Ząbkowanie u dzieci – jaka jest kolejność wyrzynania zębów? Jak pomóc maluchowi przy ząbkowaniu?
Katarzyna Gmachowska

Ząbkowanie u dzieci – jaka jest kolejność wyrzynania zębów? Jak pomóc maluchowi przy ząbkowaniu?

Pojawienie się pierwszych zębów w buzi dziecka to dla rodziców powód do dumy. Niestety, bardzo często oznacza też dla nich nieprzespane noce. Ząbkowanie, czyli wyrzynanie się pierwszych zębów, to coś, przez co każdy maluch i jego rodzice muszą przebrnąć. W artykule podpowiadamy, jak złagodzić nieprzyjemne i bolesne objawy związane z ząbkowaniem.

Ząbkowanie jest częstym powodem wizyty w gabinecie lekarza pediatry z powodu towarzyszących mu objawów takich jak bolesność i rozpulchnienie dziąseł, rozdrażnienie i płaczliwość dziecka, brak apetytu czy objawów infekcji wywołanej wkładaniem rąk i zabawek do jamy ustnej. Należy pamiętać, iż ząbkowanie jest naturalnym procesem wyrzynania się zębów mlecznych u niemowląt. W przypadku nasilonych dolegliwości bólowych i dużego niepokoju dziecka pomocne w łagodzeniu objawów ząbkowania mogą być schłodzone gryzaki, masaż dziąseł, preparaty zawierające substancje łagodzące stan zapalny dziąsła oraz zastosowanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym.  

Ząbkowanie u dzieci – jak przebiega, ile trwa, kiedy się zaczyna? 

Pierwszy ząb pojawia się zazwyczaj u niemowląt w wieku 5–8 miesięcy. Niekiedy zęby pojawiają przed 5. miesiącem życia albo dopiero po ukończeniu 8. miesiąca. Rzadko stwierdza się obecność zębów u noworodków (przedwczesne ząbkowanie), wówczas takie zęby nazywamy zębami wrodzonymi

Zawiązki zębów mlecznych pojawiają się już w 6.–7. tygodniu życia płodowego. Wyróżnia się trzy fazy rozwoju zębów: 

  1. Faza przederupcyjna związana jest z wewnątrzkostnym wzrostem i przesuwaniem się zęba.
  2. Faza erupcyjna polega na przecinaniu błony śluzowej. 
  3. Faza poerupcyjna, czyli nadkostny wzrost i funkcjonowanie zębów, która może trwać nawet kilka lat.  
Ząbkowanie definiuje się jako okres 4 dni przed wyrznięciem się zęba, dzień pojawienia się zęba i 3 dni po nim. 

Co wpływa na przyśpieszone lub opóźnione ząbkowanie?

Ząbkowanie wczesne ma miejsce, gdy pierwszy ząb pojawia się w 3.–4. miesiącu życia. Należy pamiętać, że zarówno ząbkowanie wczesne, jak i przedwczesne są czynnikami zwiększającymi ryzyko pojawienia się próchnicy wieku dziecięcego. Warto pamiętać, że od momentu pojawienia się pierwszego zęba dziecko powinno być pod stałą opieką stomatologa. 

Ząbkowaniem opóźnionym nazywamy pojawienie się pierwszego zęba pomiędzy 9.–11. miesiącem życia, natomiast ząbkowaniem późnym – po 12. miesiącu od urodzenia. Opóźnione i późne ząbkowanie nie jest powodem do niepokoju, zwłaszcza gdy dziecko rozwija się prawidłowo i ma suplementowaną witaminę D3. Późne ząbkowanie często jest wywołane czynnikami genetycznymi.  

Dlaczego ząbkowanie jest bolesne dla dziecka? 

Najczęściej pierwszym objawem ząbkowania jest swędzenie dziąseł. Podczas ząbkowania często pojawia się stan zapalny wywołany przez zęby, które napierają na błonę śluzową dziąseł. Przecinanie błony śluzowej dziąsła przez wyrzynający się ząb jest bolesne dla dziecka, gdyż dziąsła są wówczas rozpulchnione i objęte procesem zapalnym.  

Kolejność ząbkowania  

Na początku należy wspomnieć, iż nie ma jednego, prawidłowego wzorca ząbkowania. U dzieci zęby mogą pojawiać się w różnej kolejności i nie budzi to niepokoju lekarzy. Najczęściej obserwuje się pojawianie jako pierwszych tzw. dolnych jedynek, a następnie górnych jedynek. W dalszej kolejności wyrzynają się dwójki, czwórki, trójki i zęby trzonowe.  

Według kalendarza ząbkowania zęby mleczne pojawiają się w następującej kolejności: 

  • dolne pierwsze siekacze (jedynki) – 6–8 miesiąc, 
  • górne pierwsze siekacze (jedynki) – 8–12 miesiąc, 
  • dolne drugie siekacze (dwójki) – 10–16 miesiąc, 
  • górne drugie siekacze (dwójki) – 9–13 miesiąc, 
  • dolne kły (trójki) – 17–23 miesiąc, 
  • górne kły (trójki) – 16–22 miesiąc, 
  • dolne pierwsze trzonowce (czwórki) – 14–18 miesiąc, 
  • górne pierwsze trzonowce (czwórki) – 13–19 miesiąc, 
  • dolne drugie trzonowce (piątki) – 23–31 miesiąc, 
  • górne drugie trzonowce (piątki) – 25–33 miesiąc. 

Powiązane produkty

Objawy ząbkowania  

Warto wspomnieć, że ząbkowanie jest procesem fizjologicznym, a nie chorobą, pomimo towarzyszących mu dolegliwości.  Do najczęstszych objawów ząbkowania u dzieci zalicza się: 

  • Swędzenie dziąseł – jest to jeden z pierwszych objawów ząbkowania. Nadmierny świąd błony śluzowej dziąseł u dzieci objawia się wkładaniem rączek i przedmiotów do jamy ustnej, gryzieniem przedmiotów. 
  • Nadmierne ślinienie – jest również początkowym objawem wyrzynania się zęba u niemowlęcia. Wzmożona produkcja śliny jest spowodowana wkładaniem rączek oraz przedmiotów do jamy ustnej. Należy jednak tu wspomnieć, że obfite ślinienie u dziecka w 2.–3. miesiącu życia najczęściej jest wywołane rozpoczęciem pracy przez ślinianki, a nie ząbkowaniem.  
  • Zaczerwienienie, rozpulchnienie dziąseł – wyrzynający się ząb musi przebić błonę śluzową dziąsła, co może powodować dolegliwości bólowe. Dodatkowo tworzy się miejscowy stan zapalny w okolicy wyrzynającego się zęba.  
  • Krwiak na dziąśle nad wyrzynającym się zębem, który powstaje na skutek wylewu krwi z naczynia uszkodzonego ostrym brzegiem wyrzynającego się zęba – zazwyczaj znika on samoistnie w dniu, kiedy pojawia się ząb, co może powodować pojawienie się niewielkiej ilości krwi w jamie ustnej. Jeśli krwiak nie zniknie w przeciągu 2–4 tygodni, należy zgłosić się do stomatologa, gdyż może świadczyć o powstaniu torbieli wyrzynającego się zęba. Torbiel ta ma postać miękkiego uniesienia na dziąśle o barwie od przezroczystej, niebieskawej, fioletowej do sinoczarnej. Zdecydowana większość torbieli zanika samoistnie. W przypadku powiększania się zmiany, jej uszkodzenia lub zakażenia należy udać się do stomatologa, gdyż niezbędny może okazać się zabieg chirurgiczny.  
  • Katar, stan podgorączkowy, luźne stolce – objawy infekcyjne nie są spowodowane ząbkowaniem, lecz nadmiernym wkładaniem rączek i przedmiotów do buzi – stąd większe narażenie na zakażenie patogenami chorobotwórczymi, np. wirusami czy bakteriami. Dodatkowo ząbkowanie pokrywa się w czasie z wygasaniem nabytej odporności od mamy, dlatego maluchy mogą być bardziej narażone na infekcje. Dodatkowo u ząbkującego dziecka może pojawić się stan podgorączkowy, który jest wywołany stanem zapalnym w obrębie dziąsła. Jednakże gorączki, czyli temperatury powyżej 38℃, nie powinno się przypisywać ząbkowaniu i należy szukać przyczyny. Sprawdź, kiedy zbijać temperaturę u dziecka podczas ząbkowania.
  • Brak apetytu, rozdrażnienie, płaczliwość – wywołane bólem dziąseł.  

Co na ząbkowanie z apteki?  

Ząbkowanie powoduje ból dziąseł, rozdrażnienie dziecka i jego nadmierną płaczliwość. W przypadku nadmiernie nasilonych dolegliwości bólowych u dziecka pomocne może być zastosowanie: 

  1. Żeli lub areozoli zawierających naturalne wyciągi roślinne (np. wyciąg z rumianku, szałwii, prawoślazu lekarskiego, mięty, eukaliptusa lub aloesu – substancje te łagodzą stan zapalny i zmniejszają dolegliwości bólowe).  
  2. Preparaty zawierające pantenol, glicerynę, poliwinylopirolidon, kwas hialuronowy. Kwas hialuronowy tworzy na powierzchni dziąsła ochronną barierę, która zapobiega uszkodzeniom mechanicznym.  
  3. Środki przeciwbakteryjne np. chlorek cetylpirydyny, oktenidynę. 
  4. Leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych takich jak: ibuprofen i paracetamol w dawce należnej dla masy ciała dziecka. Leki przeciwbólowe można zastosować w przypadku znacznego nasilenia dolegliwości bólowych.  
Obecnie na łagodzenie objawów ząbkowania nie zaleca się stosowania preparatów zawierających w swoim składzie środki znieczulające takie jak lignokalina, benzokaina czy salicylan choliny. Spowodowane jest to trudnościami w oszacowaniu zaaplikowanej porcji leku oraz możliwości przedostania się preparatu do gardła, co może wywołać trudności z połykaniem. Dodatkowo preparaty zawierające benzokainę mogą powodować methemoglobinemię, czyli chorobę krwi, w wyniku której zaburzony jest transport tlenu do komórek. Nie zaleca się także stosowania homeopatycznych kropli z belladoną, która powoduje zaburzenia pracy serca i zwiększa ryzyko drgawek. 

Domowe sposoby na bolesne ząbkowanie 

W przypadku bolesnego ząbkowania pomocne może być łagodzenie bólu dziąseł poprzez: 

  • Przecieranie dziąseł zaparzonym i ochłodzonym naparem z rumianku lub mięty, którym zwilża się jałowy gazik.  
  • Masaż dziąseł przy pomocy silikonowej osłonki na palec lub silikonowej szczoteczki. Należy wykonywać delikatne, okrężne ruchy, masując dziąsła. Warto pamiętać o prawidłowej higienie silikonowych nakładek i szczoteczek i każdorazowym dokładnym ich myciu.  
  • Schłodzone w lodówce gryzaki, dziecko wkładając taki gryzak do jamy ustnej, będzie łagodziło sobie ból dziąseł. 
  • Dbanie o higienę, częste mycie rąk i zabawek dziecka, aby zapobiec rozwojowi infekcji.  

Bolesne ząbkowanie u dzieci – kiedy należy skontaktować się z lekarzem? 

Ząbkowanie jest naturalnym procesem, który zazwyczaj ma łagodne objawy i nie wymaga wizyty u lekarza. Do lekarza należy zgłosić się z dzieckiem, które w trakcie ząbkowania będzie miało gorączkę, czyli temperaturę ciała powyżej 38℃, nasilone objawy infekcji dróg oddechowych (kaszel, katar, duszność) czy przewodu pokarmowego (biegunka, wymioty). 

Wizyty lekarskiej wymaga także dziecko z utrzymującej się dłużej niż tydzień krwiakiem na dziąśle lub obecnością miękkiego uniesienia na dziąśle o barwie przezroczystej, sinej, fioletowej, gdyż może to świadczyć o powstaniu torbieli wyrzynającego się zęba. Torbiel taka niekiedy wymaga zabiegu chirurgicznego, aby ułatwić wyrznięcie się zęba.  

Należy pamiętać, że dziecko od momentu pojawienia się pierwszego zęba powinno być pod stałą opieką stomatologa, aby zapobiegać rozwojowi próchnicy. Próchnica zębów mlecznych bardzo szybko się rozprzestrzenia, także na zęby stałe, dlatego też wbrew krążącym opiniom powinna być jak najszybciej leczona.  
  1. D. Olczak-Kowalczyk, H. Boguszewska-Gutenbaum, J. Janicha, i in., Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, Nowa Stomatologia., 2011; 2: 
  2. H. Boguszewska-Gutenbaum, J. Janicha, P. Proc, M. Zadurska, Mechanizm wyrzynania zębów, [w:] Współczesna Stomatologia Wieku Rozwojowego, pod red. D. Olczak-Kowalczyk, U. Kaczmarek, J. Szczepańska, Red. Med. Tour Pres International, Otwock 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij