Cisplatyna, Cisplatinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o cisplatynie

Rok wprowadzenia na rynek
1978
Substancje aktywne
cisplatyna
Działanie cisplatyny
przeciwnowotworowe (cytostatyczne, cytotoksyczne)
Postacie cisplatyny
koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ moczowy, układ oddechowy, układ płciowy męski, układ płciowy żeński
Specjalności medyczne
Hematologia, Onkologia i hematologia dziecięca, Onkologia kliniczna
Rys historyczny cisplatyny

Cisplatyna została wprowadzona w 1978 roku przez podmiot odpowiedzialny HQ SPECLT PHARMA. 

Wzór sumaryczny cisplatyny

Cl2H6N2Pt

Spis treści

Wskazania do stosowania cisplatyny

Cisplatyna stosowana jest w monoterapii oraz terapii skojarzonej stadiów zaawansowanych oraz przerzutowych raka: jąder, jajników oraz pęcherza moczowego. Cisplatynę stosuje się również w leczeniu: płaskonabłonkowego raka głowy i szyi, niedrobnokomórkowego raka płuca, drobnokomórkowego raka płuca. Możliwe jest stosowanie cisplatyny w terapii skojarzonej z radioterapią w leczeniu raka szyjki macicy. 

Dawkowanie cisplatyny

Cisplatyna stosowana jest w formie wlewu dożylnego trwającego od 6 do 8 godzin. 

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, masy ciała, odpowiedzi organizmu na terapię, rodzaju terapii (monoterapia lub terapia skojarzona) itp.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 15–120 mg/m2 powierzchni ciała. 

Przeciwskazania do stosowania cisplatyny

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na cisplatynę oraz  związki zawierające platynę, zaburzenia czynności nerek, mielosupresja, odwodnienie organizmu, zahamowana czynność szpiku kostnego. Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również neuropatię oraz zaburzenia słuchu wywołane efektem toksycznym stosowania substancji. Cisplatyny nie należy stosować równolegle z żywymi szczepionkami (m.in. szczepionką na żółtą febrę), a także w sytuacji wystąpienia efektów nefrotoksyczności, neurotoksyczności oraz ototoksyczności, które mogą ulegać kumulacji. 

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania cisplatyny

Cisplatyna może być podawana wyłącznie pod nadzorem lekarza onkologa.

Nie należy łączyć cisplatyny z elementami zawierającymi aluminium takimi jak: zestawy infuzyjne, igły, cewniki, oraz strzykawki. 

Przed, podczas stosowania oraz po zastosowaniu cisplatyny należy regularnie monitorować czynność nerek oraz wątroby, morfologię, stężenie elektrolitów we krwi (magnez, potas, sód, wapń) oraz funkcjonowanie narządu słuchu.

Podczas stosowania cisplatyny należy dbać o właściwe nawodnienie organizmu w celu minimalizacji efektu nefrotoksyczności. 

Należy zachować szczególną ostrożność podczas przyjmowania cisplatyny przez pacjentów z neuropatią obwodową. W czasie kuracji należy wykonywać regularne badania neurologiczne. 

Cisplatyna może mieć działanie ototoksyczne, dlatego zalecane jest wykonanie audiogramu przed oraz po zakończonej kuracji. 

W przypadku pacjentów z nadwrażliwością na platynę, po podaniu cisplatyny możliwe jest wystąpienie reakcji anafilaktoidalnych. W miejscu podania mogą występować reakcje miejscowe. 

Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania cisplatyny u pacjentów z zakażeniami bakteryjnymi oraz wirusowymi. 

W czasie stosowania cisplatyny oraz co najmniej 6 miesięcy po kuracji należy stosować skuteczną metodę antykoncepcji.

Przeciwwskazania cisplatyny do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Cisplatyny nie należy łączyć z elementami zawierającymi aluminium, żywymi atenuowanymi szczepionkami oraz diuretykami pętlowymi. Nie należy rozpoczynać kuracji nowymi substancjami przeciwdrgawkowymi podczas stosowania cisplatyny. 

Interakcje cisplatyny z innymi substancjami czynnymi

Nadmierne obniżenie poziomu limfocytów, zmniejszenie odporności organizmu, anemia, zmniejszona krzepliwość.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Dalteparyna (Dalteparin) leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne
Deferypron (Deferiprone) antidota - odtrutki i środki chelatujące
Klozapina (Clozapine) neuroleptyki atypowe
Tofacytynib (Tofacitinib) selektywne leki immunosupresyjne
Osłabienie działania cisplatyny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwas tioktynowy (kwas alfa-liponowy) (Thioctic acid) środki stosowane w zaburzeniach trawienia i metabolizmu - enzymy
Ondansetron (Ondansetron) setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
Zwiększone ryzyko efektów niepożądanych cisplatyny oraz zaburzenia pracy nerek.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Bleomycyna (Bleomycin) antybiotyki cytostatyczne
Cefazolina (Cefazolin) cefalosporyny I generacji
Eksenatyd (Exenatide) analogi glukagonopodobnego peptydu-1 GLP-1
Furosemid (Furosemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Gentamycyna (Gentamicin) aminoglikozydy
Kaptopril (Captopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Klofarabina (Clofarabine) antymetabolity, analogi puryn
Metamizol (Metamizole) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Metotreksat (Methotrexate) antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Mitomycyna (Mitomycin) antybiotyki cytostatyczne
Naproksen (Naproxen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Nimesulid (Nimesulide) NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1
Paracetamol (Paracetamol (acetaminophen)) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Penicylamina (Penicillamine) antidota - odtrutki i środki chelatujące
Propranolol (Propranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Takrolimus (Tacrolimus) inhibitory kalcyneuryny
Temsyrolimus (Temsirolimus) inne leki przeciwnowotworowe
Acyklowir (Acyclovir) przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy
Zwiększone ryzyko uszkodzenia nerwów obwodowych, mrowienie, drętwienie, ból kończyn.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Bortezomib (Bortezomib) inne leki przeciwnowotworowe
Chlorochina (Chloroquine) substancje przeciwpierwotniakowe
Dinutuksymab beta (Dinutuximab beta) przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne
Etambutol (Ethambutol) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Iksazomib (Ixazomib) inne leki przeciwnowotworowe
Karfilzomib (Carfilzomib) inne leki przeciwnowotworowe
Pomalidomid (Pomalidomide) inne leki immunosupresyjne
Stawudyna (Stavudine) nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Talidomid (Thalidomide) inne leki immunosupresyjne
Trabektedyna (Trabectedin) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Tynidazol (Tinidazole) przeciwbakteryjne pochodne imidazolu
Hydroksychlorochina (Hydroxychloroquine) substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Nasilenie objawów niepożądanych: nudności, wymiotów, bólu brzucha, biegunki, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia morfologii krwi,.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amisulpryd (Amisulpride) neuroleptyki atypowe
Bendamustyna (Bendamustine) cytostatyki alkilujące
Celekoksyb (Celecoxibum) NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby
Idarubicyna (Idarubicin) antybiotyki cytostatyczne
Ospemifen (Ospemifene) SERM - selektywne modulatory receptora estrogenowego
Ramipryl (Ramipril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Ruksolitynib (Ruxolitinib) inhibitory kinazy białkowej
Telbiwudyna (Telbivudine) nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Nadmierne zatrzymanie wody w organizmie oraz obniżenie poziomu sodu we krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Desmopresyna (Desmopressin) wazopresyna i analogi
Osłabienie działania przeciwdrgawkowego oraz nasilenie działań niepożądanych cisplatyny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwas walproinowy (Valproic acid) inne leki przeciwpadaczkowe
Trwałe lub przejściowe pogorszenie słuchu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Ifosfamid (Ifosfamide) cytostatyki alkilujące
Torasemid (Torasemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Maskowanie efektów ototoksyczności cisplatyny (zawroty głowy, szum w uszach).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Loksapina (Loxapine) neuroleptyki klasyczne - pochodne dibenzoksazepiny
Zespół Raynauda.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Bleomycyna (Bleomycin) antybiotyki cytostatyczne
Winblastyna (Vinblastine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Zmniejszenie klirensu paklitakselu oraz nasilenie efektów neurotoksycznych.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Paklitaksel (Paclitaxel) taksoidy

Interakcje cisplatyny z pożywieniem

W celu zminimalizowania nudności oraz wymiotów po przyjmowaniu cisplatyny zalecane jest spożywanie małych porcji pożywienia kilka razy dziennie.

Wpływ cisplatyny na prowadzenie pojazdów

Brak wystraczających badań klinicznych dotyczących wpływu cisplatyny na zdolność prowadzenia pojazdów. Biorąc pod uwagę działania niepożądane takie jak zawroty głowy oraz senność, prowadzenie pojazdów oraz obsługa maszyn nie są zalecane (przez pacjentów, u których wymienione objawy występują).

Inne rodzaje interakcji

Cisplatyna może mieć wpływ na czynności krwiotwórcze (ilość erytrocytów, płytek krwi oraz limfocytów), poziom elektrolitów w osoczu (magnez, sód, potas, wapń), poziom kreatyniny i mocznika, stężenie albuminy. Cisplatyna może powodować nadwrażliwość i reakcje anafilaktoidalne u osób wrażliwych na platynę. 

Wpływ cisplatyny na ciążę

Brak danych klinicznych dotyczących wpływu cisplatyny na ciążę. Badania na organizmach zwierzęcych wykazały rakotwórczy wpływ stosowania cisplatyny na płód. Stosowanie w czasie ciąży jest przeciwwskazane chyba, że jest to niezbędnie konieczne. 

Wpływ cisplatyny na laktację

Cisplatyna przenika do mleka kobiecego. Kobiety, które ją przyjmują nie mogą karmić piersią. 

Wpływ cisplatyny na płodność

Stosowanie cisplatyny może prowadzić do czasowej lub trwałej bezpłodności. 

Inne możliwe skutki uboczne

Podanie dożylne: posocznica, zahamowanie czynności szpiku kostnego, trombocytopenia, leukopenia, niedokrwistość, niedokrwistość hemolityczna z dodatnim odczynem Coombsa, nowotwory łagodne, nowotwory złośliwe, ostra białaczka, reakcje anafilaktyczne, wysypka, pokrzywka, rumień, alergiczny świąd, zwiększona aktywność amylazy we krwi, zespół nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego, odwodnienie, hipokaliemia, hipofosfatemia, hipokalcemia, tężyczka, skurcze, hipercholesterolemia, zwiększona aktywność amylazy we krwi, hipomagnezemia, podwyższone stężenia żelaza we krwi, hiponatremia, udar mózgu, udar krwotoczny, udar niedokrwienny, utrata smaku, zapalenie tętnic mózgowych, objaw Lhermitte’a, mielopatia, neuropatia autonomiczna, drgawki, neuropatia obwodowa, leukoencefalopatia, zespół odwracalnej tylnej leukoencefalopatii, niewyraźne widzenie, daltonizm nabyty, ślepota korowa, zapalenie nerwu wzrokowego, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, ototoksyczność, szum w uszach, głuchota, zaburzenia rytmu serca, bradykardia, tachykardia, zawał mięśnia sercowego, zatrzymanie akcji serca, zespół hemolityczno-mocznicowy, zespół Raynauda, zapalenie żyły w miejscu podania, wymioty, nudności, jadłowstręt, czkawka, biegunka, metaliczny osad na dziąsłach, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, zwiększenie aktywności aminotransferazy i bilirubiny we krwi, zmniejszone stężenie albumin we krwi, duszność, zapalenie płuc, niewydolność oddechowa, zator tętnicy płucnej, wysypka, łysienie, skurcze mięśni, ostra niewydolność nerek, zaburzenia czynności kanalików nerkowych, hiperurykemia, nieprawidłowa spermatogeneza i owulacja, bolesna ginekomastia, gorączka, osłabienie, złe samopoczucie, wynaczynienie w miejscu wkłucia.

Objawy przedawkowania cisplatyny

Przyjęcie zbyt dużej dawki cisplatyny może prowadzić do niewydolności nerek oraz wątroby, utraty słuchu, mielosupresji, nudności, wymiotów, zapalenia nerwów, toksyczności względem narządu wzroku. W przypadku znacznego przedawkowania możliwe jest upośledzenie układu oddechowego, zaburzenia w oddychaniu oraz równowadze kwasowo-zasadowej,  a także zgonu. 

Mechanizm działania cisplatyny

Cisplatyna jest chemioterapeutykiem, który hamuje syntezę DNA tworząc wiązania krzyżowe uniemożliwiające rozplecenie oraz replikację łańcucha DNA. Cisplatyna hamuje również syntezę białek oraz RNA, wykazuje działanie immunosupresyjne, przeciwbakteryjne, a także zwiększające wrażliwość na promieniowanie. Działanie cisplatyny jest niezależne od cyklu komórkowego. 

Wchłanianie cisplatyny

Po podaniu dożylnym cisplatyna ulega szybkiej dystrybucji do tkanek. Najwyższe stężenie osiąga w: nerkach, pęcherzu moczowym, tkance mięśniowej, skórze, jądrach, gruczole krokowym, trzustce oraz śledzionie. 

Dystrybucja cisplatyny

Cisplatyna wiąże się w 90% z białkami osocza. 

Metabolizm cisplatyny

Cisplatyna ulega nieenzymatycznemu metabolizmowi w komórkach oraz krwioobiegu. 

Wydalanie cisplatyny

Eliminacja cisplatyny przeprowadzana jest w 3 fazach, a jej okres półtrwania wynosi odpowiednio: 14 minut, 274 minuty oraz 53 dni. Wydalana jest głównie z moczem,  a w drugiej kolejności z żółcią. 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij