Nietolerancja fruktozy – jakie produkty należy ograniczyć?
Maria Brzegowy

Nietolerancja fruktozy – jakie produkty należy ograniczyć?

Coraz gorsze w obecnych czasach nawyki żywieniowe, w tym przede wszystkim zwiększone spożycie wysoko przetworzonej żywności oraz potraw i napojów obfitujących w cukier to nie tylko większe ryzyko nadwagi, cukrzycy bądź miażdżycy. To również prawdopodobna przyczyna dyskomfortu związanego z bólem o sporym natężeniu, który z niewiadomych często powodów nagle pojawia się zarówno u małych, jak i dorosłych pacjentów. Wokół tych objawów, obok nietolerancji laktozy, stosunkowo często kręci się też temat nietolerancji fruktozy, czyli upośledzonego jej wchłaniania. Czym ona jest?

Co jest dla jednego człowieka pokarmem, dla innego jest trucizną.
Lukrecjusz (100 r. p.n.e.)

Nietolerancja cukru owocowego – czy należy do rzadkości?

Nietolerancja fruktozy (fructus; inaczej cukru owocowego) wynika z upośledzenia jej wchłaniania w jelicie cienkim, gdzie naturalnie powinno ono zachodzić. Jako jednostka chorobowa rzadko jest komentowana w literaturze fachowej, aczkolwiek prawdopodobnie występuje w populacji znacznie częściej niż dotychczas sądzono. Przypuszcza się, że pozostaje jednym z elementów etiopatogenezy czynnościowych nieprawidłowości przewodu pokarmowego, zwłaszcza w odniesieniu do niemowląt i dzieci poniżej 9. roku życia, jak również w przypadku dorosłych, głównie zdiagnozowanych pod kątem jelita drażliwego.

Na co zwrócić uwagę?

Nietolerancje pokarmowe zaliczamy do grupy nadwrażliwości pokarmowych, czyli niepożądanych reakcji organizmu występujących po spożyciu pokarmów dobrze tolerowanych przez osoby zdrowe. W związku z tym, u osób chorych, ze spożyciem danych produktów spożywczych będą wiązały się pewne objawy wskazujące na określoną nietolerancję. Niestety, mylnym jest fakt, że część nietolerancji ma sporo wspólnych dla siebie objawów – przykładowo nietolerancja fruktozy może być podobna do objawów nietolerancji laktozy. Wśród najczęściej występujących w nietolerancji fruktozy wymienia się m.in.:

  • nagromadzenie się gazów, które oprócz wzdęć mogą wywołać i nasilić dolegliwości związane z refluksem żołądkowo-przełykowym
  • silne bóle brzucha
  • silne wzdęcia
  • biegunki
  • mdłości
  • uczucie przepełnienia

Ważne! Jeżeli istnieje podejrzenie występowania nietolerancji fruktozy, należy wykonać wodorowy test oddechowy (WTO). Sam test nie jest bolesny, a polega na pomiarze zawartości wodoru w wydychanym powietrzu przed i po obciążeniu (spożyciu) fruktozą. Za wynik dodatni testu uważa się wzrost zawartości cząsteczek wodoru w powietrzu wydychanym o ponad 20 ppm w porównaniu z wartością wyjściową. Według innych wynik ten jest również dodatni, jeżeli zawartość wodoru (lub metanu) w trzech kolejnych próbkach powietrza wydychanego przewyższa wartość wyjściową o co najmniej 3 ppm.

Skąd nietolerancja fruktozy?

Autorzy opisujący problem zgodnie podkreślają, że na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci znacząco wzrosło spożycie fruktozy, dostarczanej do diety głównie w postaci napojów i potraw obfitujących w różne formy tego cukru. Stąd zwiększone ryzyko występowania wzmożonej fermentacji w jelicie grubym, a za nią – szereg objawów stwarzających uczucie dyskomfortu. Chcąc dokładniej przyjrzeć się zagadnieniu, niestety natrafia się na pewną lukę – całkowite dzienne spożycie fruktozy oraz jej pokarmowe źródła są bowiem w poszczególnych krajach bardzo zróżnicowane, a dane ubogie w informacje i niedostatecznie aktualizowane.

Sama fruktoza nie jest absolutnie szkodliwa – przykładowo produkty powszechnie uważane za zdrowe takie jak owoce, według najnowszych zaleceń żywieniowych stanowią aktualnie podstawę właściwej diety, tuż obok warzyw. Również i fruktany będące jedną z form w jakiej fruktoza występuje w pokarmach, posiadają szereg udokumentowanych właściwości prozdrowotnych.

Fruktany, czyli rozpuszczalna frakcja błonnika pokarmowego, posiadają szereg udokumentowanych właściwości zdrowotnych. Przykładowo, dzięki możliwości obniżania przez nie wartości energetycznej gotowego produktu spożywczego (jako efektywny zamiennik tłuszczu i cukru) mogą stać się  obiecującym składnikiem żywności ułatwiającym kontrolę masy ciała. Ponadto, wykazują korzystne działanie w odniesieniu do naszego profilu lipidowego oraz zwiększają biodostępność wybranych składników mineralnych (m.in. wapnia, magnezu i żelaza).

Jaka dieta?

Jeśli test wodorowy potwierdzi problem nietolerancji, należy u chorego zastosować dietę z ograniczeniem produktów, które fruktozę zawierają w znacznych, zwłaszcza przewyższających zawartość glukozy i galaktozy ilościach (tabela 1). W przypadku fruktanów również warto przyjrzeć się ich spożyciu – jednorazowo w posiłku ich ilość nie powinna przekroczyć 0,5g.

Szczególną uwagę należy zwrócić na:

  • soki
  • świeże owoce drobnopestkowe (np. jabłka, gruszki), melony, papaje, arbuzy
  • owoce suszone (m.in. jabłka, śliwki, morele, figi, daktyle, rodzynki)
  • miód
  • napoje słodzone fruktozą (tzw. soft drinki),

jak również (ze względu na fruktany):

  • pory
  • czosnek
  • cykoria
  • cebula
  • szparagi
  • pszenica
  • jęczmień
  • świeże owoce grubopestkowe (np. morele, śliwki, brzoskwinie, nektarynki)
  • owoce jagodowe (np. czarne jagody, żurawiny, maliny, truskawki)
  • owoce cytrusowe (np. grejpfruty, pomarańcze, cytryny, kumkwaty, mandarynki)
  • inne owoce takie jak: dojrzałe banany, kiwi i ananasy.

Tab. 1  Zawartość fruktozy i glukozy w 100 g wybranych produktów

 

Fruktoza [g/100 g]

Glukoza [g/100g]

Jabłko

5-5,9

1,7-2,4

Gruszka

6,5

2-3

Soki owocowe

5-7

2-3

Sacharoza

50

50

Miód

40,9

35,7

Arbuz

3,4

1,6

Rodzynki

29,8

27,5

Banan

3,5

4,5

Grejpfrut

1,2

2,0

Pomarańcza

1,8

2,5

Śliwka

3,4

5,2

Pomidor

1,2

1,6

Ziemniak

0,1

0,1

Warto zwrócić uwagę!

Proporcje zawartości glukozy i fruktozy w owocach mogą zmieniać się wraz z ich stopniem dojrzałości.
Gotowanie wybranych produktów (np. warzyw) może spowodować częściową eliminację fruktozy.

Piśmiennictwo:

  1. Cieślik E., Gębusia A., 2011, Żywność funkcjonalna z dodatkiem fruktanów, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość., 2 (75), 27-37
  2. Marek K., Kamińska B., Plata-Nazar K., Grabska-Nadolska M., 2010, Upośledzenie wchłaniania fruktozy: rola w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego u dzieci, Forum Medycyny Rodzinnej, Via Medica, 4, 2, 117-121

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wielkanoc dla alergików: bez mleka, jaj i pszenicy

    Nietolerancje pokarmowe dają się szczególnie we znaki podczas świąt. Osoby nietolerujące laktozy, a więc mleka i jego przetworów, muszą zapomnieć o tradycyjnym serniku, bezglutenowcy nie zjedzą żurku, zaś uczuleni na jaja zostaną zmuszeni obyć się bez koronnej, wielkanocnej potrawy. Czym zastąpić żelazne pozycje ze świątecznego menu?

  • Błonnik pokarmowy – gdzie i czym jest? Jak wpływa na zdrowie?

    Błonnik pokarmowy, zwany włóknem pokarmowym, to grupa substancji, która odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu układu pokarmowego człowieka. Wyróżnia się dwie frakcje błonnika pokarmowego: rozpuszczalną i nierozpuszczalną w wodzie. Każda wywiera określony wpływ na organizm. W jakich produktach można znaleźć błonnik pokarmowy i jakie są jego właściwości?

  • Mleko kokosowe – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie. Jak zrobić je w domu?

    Mleko kokosowe stanowi smaczną alternatywę dla mleka krowiego, dzięki czemu może znaleźć miejsce m.in. w diecie osób chorujących na celiakię, cukrzycę czy nietolerancję laktozy. Jakie właściwości i zastosowanie ma mleko kokosowe? Jak w łatwy sposób przygotować je samodzielnie w domu?

  • Gruszka – właściwości, wartości odżywcze, przepisy

    Jej dodatek do diety może pomóc przy uciążliwych zaparciach. Świetnie sprawdzi się jako element maseczki na przetłuszczającą się cerę. W dodatku pysznie smakuje zarówno w daniach na słodko, jak i na wytrawnie. Gruszka – jakimi wartościami odżywczymi się charakteryzuje? Czy jedzenie jej może zaszkodzić? Co dobrego przygotować z gruszek?

  • Kapary – smak, właściwości i zastosowanie w kuchni

    Kapary to roślina krzewiasta naturalnie występująca w strefie tropikalnej i w basenie Morza Śródziemnego. Pąki kwiatowe kaparów są znane już od wielu lat ze względu na swój charakterystyczny smak oraz działanie wspomagające trawienie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych. Kapary są ważnym źródłem wielu różnych biologicznie aktywnych substancji chemicznych, których właściwości terapeutyczne były już dobrze znane i cenione przez starożytnych Rzymian.

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający rzekomo najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Żele energetyczne – jak używać? Czy są tylko dla sportowców?

    Podczas długotrwałej, zwiększonej aktywności fizycznej, jak udział w maratonie, intensywny trening czy wyścig kolarski, organizm potrzebuje dużej ilości energii, którą czerpie z glukozy i glikogenu. W celu utrzymania wydolności na tym samym poziomie oraz niedopuszczenia do uczucia zmęczenia dobrym rozwiązaniem jest stosowanie żeli energetycznych, które w prosty sposób dostarczają łatwo przyswajalne węglowodany i pozwalają utrzymać cukier na odpowiednim poziomie.

  • E-book "Dieta na obniżenie cholesterolu. Produkty, suplementacja, jadłospis"

    Podwyższony poziom cholesterolu to stan, który może stanowić zagrożenie, prowadząc do rozwoju miażdżycy. Możesz przejąć kontrolę nad swoim profilem lipidowym. Jednym z kluczowych elementów leczenia tego stanu jest zmiana stylu życia. Codzienna aktywność fizyczna czy zaprzestanie palenia tytoniu to nie wszystko. Najważniejsza jest twoja dieta.  

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij