Nadgarstek ze świerzbem
Katarzyna Gmachowska

Świerzb – charakterystyka, objawy, zaraźliwość, leczenie, profilaktyka

Stereotypowo postrzega się świerzb jako przypadłość ludzi niedbających o podstawową higienę lub dotykającą wyłącznie przedstawicieli  ubogich, odległych krajów. Jednak prawda o tej chorobie zakaźnej skóry jest zupełnie inna  każdy może zapaść na tę przypadłość, a szczególnie narażone są dzieci.

Świerzb jest zakaźną chorobą skóry wywołaną przez pasożyty  świerzbowce, które bytują w ludzkim naskórku. Typowym objawem zakażenia świerzbowcem jest świąd skóry, który nasila się w godzinach nocnych. Występują także zmiany skórne o typie grudek, pęcherzyków, strupów lub przeczosów. Zmiany te zazwyczaj lokalizują się na dłoniach, stopach, skórze twarzy i głowy, grzbiecie oraz pośladkach. W leczeniu stosuje się miejscowo na skórę leki hamujące rozwój świerzbowca.  

Świerzb – czym jest?

Świerzb jest zakaźną chorobą dermatologiczną skóry wywołaną przez świerzbowca ludzkiego (Sarcoptes scabiei varietas hominis). Świerzbowiec ludzki jest przedstawicielem rodziny roztoczy, żyje w naskórku ludzkim, drążąc w nim tunele, w których samica składa jaja. Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, ubrania lub pościel. Zakażenie świerzbowcem dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych. Charakterystyczną cechą zakażenia świerzbowcem jest świąd skóry, nasilający się w porze nocnej.  

Świerzb norweski  

Świerzb norweski, nazywany także hiperkeratotycznym, jest wysoce zakaźną chorobą pasożytniczą. Charakterystyczną cechą tej odmiany świerzbu jest pogrubienie warstwy rogowej naskórka z tworzeniem się łuski, strupów oraz brodawkowatych nawarstwień naskórka. Opisywane zmiany najczęściej lokalizują się w okolicy grzbietu, twarzy i skóry owłosionej głowy, skóry dłoni, stóp, kolan oraz pośladków. Typowym objawem jest pogrubienie i pobruzdowanie płytek paznokciowych oraz zmiany w obrębie wałów paznokciowych. Do rozwoju świerzbu norweskiego predysponują niedobory odporności, choroby nowotworowe, stosowanie glikokortykosteroidów oraz niedożywienie. W leczeniu początkowo stosuje się preparaty keratolityczne, aby złuszczyć łuskę i zgrubiały naskórek, a następnie leki doustne oraz miejscowo leki przeciwświerzbowe.   

Świerzb u dzieci  

Świerzb u dzieci jest stosunkowo częstą chorobą pasożytniczą skóry. Większe ryzyko rozwoju choroby u dzieci wynika z nieprzestrzegania warunków sanitarnych, użytkowania wspólnych zabawek w żłobkach, przedszkolach, szkołach. Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub użytkując zakażone przedmioty. U dzieci częściej niż u dorosłych obserwuje się zmiany skórne na dłoniach, podeszwach stóp, twarzy, skórze głowy oraz grzbietu. Ponadto na całym ciele mogą występować rozsiane, małe guzki, które wykazują tendencję do skupiania się na skórze rąk, stóp i fałdów skóry. W każdym przypadku rozpoznania zakażenia świerzbem u dziecka należy włączyć leczenie pozostałych domowników, nawet jeśli nie wykazują oni objawów choroby. 

Świerzb – jak dochodzi do zarażenia? Kiedy chory zaraża?

Do zakażenia świerzbem dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub zakażonymi przedmiotami (pościel, ręczniki, przybory toaletowe, obuwie, odzież). Pasożyt jest zdolny do przeżycia na przedmiotach nawet 2-3 dni i w tym czasie może dojść do zakażenia kolejnej osoby.

Objawy pierwszego zakażenia świerzbowcem ujawniają się po około 3-6 tygodni od zakażenia, natomiast w przypadku ponownego zakażenia okres inkubacji wynosi 2-3 dni.  

Cykl rozwojowy świerzbowca odbywa się w naskórku człowieka, gdzie samice drążą korytarze w warstwie rogowej naskórka, w których składają jaja. Po około 3 dniach z jaj wykluwają się larwy, które przemieszczają się na powierzchnię skóry. Okres dojrzewania do postaci dorosłej, zdolnej do rozmnażania, wynosi około 2 tygodnie.

Powiązane produkty

Świerzb u dzieci i dorosłych – jak się objawia?  

Cechą charakterystyczną dla zakażenia świerzbem jest silny świąd skóry, który nasila się zazwyczaj w porze nocnej, gdyż wówczas zwiększa się aktywność pasożytów na skutek rozgrzania powierzchni ciała. U osoby zakażonej świerzbowcem mogą pojawić się różnorodne zmiany skórne (grudki, pęcherzyki, strupy oraz przeczosy). Zmiany skórne najczęściej lokalizują się na bocznych powierzchniach palców rąk, zgięciach i fałdach skórnych, okolicy pępka, brodawek sutkowych u kobiet, okolicy płciowej u mężczyzn, skórze pośladków.

Typową lokalizacją zmian u dzieci są dłonie oraz podeszwy stóp. W wyniku nasilonego świądu oraz mechanicznego uszkodzenia skóry drapaniem może dojść do nadkażenia bakteryjnego skóry. U osób w podeszłym wieku świerzb może przebiegać w nietypowy sposób, co jest związane z procesem starzenia się skóry oraz ze słabszą odpowiedzią immunologiczną. Świąd zazwyczaj jest bardziej nasilony u osób starszych niż u dzieci.  

Nieleczony świerzb może mieć groźne konsekwencje, gdyż może prowadzić do rozległych zmian skórnych, zapalenia tkanki podskórnej, powstawania czyraków, a także zapalenia naczyń limfatycznych. Nie obserwuje się samoistnego ustępowania zmian w przypadku zakażenia świerzbowcem, dlatego jedyną opcją wyleczenia choroby jest stosowanie leków.  

Świerzb – diagnostyka i leczenie. Jakie leki na świerzb? Ile trwa leczenie?

Rozpoznanie świerzbu stawia się na podstawie typowych objawów klinicznych, czyli świądu skóry oraz zmian skórnych w typowych lokalizacjach. Typową cechą świądu w przypadku zakażenia świerzbem jest jego nasilenie w godzinach nocnych. Dodatkowo pomocny bywa wywiad rodziny i występowanie podobnych objawów u pozostałych domowników.  

W leczeniu świerzbu stosuje się miejscowo leki hamujące rozwój pasożyta w skórze. Lekiem pierwszego wyboru jest permetryna, którą aplikuje się jednorazowo na okres 8-10 godzin na skórę. Skuteczne bywa także zastosowanie leków zawierających benzoesan benzylu, preparaty siarki oraz krotamiton, które należy stosować przez trzy kolejne dni.

Warto pamiętać, iż w przypadku rozpoznania świerzbu konieczne jest leczenie pozostałych domowników, nawet jeśli nie występują u nich objawy zakażenia.

Konieczna jest zmiana pościeli, ręczników oraz przyborów toaletowych. Świąd skóry u osób zakażonych świerzbowcem może utrzymać się jeszcze po zakończeniu leczenia i nie świadczy on o nieskuteczności terapii.  

Domowe sposoby na świerzb  

W przypadku rozpoznania zakażenia świerzbem należy wyprać ubrania, pościel oraz ręczniki w temperaturze co najmniej 60°C oraz wyprasować je gorącym żelazkiem. Przez około 14 dni należy unikać noszenia ubrań, które były użytkowane przed wdrożeniem leczenia. Przedmioty, które nie mogą być wyprane i wyprasowane należy szczelnie zamknąć w foliowym worku na co najmniej 72 godziny lub zamrozić na 12 godzin.  Należy także dokładnie odkurzyć dywany i tapicerki, gdyż świerzbowce mogą bytować na nich wraz ze złuszczonym naskórkiem. Warto także pamiętać o używaniu klapek na basenach.  

Profilaktyka świerzbu  

W profilaktyce świerzbu ważne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej, unikanie użytkowania cudzych ręczników, pościeli, przyborów toaletowych, obuwia oraz odzieży. 

  1. B.A.Cohen, Dermatologia Pediatryczna, Wrocław 2006.
  2. S.Jabłońska, S.Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Warszawa 2008.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij