Pneumokoki – czym są i jakie choroby wywołują? Jak chronić się przed pneumokokami?
Katarzyna Gmachowska

Pneumokoki – czym są i jakie choroby wywołują? Jak chronić się przed pneumokokami?

Streptococcus pneumonie (pneumokoki, dwoinki zaplenia płuc) to bakterie, które osiedlają się w nosie oraz gardle i powodują groźne choroby. Zakażenia pneumokokowe dotyczą głównie małych dzieci oraz seniorów. Wśród grup ryzyka wymienia się również osoby z zaburzeniami odporności oraz osoby cierpiące na choroby przewlekłe. W jaki sposób można zarazić się pneumokokami? Jak się przed nimi chronić? Podpowiadamy. 

Streptococcus pneumoniae, potocznie nazywane pneumokokami, są bakteriami odpowiedzialnymi za rozwój infekcji dróg oddechowych, zapalenia zatok, ucha środkowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia płuc oraz sepsy. Niekiedy przebieg choroby jest śmiertelny, zwłaszcza u małych dzieci, osób w podeszłym wieku oraz cierpiących na zaburzenia odporności czy choroby przewlekłe. Skuteczną profilaktyką przeciwko rozwojowi zakażenia pneumokokowego o ciężkim przebiegu są szczepienia ochronne.  

Pneumokoki – czym są?  

Streptococcus pneumonie (inaczej pneumokoki) są bakteriami Gram-dodatnimi. Posiadają zdolność do wytwarzania polisacharydowej otoczki, która determinuje cechy zjadliwości bakterii oraz wywołuje objawy choroby. Wyróżnia się około 90 odmian pneumokoków, ale tylko kilkanaście z nich wywołuje ciężkie zakażenia u ludzi. Według piśmiennictwa nawet 60% dzieci w wieku przedszkolnym jest nosicielami pneumokoków, co oznacza, że w ich gardle lub nosie bytują bakterie dwoinki zapalenia płuc, jednakże nie dają objawów choroby.  

Do najczęstszych chorób wywoływanych przez Streptococcus pneumoniae zaliczamy: infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenie gardła, oskrzeli, zatok oraz ucha środkowego. Zakażenia pneumokokowe zazwyczaj występują u dzieci poniżej 2. roku życia oraz u osób w podeszłym wieku.  

Do chorób pneumokokowych o ciężkim przebiegu zaliczamy inwazyjną chorobę pneumokokową (posocznicę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie płuc). Inwazyjna choroba pneumokokowa często wymaga długotrwałego leczenia antybiotykami i jest stanem zagrażającym życiu.  

Pneumokoki a meningokoki – podobieństwa i różnice pomiędzy nimi  

Zarówno pneumokoki, jak i meningokoki są bakteriami, które wywołują ciężkie choroby, stanowiące zagrożenie dla życia człowieka. 

Pneumokoki są odpowiedzialne za infekcje dróg oddechowych, zapalenie zatok, ucha środkowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc czy sepsę. Wśród zakażeń meningokokowych szczególnie groźna jest inwazyjna choroba meningokokowa. Obie bakterie przenoszą się drogą kropelką i mogą powodować bezobjawowe nosicielstwo. 

Pneumokoki – kto najbardziej jest narażony na zarażenie?  

Zakażenia Streptococcus pneumoniae występują we wszystkich grupach wiekowych, choć najczęściej dotyczą małych dzieci oraz osób po 65. roku życia. Do grup zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia pneumokokowego zaliczamy dzieci urodzone przedwcześnie, osoby z chorobami przewlekłymi takimi jak niedobory odporności, choroby układu krążenia, cukrzyca, choroby nerek i płuc oraz schorzenia neurologiczne.  

Zakażenia pneumokokowe należą do jednej z głównych przyczyn zachorowalności i śmiertelności dzieci na świecie. Według danych medycznych w Polsce każdego roku na inwazyjną chorobę pneumokokową zapada około 1000 osób.  

Powiązane produkty

Pneumokoki – jak dochodzi do zarażenia? Nosicielstwo pneumokoków 

Do zakażenia dwoinką zapalenia płuc dochodzi drogą kropelkową poprzez kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych osoby zakażonej. Objawy zarażenia pneumokokami najczęściej występują u dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola. Zakażenia pneumokokami zazwyczaj pojawiają się w sezonie zimowym. Szacuje się, że nawet 60% osób może być bezobjawowymi nosicielami Streptococcus pneumoniae. Należy jednak pamiętać, iż nosiciele mogą stanowić źródło choroby dla innych osób.  

Pneumokoki – objawy zarażenia 

Objawy zakażenia pneumokokami są charakterystyczne dla miejsca infekcji oraz czynników ryzyka choroby. Do najczęstszych objawów zakażenia układu oddechowego przez Streptococcus pneumoniae zaliczamy kaszel, katar, gorączkę, osłabienie, dreszcze, ból gardła oraz brak apetytu.  

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych najczęściej objawia się silnymi bólami głowy, gorączką, sztywnością karku, nudnościami, wymiotami oraz światłowstrętem. 

Zakażenie pneumokokokowe często poprzedza infekcja wirusowa dróg oddechowych, zazwyczaj grypa.  

Pneumokoki – jakie choroby wywołują?  

Do chorób wywoływanych przez Streptococcus pneumoniae zaliczamy: 

  • zakażenia dróg oddechowych (zapalenie gardła, oskrzeli, zatok, płuc), 
  • zapalenie ucha środkowego, 
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
  • zapalenie stawów, 
  • sepsę. 

Pneumokoki – diagnostyka i leczenie

Do diagnostyki zakażenia pneumkokowego stosuje się metody laboratoryjne, wykorzystujące oznaczanie antygenu Streptococcus pneumoniae w płynie mózgowo-rdzeniowym, krwi, moczu lub wyhodowanie bakterii z pobranego materiału. Nosicielstwo pneumokoków można potwierdzić wymazem z nosa i gardła.  

U osób z potwierdzonym zakażeniem pneumokokami stosuje się antybiotykoterapię, w zależności od objawów oraz stanu klinicznego. W przypadku podejrzenia inwazyjnej choroby pneumokokowej ważne jest jak najszybsze dożylne podanie antybiotyku. Poprawę po zastosowanym leczeniu obserwuje się zazwyczaj po około trzech dobach od wdrożenia antybiotykoterapii. Należy pamiętać o podawaniu leków łagodzących objawy, w tym preparatów przeciwbólowych, przeciwgorączkowych oraz przeciwzapalnych.  

Powikłania po pneumokokach  

Do powikłań zakażenia Streptococcus pneumoniae zaliczamy: 

  • niedosłuch lub głuchotę, 
  • drgawki, padaczkę, 
  • ropniak opłucnej, 
  • porażenia nerwów czaszkowych i deficyty neurologiczne, 
  • niewydolność oddechowo-krążeniową, 
  • zaburzenia widzenia, ślepotę, 
  • zaburzenia mowy, zachowania, 
  • zaburzenia chodu i koordynacji ruchowej. 

Pneumokoki – jak się przed nimi chronić? Szczepionka na pneumokoki   

Najskuteczniejszym sposobem profilaktyki przed ciężkim przebiegiem zakażenia pneumokokowego jest szczepienie. Aktualnie w Polsce dostępne są dwa typy szczepionek przeciw pneumokokom. Szczepionki skoniugowane posiadają oczyszczone polisacharydy otoczkowe 10 lub 13 serotypów pneumokoków. Zalecane są dzieciom powyżej 6. tygodnia życia. W zależności od wieku osoby szczepionej podaje się od jednej do czterech dawek. Chronią one przed pneumokokowym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, sepsą, zapaleniem płuc oraz zapaleniem ucha środkowego. Szczepionki polisacharydowe zawierają polisacharydy otoczkowe 23 serotypów i są wskazane do stosowania u osób powyżej drugiego roku życia. Zalecane są osobom w wieku podeszłym, a także z upośledzoną odpornością, brakiem śledziony oraz chorobami przewlekłymi.  

Szczepienie na pneumokoki zalecane jest także osobom dorosłym. Dowiedz się więcej o tym, jak się zaszczepić i skorzystać z refundacji NFZ
  1. World Health Organization, Pneumococcal disease, "www.who.int" [online] https://www.who.int/biologicals/vaccines/pneumococcal/en/, [dostęp:] 2.11.2020. 
  2. KOROUN, Inwazyjna choroba pneumokokowa w Polsce w 2018 roku, "www.koroun.nil.gov.pl" [online] https://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2019/07/Inwazyjna-choroba-pneumokokowa-IChP-w-Polsce-w-2018-roku-22.07.2019.pdf. [dostęp:] 2.11.2020. 
  3. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2018 roku, "www.pzh.gov.pl" [online]  http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#04 [dostęp:] 2.11.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij