Zespół Aspergera – objawy, diagnoza i leczenie

Zespół Aspergera to całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu, krótko mówiąc mianem tego zespołu określa się łagodniejsze przypadki autyzmu. Zespół Aspergera jest stosunkowo nową jednostką chorobową, został on bowiem zdiagnozowany i opisany dopiero w połowie lat

Objawy zespołu Aspergera mogą początkowo być przypisywane nie chorobie, a  "trudnemu charakterowi" dziecka. Rodzice bardzo często skarżą się lekarzowi, że dziecko jest nieposłuszne, nie spełnia ich poleceń, nie chce z nimi rozmawiać, nie chce bawić się z innymi dziećmi. W takiej sytuacji na początku nikt nie myśli o zespole Aspergera, zarówno lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, jak i rodzice, takie zachowanie dziecka kładą na karb wieku czy też niedojrzałości, z której dziecko "przecież wyrośnie". Jednak niestety nie zawsze dziecko z tego "wyrasta". Zdarza się, że zaburzenia te zaczynają nasilać się z wiekiem, rodzice nie mogą sobie dać rady ze swoją pociechą i dopiero wtedy maluch zaczyna być diagnozowany przez specjalistów (neurologa, psychologa, czasami też psychiatrę ), którzy mogą postawić rozpoznanie zespołu Aspergera. 

Jakie są przyczyny zespołu Aspergera?

Przyczyny zespołu Aspergera jak do tej pory na ogół nie zostały poznane, wiadomo jednak, że zespół Aspergera jest zaburzeniem rozwoju o podłożu neurologicznym. Często jednak mówi się o potencjalnych przyczynach powstawania zaburzeń neurologicznych doprowadzających do powstania zespołu Aspergera. Jakie zatem są to przyczyny? Przede wszystkim podejrzewa się, że zespół Apsergera może być uwarunkowany genetycznie i jest on związany z nieprawidłowościami genu EN2, który zlokalizowany jest na chromosomie 7. Bierze się pod uwagę także nieprawidłowości genów zlokalizowanych na chromosomach 3,4 oraz 11. Poza tym, do innych potencjalnych przyczyn powstania zespołu Aspergera zalicza się również urazy okołoporodowe, zakażenie toksoplazmozą, uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, niektóre poważne infekcje, dziecięce porażenie mózgowe, jak również wiek ojca dziecka przekraczający 40 lat.

A czy szczepienia mogą przyczyniać się do rozwoju zespołu Aspergera oraz poważniejszych form autyzmu?

Nie. Jak do tej pory żadne badania naukowe nie potwierdziły związku pomiędzy rozwojem zespołu Aspergera i innych form autyzmu ze szczepieniem dziecka przeciwko odrze, śwince i różyczce. To, że rodzice często zgłaszają, że objawy u ich dziecka pojawiły się właśnie po tym szczepieniu, to po prostu zbieg okoliczności. 

Jakie są objawy zespołu Aspergera?

Przede wszystkim dzieci z zespołem Aspergera nie lubią przebywać w grupie. Nie chcą bawić się z rówieśnikami, kiedy są w towarzystwie swoich kolegów zawsze trzymają się na uboczu. Nie chcą rozmawiać z kolegami, wola bawić się same w pewnej odległości od pozostałych dzieci. Nie lubią też współpracować ze swoimi kolegami, kiedy np. w przedszkolu opiekunki dają do wykonania dla wszystkich jakieś zadanie, dzieci z zespołem Aspergera nie będą chciały go wykonać razem ze swoimi kolegami. Poza tym, pacjenci z rozpoznanym zespołem Aspergera nie lubią zmian w swoim otoczeniu. Najlepiej czują się w miejscach, które są im dobrze znane, denerwują się często, kiedy w znanym im pomieszczeniu ktoś poprzestawia meble, nie lubią jeździć na wycieczki w nowe miejsca. U osób z zespołem Aspergera obserwuje się też zaburzenia mowy i języka. Mowa u tych pacjentów jest sztywna, pedantyczna, chorzy nie umieją zrozumieć przenośni i ukrytych znaczeń w czasie rozmów, potrafią tylko dosłownie odczytać przekazywane im komunikaty. Często też nie rozumieją wypowiadanych przez osoby z otoczenia żartów, bywa, że śmieją się w zupełnie nieodpowiednim momencie. Dodatkowo, chorzy z zespołem Aspergera mają też duże problemy z komunikacją niewerbalną. Nie potrafią nawiązać kontaktu wzrokowego z drugą osobą, można powiedzieć, że wręcz go unikają. Ponadto, w czasie przebywania z kimś w jednym pomieszczeniu zachowują tzw. "bezpieczna odległość". Nie lubią bowiem kontaktów fizycznych i bliskości innych ludzi. Dodatkowo ich mimika i gestykulacja jest bardzo skąpa. Pacjenci z zespołem Aspergera mają zwykle również wąskie, specyficzne zainteresowania, interesuje ich zwykle tylko jedna dziedzina, w której bardzo często bywają wybitnie uzdolnieni. Nie potrafią jednak zainteresować się czymś innym, nie chcą uczyć się nowych umiejętności i poznawać nowych rzeczy. Chorzy z zespołem Aspergera często także wykazują umiejętność mechanicznego zapamiętywania. Są w stanie zapamiętać np. dużą ilość numerów telefonów czy rozkład jazdy autobusu. Z powodu tych objawów dzieci z zespołem Aspergera są bardzo często odrzucane przez swoich rówieśników, którzy nie rozumieją, że ich kolega jest chory. Zwykle dzieci myślą, że ich kolega jest po porostu nietowarzyski i niegrzeczny. Jeśli zaś chodzi o dorosłych ludzi z zespołem Aspergera, to często są oni uważani przez osoby ze swojego otoczenia za dziwaków, którzy nie potrafią nawiązywać kontaktów z otoczeniem, kolegami z pracy czy nawet z osobami z rodziny. 

Jak diagnozuje się zespół Aspergera?

Zespół Aspergera diagnozuje się na podstawie objawów klinicznych. Kiedy rodzice zaczynają czuć się zaniepokojeni zachowaniem swojego dziecka, zgłaszają się z nim do swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarz wtedy, po rozmowie z rodzicami, kieruje malucha na konsultacje do psychiatry i neurologa, ewentualnie także do psychologa. Specjaliści, na podstawie zebranego od rodziców wywiadu, obserwacji dziecka, jak i specjalnych kryteriów diagnostycznych, mogą postawić rozpoznanie zespołu Aspergera.

Jak leczy się zespół Apergera?

Jak dotąd niestety nie udało się znaleźć leku ani innego sposobu, który doprowadziłby do całkowitego wyleczenia pacjenta. Jednak dzięki właściwemu postępowaniu można spowodować, że objawy będą mniej nasilone. Objawy zespołu Aspergera są już obecne w bardzo wczesnym wieku dziecięcym, jednak wtedy nie zawsze są one właściwie odbierane i diagnozowane. Dlatego też zazwyczaj zespół Aspergera jest diagnozowany u dzieci już kilkuletnich, a objawy zaczynają się często nasilać w okresie dojrzewania. Zwykle wtedy włączane jest leczenie farmakologiczne, czyli dziecko otrzymuje leki przeciwdepresyjne i neuroleptyki. Leki te podaje się albo tylko w okresie dojrzewania, a przy mocno nasilonych objawach pacjent być może będzie je musiał zażywać przez całe życie. Poza tym, chorzy z zespołem Asperegera wymagają stałej psychoterapii oraz różnego rodzaju ćwiczeń i pomocy, które pomogą w procesie ich socjalizacji.