matka trzyma się za bolącą pierś
Paulina Brożek

Zapalenie piersi - przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie piersi (zwane też  zapaleniem gruczołu piersiowego, zapaleniem sutka) to stan często połączony z zakażeniem, który objawia się najczęściej w pierwszych sześciu tygodniach od dnia porodu. Przyczyną jest najczęściej nieefektywne i niepełne opróżnianie piersi z mleka, co doprowadza do jego zastoju. Jak leczyć i zapobiegać zapaleniu piersi? Podpowiadamy.

Zapalenie piersi – czym jest?

Zapalenie piersi jest stanem zapalnym przebiegającym w gruczole mlecznym, obejmującym jeden lub więcej płatów gruczołu najczęściej związanym z laktacją. Częstość występowania zapalenia piersi w populacji matek karmiących szacuje się na ok. 10%. Choroba może wystąpić na każdym etapie laktacji, jednak najczęściej występuje w pierwszych tygodniach po porodzie (2–6 tydzień), częściej w miesiącach zimowych (styczeń, luty). Proces zapalny może obejmować jedną lub obie piersi, bardzo rzadko dotyczy ono obydwu piersi w tym samym czasie.

U kogo jeszcze może pojawić się zapalenie sutka?

Zapalenie piersi niezwiązane z laktacją występuje zdecydowanie rzadziej. Warto jednak o nim wspomnieć, gdyż oprócz kobiet choroba może dotknąć mężczyzn, nastolatki i małe dzieci.

Pozapołogowe zapalenie piersi (bez związku z karmieniem piersią i laktacją) występujące u kobiet osiąga dwa szczyty zachorowań zależne od wieku. 60% zachorowań obserwujemy u kobiet poniżej 30. roku życia, pozostałe dotyczy kobiet 50.–60. rokiem życia.

Wśród głównych przyczyn pozapołogowego zapalenia piersi wymienia się: urazy, zakażenie gruczołów łojowych i potowych, piercing sutków, implanty, stany hiperprolaktynemi, zaburzenia funkcji tarczycy. Leczenie polega na podawaniu leków przeciwzapalnych i antybiotyków. W przypadku braku poprawy konieczne jest pogłębienie diagnostyki w celu wykluczenia raka.  

Powiększenie gruczołów sutkowych u noworodków spowodowane jest działaniem hormonów matczynych. Większość przypadków nie wymaga leczenia i ustępuje w ciągu 2-3 tygodni. Rzadko dochodzi do nadkażenia bakteryjnego powiększonego gruczołu co prowadzi do rozwoju noworodkowego zapalenia piersi wymagającego leczenia.

Zapalenie piersi u mężczyzn w większości przypadków spowodowane jest zakażeniem gronkowcowym. Czynnikami predysponującymi są: zaburzenia hormonalne, nadużywanie alkoholu, stosowanie sterydów anabolicznych, urazy klatki piersiowe. W trakcie terapii stosuje się leczenie farmakologiczne.

Jakie są przyczyny zapalenia piersi?

Zapalenie gruczołu piersiowego spowodowane jest czynnikami mechanicznymi lub infekcyjnymi. W obu przypadkach kluczową rolę stanowi nieprawidłowa technika karmienia. Niedostateczne opróżnienie piersi podczas karmienia prowadzi do zalegania mleka w przewodach mlecznych. Gromadzące się mleko uciska ścianki przewodów i pęcherzyków mlecznych, doprowadzając do uszkodzenia nabłonka i przedostawania się drobinek pokarmu do zrębu gruczołu i wywołując odpowiedź obronną tkanek. Drogą naczyń krwionośnych i limfatycznych napływają mediatory reakcji zapalnej. 

Jakie są objawy zapalenia sutka podczas karmienia? Pojawiają się silny ból, obrzęk, zaczerwienienie i wzmożone ucieplenie gruczołu piersiowego w miejscu toczącego się procesu zapalnego. W momencie kiedy cząsteczki mleka dostaną się do naczyń krwionośnych dochodzi do pojawienia się objawów grypopodobnych (dreszcze, bóle mięśniowe, bóle głowy) i podwyższonej temperatury ciała. 

Najczęstszą przyczyną mechanicznego zapalenia piersi jest nieprawidłowa technika karmienia spowodowana m.in. anomaliami anatomicznymi jamy ustnej noworodka, zaburzeniami funkcji ssania, nieumiejętnością matki, brakiem prawidłowego instruktażu ze strony lekarzy i położnych. Nieefektywne opróżnianie piersi prowadzące do zastoju spowodowane może być również zbyt małą częstością karmień (poniżej 8 karmień na dobę), zbyt długimi przerwami między karmieniami, podawaniem tylko jednej piersi. 

Nadprodukcja pokarmu to kolejny problem matek karmiących będący przyczyną zapalenia piersi. Warto również zwrócić uwagę czy pierś nie została uciśnięta przez źle dobrany biustonosz, pasek od torby, spanie na brzuchu oraz czy nie doszło do urazu (uderzenie, zbyt silny masaż piersi).

Powiązane produkty

Jakie bakterie najczęściej doprowadzają do rozwoju zapalenia sutka?

Najczęstszym infekcyjnym czynnikiem połogowych zapaleń piersi jest koagulazododatni gronkowiec złocisty Staphylococcus aureus MSSA (metycylinowrażliwy). Ryzyko infekcyjnego zapalenia piersi wzrasta w następujących sytuacjach:

  • obecność zakażonych ran brodawek sutkowych,
  • kolonizacja dziecka po porodzie inną florą niż matczyna (dlatego tak ważny jest bezpośrednio po porodzie kontakt skóry do skóry, podczas którego dochodzi do „przekazania” flory bakteryjnej matki dziecku),
  • przenoszenie potencjalnie chorobotwórczych bakterii przez personel szpitalny.
Czynnikami mającymi wpływ na osłabienie odporności matki i zwiększającymi podatność na zakażenie są: niedokrwistość poporodowa, zmęczenie, stres, dieta eliminacyjna prowadząca do niedoborów pokarmowych.

Objawy zapalenia piersi

Zazwyczaj rozpoznanie zapalenia piersi stawia się na podstawie szczegółowo zebranego wywiadu i badania przedmiotowego. Pacjentki często trafiają do gabinetu lekarza rodzinnego lub ginekologa, który prowadził ciążę. Wywiad chorobowy jest zwykle krótki, a początek nagły. W obrębie gruczołu piersiowego pojawiają się: silny, samoistny ból, obrzęk, naciek zapalny, wzmożone ocieplenie skóry, utrudniony odpływ pokarmu ze zmienionej zapalnie części piersi. Zmiany najczęściej zlokalizowane są w górnym zewnętrznym kwadrancie. Obecne są objawy ogólne: gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni, nudności, wymioty, zmęczenie.

Badania laboratoryjne obejmujące morfologię krwi obwodowej, CRP nie mają istotnego znaczenia, choć dość często są zlecane przez lekarzy. Badanie bakteriologiczne mleka powinno być wykonane w przypadku zakażenia szpitalnego, zapalenia o ciężkim lub nietypowym przebiegu, braku poprawy po 48 godzinach leczenia antybiotykiem pierwszego rzutu, u pacjentek uczulonych na antybiotyki rekomendowane w leczeniu zapalenia piersi, nawrotu zapalenia. Wymaz ze skóry brodawki zalecany jest w przypadku obecności zmian patologicznych tej okolicy. W przypadku podejrzenia ropnia wskazane jest wykonanie USG piersi.

Jak leczy się zapalenie sutka?

Podstawowe znaczenie w zapobieganiu i leczeniu zapalenia piersi ma prawidłowy przepływ mleka i dokładne opróżnianie piersi podczas karmienia. Wydzielany pokarm przepływając przez przewody mleczne, wypłukuje namnażające się bakterie.

Zaleca się częste karmienie dziecka chorą piersią (przynajmniej co 2 godziny). W przypadku kiedy matka karmi tylko jedna piersią podczas jednego karmienia, wskazane jest podawanie chorej piersi dodatkowo po opróżnieniu zdrowej.

Żeby zapewnić skuteczne opróżnianie piersi, warto upewnić się, że dziecko chwyta prawidłowo pierś i ssie efektywnie. Należy dobrać pozycje karmienia, aby zapewnić komfort zarówno matce i dziecku np. pozycja spod pachy polecana jest w przypadku zapalenia zewnętrznego kwadrantu. Przed karmieniem można zastosować ciepłe okłady celem rozszerzenia kanałów (okłady nie powinny być gorące, przyspiesza to stan zapalny), w trakcie karmienia delikatne masowanie piersi w obrębie zdrowej części gruczołu pozwala usprawnić osłabiony wypływ pokarmu.

Jeśli okłady lub masowanie są dla kobiety nieprzyjemne lub bolesne, należy przerwać ich wykonywanie.

Po karmieniu ulgę przynoszą zimne okłady. Do wykonania takiego okładu można wykorzystać po prostu mokrą ściereczkę, kompres chłodzący czy też zwykłe okłady z lodu. Ważny jest prawidłowy dobór nieuciskającego biustonosza.

Leczenie farmakologiczne pozwala ograniczyć stan zapalny piersi i bolesność. Najczęściej w zapaleniu piersi stosuje się ibuprofen posiadający działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. W przypadku przeciwwskazań do jego stosowania można zastosować paracetamol (nie ma działania przeciwzapalnego). Leki te w znikomej ilości przedostają się do mleka matki i ich stosowanie nie stanowi przeciwwskazania do kontynuowania karmienia piersią.

W celu wzmocnienia odporności matki zaleca się zwiększoną podaż płynów, odpoczynek w łóżku, spożywanie odpowiednio zbilansowanych posiłków, zapewnienie pomocy.

Wskazaniami do leczenia zapalenia sutka antybiotykiem są:

  • zapalenie piersi z obecnością zakażonych/poranionych brodawek,
  • brak poprawy w ciągu 48 godzin po zastosowanym leczeniu objawowym,
  • zły stan ogólny matki w momencie zgłoszenia się do lekarza.

Antybiotykami pierwszego rzutu w zapaleniu piersi są cefalosporyny I generacji wykazujące silne działanie na gronkowce MSSA. Antybiotykoterapia trwa zazwyczaj 7–10 dni. Stosowane antybiotyki również nie są wskazaniem do zakończenia karmienia piersią.

Zapalenie piersi zwykle trwa 3–4 dni. Przy prawidłowym leczeniu gorączka i objawy ogólne ustępują po 24–36 godzinach, a bolesność i zaczerwienienie w 2–3 dobie.

Metody leczenia zmieniły się na przestrzeni lat. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu stosowano ciasne zawijanie piersi bandażem, zakaz karmienia dziecka, farmakologiczne hamowanie laktacji, ograniczanie płynów, środki przeczyszczające. Obecnie takie praktyki nie są stosowane.  

W Internecie znajdziemy liczne domowe sposoby na zapalenie piersi. Zalecane są okłady z kapusty lub siemienia lnianego, stosowanie witaminy C lub picie naparu z rumianku i melisy. Pamiętajmy, że brak jest medycznych dowodów potwierdzających ich skuteczność.

Wśród najczęstszych powikłań zapalenia sutka jest jego nawracanie. Postać nawracająca zapalenia piersi jest zwykle wynikiem niewłaściwego lub opóźnionego leczenia pierwotnego zapalenia i dotyka 0k. 10–20% kobiet karmiących. W takich przypadkach warto skonsultować się w poradni laktacyjnej. Poważnym powikłaniem jest ropień piersi stanowiący około 3% przypadków. Niewielkie zmiany wymagają aspiracji treści ropnia pod kontrolą USG, w przypadku rozległych zmian stosowane jest klasyczne nacięcie ropnia z drenażem.

Jak zapobiec zapaleniu piersi?

Co robić, aby skutecznie zapobiegać zapaleniu sutka w trakcie laktacji? Zaleca się częste (co najmniej 8 razy na dobę) karmienie piersią, a jeśli dziecko ssie nieefektywnie lub rzadko – dodatkowo opróżnianie piersi laktatorem.

Warto zadbać o prawidłową technikę karmienia dziecka oraz monitorować umiejętność ssania piersi przez dziecko. Uszkodzone brodawki sutkowe należy szybko i skutecznie leczyć, stosując np. maści ochronne przeznaczone kobietom w okresie laktacji. Matka powinna spożywać wartościowe posiłki i mieć czas na odpoczynek. 

  1. G. H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2005.
  2. G. H. Bręborowicz, Sytuacje kliniczne w położnictwie, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2015.
  3. K. Mikiel-Kostyra, Laktacja i karmienie piersią. Informacje dla pracowników służby zdrowia, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1988.
  4. M. Nehring-Gugulska, Zapalenie piersi w przebiegu laktacji, „Standardy Medyczne”, nr 3 2005.
  5. M. Nehring-Gugulska, Zapalenie piersi. [w]: Karmienie piersią w teorii i praktyce, Medycyna Praktyczna, Kraków 2012.
  6. M. Żukowska-Rubik, K. Osuch, Zabiegi w poradnictwie laktacyjnym, „Położna: Nauka i Praktyka”, nr 4 2011.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij