anemii megaloblastycznej są: utrata smaku, chudnięcie, wygładzony i ciemnoczerwony język oraz nadmierna pigmentacja grzbietowej powierzchni dłoni. 

Powiązane produkty

Anemia megaloblastyczna – rozpoznanie 

Podstawą rozpoznania niedokrwistości megaloblastycznej są następujące odchylenia w morfologii krwi obwodowej: zmniejszona liczba erytrocytów (RBC), obniżone wartości hemoglobiny (HGB) i hematokrytu (HCT), prawidłowa średnia zawartość hemoglobiny w krwince (MCH) oraz duża objętość krwinki czerwonej (MPV powyżej 100 fl). Ponadto w dodatkowych badaniach obserwuje się wówczas obniżony poziom witaminy B12 i/lub kwasu foliowego, podwyższone stężenie homocysteiny oraz umiarkowanie zwiększone stężenie dehydrogenazy mleczanowej (LDH). Możliwe również jest wykonanie badania endoskopowego celem wykluczenia zapalenia błony śluzowej żołądka i zakażenia bakterią H. pylori, które są silnymi determinantami anemii megaloblastycznej.

Anemia megaloblastyczna – sposoby leczenia  

Leczenie niedokrwistości makrocytowej polega na wyrównaniu niedoborów witaminy B12 i/lub kwasu foliowego. Witaminę B12 suplementuje się w postaci wstrzyknięć podskórnych lub domięśniowych w schemacie: codziennie przez 7–14 dni, następnie raz w tygodniu przez 4–8 tygodni (do ustąpienia niedokrwistości). W przypadku konieczności prowadzenia leczenia podtrzymującego, wśród pacjentów z objawami neurologicznymi stosuje się jedno wstrzyknięcie w miesiącu przez resztę życia. Natomiast kwas foliowy jest podawany w formie tabletek, doustnie, przez 1–4 miesiące (lub do ustania przyczyny niedoboru). O skuteczności terapii świadczy gwałtowny wzrost liczby retikulocytów pomiędzy 4 a 7 dobą leczenia. W przypadku aktywnego zakażenia H. pylori należy włączyć antybiotykoterapię celem eradykacji bakterii.

Niedokrwistość megaloblastyczna – zapobieganie  

Najważniejszymi czynnikami pozwalającymi zapobiegać anemii makrocytowej jest właściwie zbilansowana dieta bogata w produkty odzwierzęce oraz surowe warzywa. W przypadku stosowania diety wegetariańskiej lub wegańskiej należy suplementować witaminę B12 oraz kwas foliowy. Ponadto w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania lub utraty folianów (ciąża, laktacja, przewlekłe niedokrwistości hemolityczne, dializoterapia) należy stosować doustne preparaty kwasu foliowego w odpowiednim stężeniu pod kontrolą lekarza prowadzącego.

  1. Green R, Datta Mitra A. Megaloblastic Anemias: Nutritional and Other Causes. Med Clin North Am." 2017 Mar;101(2):297-317.  
  2. Hus I., Mastalerz-Migas A. Algorytm różnicowania przyczyn niedokrwistości. Lekarz POZ, 1/2022, strony 12-17.  
  3. Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych 2020/2021, pod red. P. Gajewskiego, Wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020, s. 1023-1025.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij