Wysiękowe zapalenie ucha – przyczyny, objawy, leczenie
Paulina Brożek

Wysiękowe zapalenie ucha – przyczyny, objawy, leczenie

Twoje dziecko coraz głośniej nastawia telewizor? Musisz kilka razy powtarzać swoje prośby i polecenia? Możliwe, że pogorszenie słuchu spowodowane jest wysiękowym zapaleniem ucha. Czym jest ta dolegliwość i w jaki sposób ją leczyć? Podpowiadamy. 

Wysiękowe zapalenie ucha jest procesem chorobowym obejmującym struktury ucha wewnętrznego. Istota choroby polega na przewlekłym zaleganiu płynu w przestrzeniach ucha środkowego, które prowadzi do upośledzenia słuchu. Dolegliwość nie jest zaraźliwa, przebiega bez objawów ostrych takich jak  ból ucha czy gorączka, co może opóźnić postawienie rozpoznania. Wysiękowe zapalenie ucha środkowego jest szczególnie niekorzystne, jeśli wystąpi w pierwszych latach życia dziecka, ponieważ może trwale uszkadzać słuch i prowadzić do zaburzeń rozwoju mowy.

Wysiękowe zapalenie ucha – czym jest? Kogo dotyczy najczęściej?

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego (OME, ang. otitis media with effusion; OMS, łac. otitis media secretoria) to choroba zapalna ucha środkowego, charakteryzująca się wysiękiem w jamie bębenkowej przy zachowanej jej ciągłości oraz zaburzeniami drożności trąbki słuchowej.

Klinicznie ze względu na czas trwania choroby możemy wyróżnić :
– postać ostrą – trwającą poniżej 10 dni,
– postać podostrą – trwającą powyżej 10 dni, ale krócej niż 3 miesiące,
– postać przewlekłą – objawy utrzymują się powyżej 3 miesięcy.

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego jest częstą chorobą wieku dziecięcego, najczęściej zachorowania obserwuje się między 1. a 2. rokiem  życia oraz w wieku przedszkolnym. W przebiegu choroby nie obserwujemy ostrych objawów jak przy ostrym zapaleniu ucha środkowego – tzn. gorączki, silnego bólu ucha, symptomów infekcji. Dominującym w tym przypadku objawem jest niedosłuch wynikający z upośledzenia przewodzenia dźwięku.

Wysiękowe zapalenie ucha – przyczyny

Nieprawidłowy mechanizm funkcjonowania trąbki słuchowej jest najważniejszym czynnikiem prowadzącym do rozwoju wysiękowego zapalenia ucha środkowego. Zaburzenia trąbki słuchowej prowadzą do powstania w jamie bębenkowej ujemnego ciśnienia, co z kolei sprzyja powstawaniu wysięku. Przewlekle utrzymujący się wysięk sprzyja rozwojowi zakażeń.

Do najczęstszych przyczyn wysiękowego zapalenia ucha należą:

  • przebyte ostre zapalenie ucha środkowego,
  • refluks przełykowo-gardłowy,
  • przerost migdałka gardłowego,
  • infekcje nosogardła,
  • alergie,
  • nieprawidłowości w budowie twarzoczaszki.

Powiązane produkty

Objawy wysiękowego zapalenia ucha  

Objawy w początkowym okresie choroby są mało charakterystyczne. Rodzice powinni zwracać uwagę na zmiany zachowania dziecka mogące sugerować pogorszenie słuchu np. głośniejsza mowa, ciągłe dopytywanie się, podgłaśnianie telewizora. Dzieci starsze zgłaszają czasem uczucie zalegania w uchu, szumy w uszach.

Niedosłuch u dzieci z wysiękowym zapaleniem ucha ma charakter przewodzeniowy o różnym stopniu nasilenia (20–60 dB) i jest zwykle obustronny

Wysiękowe zapalenie ucha – diagnostyka

Diagnostyka obejmuje zebranie szczegółowego wywiadu (obecność częstych infekcji górnych dróg oddechowych, pogorszenie słuchu zgłaszane przez dziecko lub zaobserwowane przez rodziców, przewlekły nieżyt nosa) oraz badanie podmiotowe. Wstępne badanie możliwe jest do wykonania w gabinecie lekarza rodzinnego. Należy tu: ocena drożności nosa, badanie otoskopowe oraz badanie słuchu szeptem (możliwe do wykonania powyżej 3. roku życia).

W badaniu wziernikiem (otoskopia) w pierwszej fazie choroby stwierdza się pogrubienie błony bębenkowej  z nastrzyknięciem naczyń na obwodzie i wzdłuż rękojeści młoteczka, błona bębenkowa zmienia barwę z przezroczystej na żółtą lub brunatną, upośledzona jest jej ruchomość. Obserwuje się  poziom płynu lub pęcherzyki powietrza za błoną bębenkową. Na późniejszym etapie błona bębenkowa ulega atrofii i ścieńczeniu.

Otoskopia pneumatyczna i tympanometria są niezbędne do postawienia rozpoznania wysiękowego zapalenia ucha środkowego, a skierowanie na ich wykonanie wydaje specjalista otolaryngolog.

Wysiękowe zapalenie ucha – leczenie

Wybór odpowiedniej metody leczenia uzależniony jest od kilku czynników: czasu trwania choroby, nieprawidłowości w wykonanych badaniach, wieku dziecka i chorób współistniejących. U dzieci z niewielkimi zmianami w badaniu otoskopowym i niedosłuchem nieprzekraczającym 25dB możliwe jest zastosowanie metody tzw. czujnego wyczekiwania. Polega wykonywaniu zabiegów poprawiających drożność trąbek słuchowych, autoinflacji oraz okresowej kontroli stanu uszu.

Leczenie zachowawcze obejmuje szybkie leczenie infekcji górnych dróg oddechowych i innych ostrych chorób zapalnych uszu. W leczeniu infekcji stosuje się leki przeciwzapalne, mukolityczne, immunostymulujące, antybiotykoterapię, steroidy donosowe.

Leczenie chirurgiczne zalecane jest w przypadku utrzymującego się dłużej niż 3 miesiące wysiękowego zapalenia ucha. Zabieg polega na nacięciu błony bębenkowej (paracenteza), odessaniu wysięku i założeniu drenu wentylacyjnego. Drenaż u dzieci zakłada się w przypadku:

  • niedosłuchu wynoszącego  ≥30 dB,
  • nawracających ostrych zapaleń uszu,
  • gdy występuje opóźnienie rozwoju mowy u dziecka,
  • w przypadku wad rozwojowych twarzoczaszki,
  • gdy występuje przewlekła niewydolność trąbek słuchowych.

Niekiedy stosuje się laserowe nacięcie błony bębenkowej, co umożliwia ewakuację wysięku bez konieczności zakładania drenu.

Wykonanie zabiegu skutkuje poprawą słuchu, jednak u 20% dzieci dochodzi do nawrotów choroby. Do powikłań wysiękowego zapalenia ucha należy tworzenie się tzw. kieszonek retrakcyjnych, które mogą prowadzić do powstania zrostów wewnątrz jamy bębenkowej lub do rozwoju przewlekłego perlakowego zapalenia ucha.

Domowe sposoby na zapalenie ucha

Niestety, nie istnieją domowe sposoby na leczenie wysiękowego zapalenia ucha. Należy pamiętać, aby dzieci z infekcją zrezygnowały z uczęszczania do żłobków czy przedszkoli i pozostały w domu. Pacjentów po leczeniu chirurgicznym z założonym drenem obowiązuje zakaz nurkowania, kąpieli zanurzoną głową.

Przeciwwskazane jest również stosowanie preparatów rozpuszczających woskowinę i czyszczenie uszu patyczkiem. Warto również odłożyć podróże samolotem przy współistnieniu wysiękowego zapalenia ucha. Natomiast drenaż uszu nie stanowi przeciwwskazania do lotu, ponieważ pomaga wyrównać on ciśnienie w uszach i chroni dziecko przed bólem podczas startu i lądowania.

  1. R. M. Rosenfeld, D. Kay, Natural history of untreated otitis media, „Laryngoscope”, nr 113 2003.
  2. G. A. Zielhuis, G. H. Rach, P. van den Broek, The natural course of otitis media with effusion in preschool children, „European Archives of Oto-Rhino-Laryngology”, nr 274 (4) 1990.
  3. B. Zielnik–Jurkiewicz, O. Olszewska–Sosińska, M. Rakowska, Odległe wyniki leczenia drenażem wentylacyjnym przewlekłego wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dzieci, „Otolaryngologia Polska”, nr 60 2006.
  4. J. Kuczkowski, Aktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego, „Forum Medycyny Rodzinnej”, nr 3 2011.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij