Kobieta trzyma się za brzuch. Boli ją wątroba
Maciej Toczek

Jakie są przyczyny i objawy żółtaczki? Rodzaje, czynniki ryzyka, leczenie

Żółtaczka, znana również jako żółtaczka zakaźna, to choroba wirusowa, która wpływa na wątrobę. Jest spowodowana zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu A, B, C, D lub E. Najczęściej spotykanymi typami są wirusy zapalenia wątroby typu A i B. Żółtaczka typu B, C i D może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego wątroby. Sukces terapeutyczny zależny jest od zniszczeń, jakie dokonała infekcja wirusowa w okresie przed podjęciem leczenia, gdyż niektóre zmiany mają charakter trwały i nieodwracalny.

Zażółcenie powłok skórnych, popularnie określane jako żółtaczka, to objaw mocno niepokojący. Z uwagi na fakt, że świadczyć może o wielu poważnych problemach zdrowotnych, warto wiedzieć, gdzie i u kogo szukać pomocy. Czym jest żółtaczka oraz jak wygląda jej leczenie?

  1. Żółtaczka – skąd taka nazwa i czym jest ta choroba?
  2. Jakie są rodzaje żółtaczki?
  3. Żółtaczka – przyczyny
  4. Objawy żółtaczki – co powinno zaniepokoić?
  5. Jakie wyniki badań wychodzą złe, jeśli doszło do zakażenia żółtaczką? Diagnostyka
  6. Jak wygląda leczenie żółtaczki? Jak długo trwa choroba?
  7. Profilaktyka żółtaczki – szczepienie, ograniczenie czynników ryzyka

Żółtaczka – skąd taka nazwa i czym jest ta choroba?

Na samym wstępie zaznaczyć należy, iż żółtaczka jest objawem, nie zaś chorobą samą w sobie. Z tego względu wszelkiego rodzaju określenia, jak „żółtaczka typu c” czy „żółtaczka typu b”, odnoszące się do infekcji wirusowych powodujących zapalenie wątroby są niepoprawne lub po prostu umowne.

Żółtaczkę definiuje się jako zażółcenie powłok skórnych oraz białkówek oczu ze względu na odkładanie się bilirubiny, będącej produktem rozpadu hemoglobiny ze „zużytych” erytrocytów. W momencie, kiedy jej stężenie przekracza pewne przyjęte normy, organizm nie radzi sobie z jej wydalaniem, co powoduje pojawienie się tytułowego objawu. Prawidłowy poziom bilirubiny we krwi nie przekracza 1 mg/dl, natomiast charakterystyczne żółte zabarwienie widoczne jest mniej więcej od poziomu rzędu 2,5 mg/dl.

Jakie są rodzaje żółtaczki?

Powstanie żółtaczki nierozerwalnie związane jest z obrotem bilirubiny. Z tego względu nieprawidłowości – w zależności od etapu jej metabolizmu – warunkować będą rodzaj żółtaczki.

Wyróżnia się trzy typy żółtaczki:

  • przedwątrobową,
  • wątrobową,
  • pozawątrobową, nazywaną inaczej żółtaczką mechaniczną.

Powiązane produkty

Żółtaczka – przyczyny

Przyczyny żółtaczki powiązane są ściśle z jej typem. To właśnie nieprawidłowości, które mają miejsce na danym etapie metabolizmu bilirubiny, powodują charakterystyczne zażółcenie powłok skórnych.

W przypadku żółtaczki przedwątrobowej nadmiar bilirubiny wynika ze zbyt szybkiej degradacji krwinek czerwonych, a więc hemolizy, przez co wątroba nie jest w stanie odpowiednio jej metabolizować. W efekcie nadmiar bilirubiny zaczyna odkładać się w powłokach skórnych oraz białkówkach. Proces taki może jednak wynikać również z nieprawidłowego wychwytu bilirubiny przez komórki wątrobowe. Przykładem tego typu choroby jest całkowicie niegroźny dla zdrowia zespół Gilberta, objawiający się zażółceniem skóry w momencie zjedzenia tłustej potrawy lub po spożyciu alkoholu.

Żółtaczka wątrobowa jest bezpośrednio związana z nieprawidłowościami tego narządu. Na tym etapie dochodzi do nieprawidłowego metabolizmu bilirubiny w samych komórkach wątrobowych, czyli hepatocytach. Do sytuacji takiej dojść może m.in. w przebiegu zapalenia wątroby na skutek infekcji wirusami zapalenia wątroby typu A, B, C lub D, procesu nowotworowego czy też marskości wątroby wynikającej np. z jej toksycznego uszkodzenia lub z chorób wrodzonych.

Żółtaczka mechaniczna związana jest z nieprawidłowościami zlokalizowanymi w obrębie dróg żółciowych. Pomimo prawidłowego wychwytu i metabolizmu żółci nie może ona zostać wydalona ze względu na patologię znajdującą się poza wątrobą. Do takich sytuacji dojść może np. w przebiegu kamicy żółciowej czy też nowotworu dróg żółciowych, głowy trzustki lub pęcherzyka żółciowego.

Objawy żółtaczki – co powinno zaniepokoić?

Jak zostało to już wcześniej wspomniane, żółtaczka jest objawem samym w sobie, który może świadczyć o poważnym problemie zdrowotnym wymagającym pilnej interwencji lekarskiej. Samo jej pojawienie się jest zatem niepokojące i w większości przypadków wymaga pogłębienia diagnostyki. Co więcej, zażółcenie powłok skórnych związane jest z funkcjonowaniem wątroby, więc innymi objawami, które mogą towarzyszyć żółtaczce, są: nasilony świąd, przedłużające się krwawienia, pojawienie się wodobrzusza czy też pajączków naczyniowych na skórze.

Jakie wyniki badań wychodzą złe, jeśli doszło do zakażenia żółtaczką? Diagnostyka

Podstawą w diagnostyce przyczyn żółtaczki jest wykonanie badań z krwi żylnej. W tym celu lekarz, w większości przypadków, decyduje się na zlecenie badań, takich jak morfologia, ocena parametrów wątrobowych w postaci ALT (aminotransferaza alaninowa), AST (aminotransferaza asparaginianowa) oraz GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza), poziomu bilirubiny, a także parametrów krzepnięcia – koagulogram. Dodatkowo pomocne może być wykonanie badań w kierunku obecności wirusów wątrobowych, przede wszystkim WZW typu B oraz C. Nieocenioną wartość diagnostyczną niosą za sobą również badania obrazowe w postaci USG jamy brzusznej czy też tomografii komputerowej.

W przypadku stwierdzenia uszkodzenia wątroby lub też cech jej marskości wskazane jest przeprowadzenie badania elastografii, które opisuje poziom zwłóknienia narządu.

Jak wygląda leczenie żółtaczki? Jak długo trwa choroba?

Przebieg leczenia żółtaczki uzależniony jest przede wszystkim od przyczyny jej wystąpienia. Inaczej wyglądać będzie postępowanie w przypadku stwierdzenia marskości wątroby na tle uszkodzenia toksycznego, nowotworu dróg żółciowych czy w przypadku infekcji wirusami hepatotropowymi. Jeśli chodzi o infekcje, to w znacznej większości przypadków możliwe jest trwałe wyleczenie. Związane jest to ze stworzeniem w ostatnim czasie i wdrożeniem do codziennego postępowania specjalistycznych leków przeciwwirusowych, które trwale hamują replikację wirusa, co tym samym uznawane jest za wyleczenie. Sukces terapeutyczny zależny jest jednak od zniszczeń, jakie dokonała infekcja wirusowa w okresie przed podjęciem leczenia, gdyż niektóre zmiany mają charakter trwały i nieodwracalny. W sytuacji, kiedy za uszkodzenie wątroby odpowiadają czynniki toksyczne (jak leki lub alkohol), kluczowe jest odstawienie substancji, która powoduje nieprawidłowe zmiany w organizmie. Jednak tak jak w przypadku zapalenia wątroby o etiologii wirusowej, również przy uszkodzeniu toksycznym niektóre zmiany są nieodwracalne i mogą wymagać przeszczepu wątroby.

Nowotwory związane z pojawieniem się żółtaczki to temat niezwykle szeroki i znacząco wykraczający poza ramy tego artykułu. Warto jednak nadmienić, że każdy pacjent traktowany jest indywidualnie, a najskuteczniejszym postępowaniem w leczeniu nowotworu zarówno trzustki, dróg żółciowych, jak i samej wątroby jest postępowanie chirurgiczne, które niestety nie zawsze może być wdrożone ze względu na stan ogólny pacjenta bądź też zaawansowanie procesu nowotworowego.

Profilaktyka żółtaczki – szczepienie, ograniczenie czynników ryzyka

Ze względu na przyczyny występowania żółtaczki postępowanie profilaktyczne może przybierać różne formy. Podstawą są oczywiście szczepienia przeciwko WZW typu B. Ich obowiązkowe wykonywanie i wprowadzenie do kalendarza szczepień w połowie lat 90. pozwoliło w znaczący sposób ograniczyć ilość zachorowań na tę jednostkę chorobową. Niestety, na chwilę obecną nie istnieje szczepionka skierowana przeciwko WZW typu C. Wirusy wywołujące zapalenie wątroby typu B i C przenoszone są drogą krwiopochodną oraz poprzez kontakty seksualne. Z tego względu, aby uniknąć zachorowania, przy korzystaniu z usług, w których dochodzi do przerwania ciągłości skóry (jak ma to miejsce np. w salonach kosmetycznych czy tatuażu), upewnijmy się, że wykorzystywany sprzęt jest jednorazowy, a dbałość o zasady higieny stoi na najwyższym poziomie.

W przypadku uszkodzeń toksycznych oraz nowotworów konieczne jest ograniczenie spożywania alkoholu, zaprzestanie palenia papierosów, zadbanie o zbilansowaną dietę oraz regularną aktywność fizyczną, a także okresowe wykonywanie badań kontrolnych z krwi.

  1. Jacek Juszczyk, Jerzy Jaroszewicz, Żółtaczka, Medycyna Praktyczna, [online] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.41 [dostęp:] 16.05.2023.
  2. Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika 2022/2023, Warszawa 2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij