Mózgowe porażenie dziecięce – co to jest? Jakie są przyczyny i rodzaje MPD? Jak wygląda leczenie i rehabilitacja?
Nina Keller

Mózgowe porażenie dziecięce – co to jest? Jakie są przyczyny i rodzaje MPD? Jak wygląda leczenie i rehabilitacja?

Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to nie choroba, a zespół wielu zaburzeń, które powstają w wyniku uszkodzenia mózgu, najczęściej jeszcze w życiu płodowym lub w okresie okołoporodowym. Podstawowe przyczyny MPD to niedokrwienie, niedotlenienie, infekcje oraz urazy śródczaszkowe. Pierwsze objawy mózgowego porażenia dziecięcego można zauważyć między 3 a 5 miesiącem życia dziecka, obejmują one głównie porażenie mięśniowe, asymetryczne napięcie mięśni, a także upośledzenie zdolności koordynacyjnych. Jak diagnozuje się mózgowe porażenie dziecięce? Jak wygląda leczenie i rehabilitacja przy MPD?

Mózgowe porażenie dziecięce – definicja. Czym jest MPD?

Mózgowe porażenie dziecięce (w skrócie MPD) jest to zbiór zaburzeń, w których charakterystyczne jest upośledzenie rozwoju psychomotorycznego. Przyczyną MPD są wady rozwojowe lub uszkodzenie mózgu, do których doszło podczas życia płodowego. Uszkodzenie mózgu jest niepostępujące, a w jego wyniku dochodzi do rozwoju objawów MPD wyrażonych zaburzeniami postawy oraz ruchomości. 

Objawami dziecięcego porażenia mózgowego u niemowląt może być wiotkość, opóźnienie nauki siadania czy chodzenia. Medycy wyróżniają kilka rodzajów MPD, uwzględniając podział pod względem występujących objawów bądź miejsca uszkodzenia mózgowia. W Polsce częstość występowania tego schorzenia szacowana jest na 2,0–2,5 na 1000 żywo urodzonych dzieci. Porażenie mózgowe dziecięce nie jest swoistą chorobą, lecz terminem, przy pomocy którego określamy zestaw wspólnych objawów klinicznych. Dlatego też MPD jest niejednorodne pod względem etiologii, rodzajów oraz stopnia ciężkości upośledzenia.

Mózgowe porażenie dziecięce – przyczyny

Przyczyną dziecięcego porażenia mózgowego jest uszkodzenie komórek nerwowych, do którego może dość w trakcie życia płodowego, bądź rzadziej, po urodzeniu. Wśród przyczyn mogących wywoływać uszkodzenie tkanki mózgowej wyróżniamy: 

  • niedokrwienie,
  • niedotlenienie, 
  • malformacja mózgu (np. schizocefalia),
  • ciężkie infekcje, 
  • zaburzenia genetyczne, 
  • zatrucie toksynami,
  • zaburzenia metaboliczne. 

Czynnikami ryzyka wystąpienia porażenia mózgowego są: 

  • wcześniactwo, 
  • ciąża mnoga, 
  • krwotok przed porodem, 
  • zakażenie w czasie ciąży, 
  • skrajnie mała masa urodzeniowa płodu.

Trzeba jednak podkreślić, iż u noworodka urodzonego o czasie z prawidłową masą, bez komplikacji w czasie okresu płodowego także może dojść do rozwoju objawów charakterystycznych dla dziecięcego porażenia mózgowego.

Powiązane produkty

Mózgowe porażenie dziecięce – postacie

Uwzględniając występujące objawy możemy wyróżnić następujące rodzaje MPD:

  1. Diplegię spastyczną, w której dochodzi do zwiększonego napięcia mięśniowego (wzmożone napięcie mięśniowe) i niedowładu tylko w kończynach dolnych. W kończynach górnych objawy mogą być w ogóle niewyrażone lub wyrażone w bardzo małym stopniu. Ze względu na wzmożone napięcie w nogach rodzice mogą zauważyć, iż dzieci chodzą na bardzo wąskiej podstawie lub na palcach.
  2. Tetraplegia spastyczna (inaczej czterokończynowe porażenie mózgowe), czyli niedowład oraz towarzyszące mu wzmożone napięcie w kończynach górnych i dolnych, któremu może towarzyszyć wiotkość szyi i tułowia. Niestety większość dzieci obciążone tym typem MPD nie jest w stanie chodzić.
  3. Spastyczny niedowład połowiczy (tzw. hemiplegia spastyczna) – czyli niedowład w kończynie górnej i dolnej po jednej ze stron, któremu towarzyszy wzmożone napięci mięśniowe. Dzieci te są w stanie chodzić, ale chód może być opóźniony w czasie. 
  4. Dyskinetyczne porażenie mózgowe – dominującą nieprawidłowością są ruchy mimowolne – atetoza.

W piśmiennictwie można także znaleźć postacie MPD, uwzględniające miejsca uszkodzenia neuronów, medycy wyróżniają wtedy: postać pozapiramidową, móżdżkową oraz postać mieszaną. 

Mózgowe porażenie dziecięce – objawy

Objawy dziecięcego porażenia mózgowego wyrażone są głównej mierze w nieprawidłowym funkcjonowaniem motorycznym. Problemy te mogą być wyrażone pod postacią trudności z chodzeniem, jedzeniem i połykaniem, a także mową. Objawami porażenia dziecięcego mogą być zaburzenia funkcji wzroku, słuchu i innych zmysłów. U dzieci z MPD mogą rozwinąć się także różnorodne problemy układu mięśniowo–szkieletowego, takie jak przykurcze mięśni czy ścięgien. 

Warto podkreślić, iż objawy są zależne od typu MPD. U dzieci z porażeniem mózgowym pod postacią paraplegii spastycznej, ze względu na wzmożone napięcie w nogach, rodzice mogą zauważyć, iż dzieci chodzą na bardzo wąskiej podstawie lub na palcach. W tetraplegii spastycznej niedowładom kończyn towarzyszą napady padaczkowe, zaburzenia mowy, trudności z połykaniem, upośledzone są funkcje poznawcze. U dzieci z diskinetycznym porażeniem mózgowym napięcie mięśniowe jest często obniżone. 

Objawy porażenie mózgowego mogą wystąpić już u niemowląt – w rozwoju dziecka obserwujemy nieprawidłowe napięcie mięśniowe czy utrwaloną asymetrię. Warto podkreślić, iż przyczyna asymetrii ułożeniowej u niemowląt może być fizjologiczna, opiekunowie powinni wprowadzić prawidłowe układanie dziecka w czasie zabawy, pielęgnacji, podczas noszenia dziecka czy jego snu. Dzięki tej dbałości powinno dojść do normalizacji asymetrii. Jeśli rodzice mają wątpliwości, powinni udać się do gabinetu pediatrycznego bądź rehabilitacji dzieci.

Dziecięce porażenie mózgowe – diagnoza

Diagnostyka dziecka z MPD jest trudna i czasochłonna, gdyż nie ma jednoznacznych kryteriów rozpoznania. Lekarze rozpoczną od rozmowy z rodziną pacjenta. Ważne będą informacje dotyczące przebiegu ciąży, ewentualnego narażenia na substancje toksyczne w trakcie jej trwania, przebieg porodu, rozwój dziecka w pierwszych miesiącach życia. Warto przygotować kartę informacyjną z pobytów szpitalnych, poczynając od narodzin dziecka oraz książeczkę zdrowia. 

Podczas wywiadu lekarz zainteresuje się stanem zdrowia pozostałych członków rodziny. Następnie odbędzie się badanie neurologiczne, dzięki któremu możliwa będzie między innymi ocena siły i napięcia mięśniowego oraz występowanie odruchów patologicznych. W wczesnym etapie diagnostyki należy ocenić słuch i wzrok, aby nie pogłębiać opóźnienia psychoruchowego dziecka. Konieczne może być także wykonanie badań obrazowych takich jak USG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Mózgowe porażenie dziecięce – leczenie

Leczenie mózgowego porażenia dziecięcego jest zależne jest od występujących objawów. U dziecka z porażeniem mózgowym, u którego występują trudności z połykaniem, aby zapewnić dostateczne odżywienie konieczne jest zastosowanie gastrostomii (PEG). Chorzy z zaburzeniami mowy oraz niedowładem, u których komunikacja jest bardzo utrudniona mogą korzystać z urządzeń śledzących ruchy gałek ocznych bądź tabliczki przy pomocy których dziecko może wskazywać na określone elementy. Umożliwi to rozwój intelektualny dziecka z MPD. Wstrzyknięcia toksyny botulinowej mogą natomiast zostać wykorzystane w leczeniu spastyczności. Efekt utrzymuje się około 3–4 miesięcy.

W leczeniu spastyczności można także wykorzystać wszczepiane przez neurochirurgów pompy podające lek rozkurczowy. Jeśli pacjent spełnia odpowiednie kryteria, można wykonać zabieg ryzotomii – jest to zabieg chirurgiczny polegający na częściowym przecięciu grzbietowych korzeni nerwowych.

Rehabilitacja dzieci i dorosłych z MPD

Współczesna medycyna nie zna możliwości naprawienia uszkodzonej tkanki mózgowej, jednakże istnieje zjawisko plastyczności mózgu, dzięki któremu zdrowe komórki mózgu mogą częściowo przejąć funkcje obszarów zniszczonych. W MPD istotne jest zapewnienie dziecku kompleksowej opieki medycznej. Dlatego tak ważną funkcję odgrywa zespół złożony z lekarza rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuty, logopedy, protetyka. 

Ćwiczenia z dzieckiem z porażeniem mózgowym mają na celu zmniejszenie spastyczności i ruchów mimowolnych, poprawę sprawności ruchowej. Nauka chodzenia jest jednym z celów holistycznego podejścia do małego pacjenta.

  1. A. Stępień, Neurologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2014.
  2. G. D. Perkin, D. C. Miller, J. M.Lane, M. C. Patel, F. H. Hochberg, Atlas neurologii klinicznej, wyd. Elsevier, Wrocław 2012.
  3. E. D. Luis, S. A. Mayer, L. P. Rowland, Merrit Neurologia, Edra, Wrocław 2017.
  4. A. Milewska, B. A. Mileańczuk–Lubecka, J. Kochanowski, B. Werner, Analiza czynników ryzyka mózgowego porażenia dziecięcego, "Nowa Ped" 2011, nr 15 (4), s. 79–84.
  5. I. Sawionek, Mózgowe porażenie dziecięce, "www.mp.pl" [online], https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyneurologiczne/141866,mozgowe–porazenie–dzieciece, [dostęp:] 13.08.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij