Hydrokortyzon, Hydrocortisonum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o hydrokortyzonie

Rok wprowadzenia na rynek
1951
Substancje aktywne
hydrokortyzon, maślan hydrokortyzonu, octan hydrokortyzonu, winian dihydrokodeiny
Działanie hydrokortyzonu
immunosupresyjne (zmniejsza odporność), przeciwalergiczne (łagodzi objawy alergii), przeciwobrzękowe i przeciwwysiękowe, przeciwreumatyczne, przeciwzapalne
Postacie hydrokortyzonu
aerozol, czopki doodbytnicze, emulsja na skórę , krem, krople do oczu, krople do oczu w minimsach, maść, maść do oczu, proszek do sporządzania roztworu do infuzji, proszek do sporządzenia roztworu do wstrzykiwań, roztwór do stosowania na skórę, tabletki
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ endokrynny (dokrewny), układ pokarmowy (trawienny)
Specjalności medyczne
Dermatologia i wenerologia, Endokrynologia
Rys historyczny hydrokortyzonu

Hydrokortyzon należy do glikokortykosteroidów stosowanych doustnie oraz miejscowo na skórę i błony śluzowe. Pierwszy raz został dopuszczony do obrotu w postaci octanu w 1951 roku w Stanach Zjednoczonych. Podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie była firma Merck and Co inc. Lek wprowadzono również na rynek amerykański w formie bursztynianu w roku 1955.

Wzór sumaryczny hydrokortyzonu

C21H30O5

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające hydrokortyzon

Wskazania do stosowania hydrokortyzonu

Hydrokortyzon jest substancją należącą do grupy hormonów steroidowych wytwarzanych w organizmie. Lek, w postaci przeznaczonej do podania doustnego, znalazł zastosowanie w terapii zastępczej pierwotnej lub wtórnej niewydolności kory nadnerczy (choroba Addisona lub zespół Sheehana). Substancja lecznicza jest również stosowana w terapii zespołu nadnerczowo–płciowego, schorzeń o etiologii autoimmunologicznej oraz zespołu Nelsona po adrenalektomii.

Lek jest wykorzystywany miejscowo w leczeniu stanów zapalnych nieuszkodzonej, niezainfekowanej skóry. Hydrokortyzon często występuje w postaci preparatów złożonych.  Substancja lecznicza może być podana w formie czopków doodbytniczych w terapii hemoroidów, szczeliny lub świądu odbytu. Hydrokortyzon jest skuteczny w łagodzeniu zmian występujących w trakcie przebiegu:

  • skórnych reakcji polekowych;
  • oparzeń skóry I i II stopnia;
  • uczuleń i odczynów związanych z ugryzieniami owadów;
  • zapalnych schorzeń skóry;
  • liszaja rumieniowatego, liszaja płaskiego oraz wyprysku zliszajowaciałego;
  • zapalnych lub uczuleniowych schorzeń skóry;
  • rumienia wielopostaciowego;
  • łojotokowego stanu zapalnego skóry;
  • atopowego zapalenia skóry;
  • łuszczycy.

Substancja lecznicza jest również wykorzystywana poza wskazaniami rejestracyjnymi w łagodzeniu zmian skórnych u pacjentów cierpiących na nowotwory. 

Hydrokortyzon znalazł również zastosowanie w okulistyce. Lek jest wykorzystywany w kuracji zapalenia spojówki lub schorzeń alergicznych o niezakaźnym charakterze.

W przypadku pacjentów w ciężkim stanie hydrokortyzon można podać w formie iniekcji lub infuzji. Dożylne podanie substancji czynnej jest zalecane w przypadku występowania obrzęku naczynioruchowego, wstrząsu, zespołu Stevensa–Johnsona, stanu astmatycznego, ostrej nadwrażliwości na leki lub ciężkich postaci schorzeń autoagresywnych.

Dawkowanie hydrokortyzonu

Schemat dawkowania hydrokortyzonu jest zależny od reakcji pacjenta na leczenie, stanu organizmu oraz występujących schorzeń współistniejących. Zalecane jest, aby przyjmowanie leku w formie doustnej było zgodne występującym naturalnie wydzieleniem nadnerczowym (dawkę należy przyjąć w godzinach porannych). W przypadku konieczności odstawienia leku, terapię należy przerywać z zachowaniem ostrożności – stopniowo redukując ilość przyjmowanego hydrokortyzonu.

Dawkowanie substancji czynnej podczas doustnego podania leku jest uwarunkowane stopniem rozwoju jednostki chorobowej. Zwykle stosowana dawka dobowa wynosi od 20 mg do 30 mg substancji leczniczej. Dawka hydrokortyzonu może ulegać modyfikacji podczas trwania kuracji – zwykle zalecane jest zmniejszenie ilości substancji czynnej do najmniejszej skutecznej dawki.

Hydrokortyzon podczas stosowania miejscowego należy nanosić na skórę kilka razy dziennie – w zależności od stężenia substancji czynnej w wykorzystanym preparacie. Czas trwania kuracji nie powinien przekraczać czternastu dni.

Lek może być stosowany jako iniekcja dożylna lub domięśniowa. Zazwyczaj stosowana dawka dobowa hydrokortyzonu w tej postaci wynosi od 100 mg do 1.5 g substancji czynnej. Nie zaleca się aby proces leczenia dużymi dawkami hydrokortyzonu trwał dłużej niż 72 godziny. 

Substancja czynna w postaci czopków może być stosowana przez maksymalnie kilka dni, a częstotliwość aplikacji jest zależna od stopnia rozwoju hemoroidów.

Schemat dawkowania może wymagać dostosowania w przypadku pacjentów w podeszłym wieku oraz dzieci do 14 lat. Długotrwałe stosowanie hydrokortyzonu u dzieci może spowodować opóźnienia wzrostu w tej grupie wiekowej. 

Przeciwskazania do stosowania hydrokortyzonu

Stosowanie hydrokortyzonu jest przeciwwskazane w przypadku wystąpienia reakcji nadwrażliwości na tę substancję czynną. Innymi ograniczeniami w wykorzystaniu hydrokortyzonu w terapii są systemowe infekcje grzybicze.

Wykorzystanie hydrokortyzonu w okulistyce jest przeciwwskazane, gdy u pacjenta występuje infekcja grzybicza lub wirusowa (szczególnie ostre zakażenie wirusem opryszczki zwykłej), stan zapalny spojówek, wrzodziejące zapalenie rogówki, gruźlica oka, ropne infekcje oczu oraz nadciśnienie wewnątrzgałkowe.

Podczas miejscowego podania hydrokortyzonu, stosowanie leku jest przeciwwskazane w przypadku:

  • przerwania ciągłości skóry oraz obecności otwartych ran;
  • gruźliczych zmian na powierzchni skóry;
  • zmian poszczepiennych;
  • stanów zapalnych w okolicy ust;
  • zmian skórnych zajmujących duże powierzchnie;
  • zarostowych stanach zapalnych naczyń;
  • współistniejącej choroby Buergera;
  • trądziku różowatego lub zwykłego;
  • stanów nowotworowych skóry;
  • infekcji bakteryjnych, grzybiczych, wirusowych;
  • zaniku tkanki skórnej;
  • stanów nowotworowych;
  • zapalenia okołoustnego. 

Ponadto, hydrokortyzonu w postaci czopków doodbytniczych nie należy stosować w przypadku współistnienia gruźlicy, jaskry, ostrych psychoz, osteoporozy oraz cukrzycy.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania hydrokortyzonu

Immunosupresyjne działanie hydrokortyzonu może odpowiadać za brak odpowiedzi na przeprowadzone szczepienie inaktywowanymi wirusami. Stosowanie szczepionek zawierających żywe szczepy wirusowe nie jest zalecane podczas przyjmowania hydrokortyzonu.

Terapia hydrokortyzonem zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia stanu zapalnego płuc oraz krwawień z przewodu pokarmowego u pacjentów cierpiących na mózgową postać zimnicy.

Opiekuni pacjentów oraz pacjenci przyjmujący hydrokortyzon powinni być świadomi możliwości pojawienia się zaburzeń psychicznych. Podczas leczenia istnieje ryzyko wystąpienia pogorszenia nastroju oraz myśli samobójczych. Prawdopodobieństwo pojawienia się zaburzeń psychicznych wzrasta w wypadku przyjmowania dużych ilości substancji czynnej.

Przyjmowanie hydrokortyzonu przez osoby poniżej 18 roku życia może być związane z opóźnieniem procesu wzrostu.

Zbyt długie stosowanie substancji czynnej zwiększa ryzyko pojawienia się zaburzeń ze strony narządu wzroku. Istnieje prawdopodobieństwo pojawienia się jaskry z możliwością uszkodzenia nerwu wzrokowego, zaćmy podtorebkowej, a także wtórnych zakażeń grzybiczych lub wirusowych. W przypadku jakichkolwiek zaburzeń widzenia, należy skorzystać z porady okulisty.

Jednoczesne przyjmowanie amfoterycyny B oraz hydrokortyzonu może doprowadzić do powiększenia mięśnia sercowego, a wyniku tego do rozwoju zastoinowej niewydolności układu naczyniowego. Ze względu na zwiększoną retencję wody i soli istnieje ryzyko wzrostu ciśnienia tętniczego podczas terapii hydrokortyzonem. Pacjenci po świeżo przebytym zawale mięśnia sercowego, ze względu na ryzyko pęknięcia ściany lewej komory serca, powinni zachować szczególną ostrożność podczas stosowania leku.

Przyjmowanie hydrokortyzonu może wywołać spadek stężenia potasu w osoczu, co stwarza zagrożenie dla osób cierpiących na schorzenia układu sercowo–naczyniowego (szczególnie pacjentów przyjmujących digoksynę). W niektórych przypadkach zalecane jest wprowadzenie dodatkowej suplementacji potasu. 

W trakcie długotrwałej terapii hydrokortyzonem należy zachować szczególną ostrożność podczas współistnienia:

  • zastoinowej niewydolności układu sercowo–naczyniowego;
  • cukrzycy;
  • padaczki;
  • psychozy maniakalno–depresyjnej;
  • jaskry;
  • osteoporozy;
  • owrzodzeń błony śluzowej przewodu pokarmowego (w tym wrzodów utajonych);
  • wrzodziejącego stanu zapalnego jelita grubego;
  • potwierdzonych uchyłków jelita;
  • miastenii;
  • niedoczynności tarczycy;
  • opryszczki narządu wzroku;
  • posteroidowego uszkodzenia mięśni.

Podczas stosowania hydrokortyzonu może wystąpić spadek odporności oraz zamaskowanie infekcji wirusowych lub bakteryjnych. W związku ze zmniejszeniem odpowiedzi organizmu w trakcie kuracji hydrokortyzonem istnieje ryzyko pojawienia się infekcji o nietypowym przebiegu.
Dla pacjentów ze zmniejszoną odpornością, szczególnie niebezpieczna jest infekcja wirusem ospy wietrznej. W przypadku wystąpienia ryzyka zakażenia pacjenta stosującego długotrwale hydrokortyzon zalecane jest podanie immunoglobuliny ospy wietrznej przed upłynięciem dziesięciu dni od kontaktu z osobą chorą.

Hydrokortyzon może wpływać na płodność mężczyzn poprzez redukcję ilości oraz aktywności plemników.

Pacjenci z upośledzoną czynnością wątroby (w tym z marskością wątroby) oraz współistniejącą niewydolnością nerek powinni zachować szczególną ostrożność podczas przyjmowania hydrokortyzonu.

Ze względu na ryzyko wchłaniania hydrokortyzonu przez skórę, a przez to wystąpienia ogólnoustrojowych efektów jego działania należy zachować ostrożność podczas miejscowego stosowania substancji czynnej. Prawdopodobieństwo przenikania hydrokortyzonu do krążenia ogólnego jest większe w przypadku ciężkich chorób zapalnych skóry, podwyższonej temperatury w miejscu aplikacji, suchości lub ścieńczenia skóry, a także podczas jednoczesnego stosowania opatrunków okluzyjnych. Leku nie należy stosować na duże powierzchnie ciała, a wykorzystanie substancji czynnej w miejscach charakteryzujących się cienką warstwą skóry (pachwiny, pachy) powinno przebiegać z zachowaniem odpowiedniej ostrożności.

Pacjenci cierpiący na łuszczycę powinni zachować szczególną ostrożność ze względu na ryzyko powikłań podczas terapii miejscowymi glikokortykosteroidami oraz nawrót schorzenia po odstawieniu leku.

Preparatów zawierających hydrokortyzon nie należy nakładać w okolicy oczu lub powiek ze względu na ryzyko wystąpienia jaskry lub zaćmy.

Większe dawki hydrokortyzonu zwiększają ryzyko pojawienia się zatorów tłuszczowych. Ponadto, podczas długotrwałego leczenia efekt podrażnienia otrzewnej spowodowany perforacją układu pokarmowego może być zmniejszony lub nie wystąpić w ogóle.

W trakcie kuracji hydrokortyzonem, niektóre pacjentki mogą doświadczyć wystąpienia nieregularnych miesiączek. 

Podczas kuracji substancją czynną należy zachować szczególną ostrożność u osób cierpiących na zakażenia grzybicze. Istnieje prawdopodobieństwo pogorszenia przebiegu infekcji wywołanej grzybami.

Terapia, wykorzystująca hydrokortyzon, osób z utajoną gruźlicą niesie ze sobą ryzyko uaktywnienia jednostki chorobowej. Jednoczesne stosowanie leków przeciwprątkowych powinno zostać ograniczone wyłącznie do leczenia piorunującej gruźlicy prosówkowej.

W trakcie długotrwałego leczenia hydrokortyzonem istnieje ryzyko pojawienia się niedoczynności kory nadnerczy, ryzyko wystąpienia tej jednostki chorobowej wzrasta w przypadku nagłego przerwania terapii. Lek należy odstawiać stopniowo. Po zakończeniu leczenia istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia pogorszonego samopoczucia, podwyższonej temperatury ciała, bólu mięśni lub stawów.

Podczas kuracji wykorzystującej hydrokortyzon odnotowano przypadki uaktywnienia utajonej węgorczycy lub pełzakowicy, w związku z tym przed rozpoczęciem terapii sterydem zalecane jest przeprowadzenie badań w kierunku występowania tych pasożytów.

Interakcje hydrokortyzonu z innymi substancjami czynnymi

Wzrost toksyczności glikozydów nasercowych związany ze zwiększoną utratą potasu podczas terapii hydrokortyzonem.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Digoksyna (Digoxin) glikozydy nasercowe
Metylodigoksyna (Metildigoxin) glikozydy nasercowe
Teofilina (Theophylline) metyloksantyny - blokery adenozyny i fosfodiesterazy
Osłabienie działania doustnych leków przeciwcukrzycowych związane ze ryzykiem wzrostu stężenia glukozy w osoczu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Dapagliflozyna (Dapagliflozin) doustne leki przeciwcukrzycowe - inhibitory transportera sodowo-glukozowego2 - SGLT2
Empagliflozyna (Empagliflozin) doustne leki przeciwcukrzycowe - inhibitory transportera sodowo-glukozowego2 - SGLT2
Gliklazyd (Gliclazide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glikwidon (Gliquidone) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glimepiryd (Glimepiride) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glipizyd (Glipizide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Kanagliflozyna (Canagliflozin) doustne leki przeciwcukrzycowe - inhibitory transportera sodowo-glukozowego2 - SGLT2
Linagliptyna (Linagliptin) doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4)
Nateglinid (Nateglinide) doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE
Pioglitazon (Pioglitazone) doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE
Saksagliptyna (Saxagliptin) doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4)
Wildagliptyna (Vildagliptin) doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4)
Glibenklamid (Glibenclamide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Ryzyko wzrostu stężenia glukozy w osoczu może spowodować zmniejszenie skuteczności podanej insuliny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Insulina Aspart (Insulin aspart) insuliny
Insulina Degludec (Insulin degludec) insuliny
Insulina Detemir (Insulin detemir) insuliny
Insulina Glargine (Insulin glargine) insuliny
Insulina Glulizynowa (Insulin glulisine) insuliny
Insulina Izofanowa (Insulin isophane) insuliny
Insulina Lispro (Insulin lispro) insuliny
Insulina Neutralna (Insulin human) insuliny
Zmniejszenie siły działania izoniazydu związane z przyspieszeniem jego metabolizmu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Izoniazyd (Isoniazid) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Zmniejszenie hipotensyjnego działania leków wykorzystywanych w terapii nadciśnienia tętniczego.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amlodypina (Amlodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Cilazapryl (Cilazapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Enalapril (Enalapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Felodypina (Felodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Furosemid (Furosemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Imidapryl (Imidapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Indapamid (Indapamide) sulfonamidy
Irbesartan (Irbesartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Kandesartan (Candesartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Kaptopril (Captopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Lacydypina (Lacidipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Lerkanidypina (Lercanidipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Lizynopryl (Lisinopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Losartan (Losartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Nitrendypina (Nitrendipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Peryndopryl (Perindopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Prilokaina (Prylokaina) (Prilocaine) substancje znieczulające miejscowo - amidy
Ramipryl (Ramipril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Telmisartan (Telmisartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Torasemid (Torasemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Trandolapryl (Trandolapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Walsartan (Valsartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Zmniejszenie siły działania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych związane z ich zwiększoną eliminacją z organizmu podczas jednoczesnej terapii hydrokortyzonem.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Aceklofenak (Aceclofenac) NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1
Deksibuprofen (Dexibuprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Deksketoprofen (Dexketoprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Flurbiprofen (Flurbiprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Ibuprofen (Ibuprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Ketoprofen (Ketoprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Kwas salicylowy (Salicylic acid) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Naproksen (Naproxen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Salicylamid (Salicylamide) NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1
Salicylan choliny (Choline salicylate) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Diklofenak (Diclofenac) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Induktory podjednostki CYP3A4 cytochromu p450 mogą zmniejszać skuteczność hydrokortyzonu, poprzez przyspieszenie jego metabolizmu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) antybiotyki - INNE
Nasilenie działania hydrokortyzonu związane ze zmniejszeniem aktywności podjednostki CYP3A4 cytochromu p450.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Erytromycyna (Erythromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Ketokonazol (Ketoconazole) przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
Nasilenie działania substancji czynnych. Ryzyko wystąpienia napadu drgawkowego.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Cyklosporyna (Cyclosporine) inhibitory kalcyneuryny
Wzrost lub spadek siły działania doustnych leków przeciwzakrzepowych - zalecana kontrola procesu krzepnięcia krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Apiksaban (Apixaban) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa
Klopidogrel (Clopidogrel) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Rywaroksaban (Rivaroxaban) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa
Tikagrelor (Ticagrelor) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Pogorszenie przebiegu miastenii, zmniejszenie siły działania substancji hamujących aktywność esterazy cholinowej.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Neostygmina (Neostigmine) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Pirydostygmina (Pyridostigmine, pyridostigmine bromide, pyridostigmine iodide) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Zwiększone ryzyko spadku stężenia potasu w osoczu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amfoterycyna B (Amphotericin b) antybiotyki przeciwgrzybicze
Wzrost stężenia glikokortykosteroidów w osoczu, ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Etynyloestradiol (Ethinylestradiol) estrogeny naturalne i syntetyczne

Interakcje hydrokortyzonu z pożywieniem

Podczas stosowania hydrokortyzonu należy unikać spożywania soku grejpfrutowego. Istnieje ryzyko nasilenia działania hydrokortyzonu ze względu na zahamowanie aktywności cytochromu CYP3A4 przez sok grejpfrutowy.

Interakcje hydrokortyzonu z alkoholem

Podczas terapii hydrokortyzonem należy unikać jednoczesnego spożywania alkoholu ze względu na ryzyko nasilenia działania substancji leczniczej.

Wpływ hydrokortyzonu na prowadzenie pojazdów

Substancja czynna może wywierać wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów lub obsługę maszyn. Po podaniu leku na powierzchnię gałki ocznej, u niektórych pacjentów, zaobserwowano przemijające pogorszenie procesu widzenia. W przypadku doustnego przyjęcia hydrokortyzonu istnieje ryzyko pojawienia się zawrotów głowy oraz osłabienia mięśni. Podjęcie wymienionych czynności jest możliwe po ustąpieniu wspominanych zaburzeń.

Inne rodzaje interakcji

Hydrokortyzon może zaburzać test z błękitem nitrotetrazolowym. Test ten jest wykorzystywany w przebiegu infekcji bakteryjnych. W wyniku działania substancji leczniczej istnieje prawdopodobieństwo  pojawienia się fałszywie ujemnych wyników badań. 

Wpływ hydrokortyzonu na ciążę

Substancja czynna może przenikać przez łożysko, duże dawki hydrokortyzonu mogą wywołać u dziecka niedoczynność kory nadnerczy. Ponadto, podczas stosowania leku w okresie ciąży istnieje ryzyko spowolnienia wewnątrzmacicznego wzrostu płodu lub rozszczepu podniebienia.
Stosowanie hydrokortyzonu podczas trwania ciąży jest możliwe jedynie w razie wyraźnej konieczności, w przypadku gdy korzyść z leczenia odniesiona przez matkę przewyższa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych dla dziecka.

Wpływ hydrokortyzonu na laktację

Wykorzystanie hydrokortyzonu u kobiet karmiących nie jest zalecane. Substancja lecznicza przenika do pokarmu matki i może zmniejszać wytwarzanie endogennych glikokortykosteroidów. Podczas stosowania dużych dawek hydrokortyzonu istnieje ryzyko zahamowania wzrostu dziecka, a także wystąpienia działań niepożądanych związanych ze stosowaniem leku. Istnieją bezpieczniejsze alternatywy w razie konieczności wprowadzenia terapii glikokortykosteroidami u kobiety karmiącej.

Wpływ hydrokortyzonu na płodność

U niektórych pacjentów zaobserwowano zmniejszenie ruchliwości i liczby plemników podczas przyjmowania hydrokortyzonu.

Skutki uboczne

ból głowy
brak menstruacji
drażliwość
euforia
hiperglikemia
hirsutyzm
jaskra
leukocytoza
myśli samobójcze
nadciśnienie tętnicze
nadwrażliwość
nasilenie wirusowych, grzybiczych i bakteryjnych zapaleń oka
nieostre widzenie
niestrawność
nudności
obrzęk naczynioruchowy
odwracalny wytrzeszcz
opóźnione gojenie się ran
osłabienie mięśni
osteoporoza
perforacja jelita cienkiego i grubego
pokrzywka
ścieńczenie skóry
wybroczyny
wzdęcia
wzmożony apetyt
zaburzenia snu
zaćma
zahamowanie wzrostu u dzieci
zapalenie trzustki
zatrzymanie sodu, któremu towarzyszy powstanie obrzęków
zawroty głowy
zerwanie ścięgna
zespół cushinga
złe samopoczucie
zwiększone ciśnienie wewnątrzgałkowe
zapalenie przełyku
czkawka
napady drgawkowe
trądzik
kandydoza (jama ustna)
zastoinowa niewydolność serca
incydenty zakrzepowo-zatorowe
wrzody trawienne
obniżenie nastroju
Przeciążenie płynami
ujawnienie się cukrzycy utajonej
zaburzenia menstruacyjne
złamania kości długich
pęknięcie serca po przebytym zawale
zmniejszenie ruchliwości plemników
zmniejszenie ilości plemników
zasadowica hipokalemiczna
spadek masy mięśniowej
zwiększona utrata jonów wapniowych
uzależnienie psychiczne
jałowa martwica kości udowej i ramiennej

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Po dożylnym podaniu hydrokortyzonu istnieje ryzyko wystąpienia pieczenia i mrowienia w miejscu iniekcji.

W wyniku doodbytniczego wykorzystania hydrokortyzonu istnieje ryzyko wystąpienia częstego świądu i pieczenia w miejscu aplikacji.  

Zastosowanie hydrokortyzonu w postaci kropli do oczu może spowodować podrażnienie lub pieczenie oka. 

Objawy przedawkowania hydrokortyzonu

W przypadku przyjęcia zbyt dużej dawki hydrokortyzonu istnieje ryzyko wystąpienia objawów choroby Cushinga. Objawy, które mogą wystąpić podczas przedawkowania substancji czynnej uwzględniają obrzęki, wzrost ciśnienia tętniczego oraz poziomu glukozy w osoczu, glukozuria (obecność glukozy w moczu), spadki odporności.

Przyjmowanie hydrokortyzonu należy przerywać w sposób kontrolowany, stopniowo zmniejszając dawkę substancji czynnej ze względu na ryzyko wystąpienia ostrej niedoczynności kory nadnerczy.

Mechanizm działania hydrokortyzonu

Hydrokortyzon charakteryzuje się działaniem glikokortykoidowym oraz mineralokortykoidowym.

Działanie przeciwzapalne (glikokortykoidowe) hydrokortyzonu polega na zdolności cząsteczki leku do łączenia się ze specjalnym receptorem w cytoplazmie komórki. Lek, połączony z receptorem, przenika przez błonę komórkową i łączy się z DNA zwiększając ekspresję określonych genów, co odpowiada ze nasilenie syntezy wybranych białek lub enzymów, modulując w ten sposób przebieg niektórych procesów metabolicznych w organizmie. Działanie przeciwzapalne hydrokortyzonu jest związane z:

  • zahamowaniem wydzielania histaminy;
  • zmniejszeniem syntezy i uwalniania cytokin prozapalnych, interferonu gamma, czynnika martwicy nowotworów, interleukin IL–1,  IL–2,  IL–3 oraz IL–6;
  • zmniejszeniem syntezy leukotrienów i prostaglandyn poprzez zahamowanie aktywności fosfolipazy A2;
  • spadkiem stężenia monocytów, limfocytów oraz granulocytów kwasochłonnych.

Działanie mineralokortykoidowe leku polega na zwiększeniu wydalania jonów potasu oraz na wzroście zatrzymywania jonów sodu i wody w organizmie. Lek nasila wchłanianie zwrotne wapnia z kości prowadząc tym samym do zwiększenia ryzyka osteoporozy, hydrokortyzon zmniejsza również wchłanianie jonów wapnia z przewodu pokarmowego. 

Hydrokortyzon zmniejsza uwalnianie ACTH (hormonu adrenokortykotropowego) upośledzając pracę kory nadnerczy. Zmniejszenie wytwarzania ACTH może być przyczyną niedoczynność kory nadnerczy. 

Wchłanianie hydrokortyzonu

Substancja czynna dobrze i szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Lek po upłynięciu godziny od podania osiąga maksymalne stężenie w osoczu.

Biodostępność hydrokortyzonu po podaniu miejscowym mieści się zakresie od 4% do 19%. 

Dystrybucja hydrokortyzonu

Substancja czynna w osoczu występuje w postaci połączonej z białkami osocza na poziomie około 90%. Hydrokortyzon łączy się ze specjalnym białkiem przeznaczonym do transportu hormonów kory nadnerczy oraz albuminami osocza. 

Substancja czynna przenika przez łożysko oraz trafia do pokarmu kobiety karmiącej. 

Metabolizm hydrokortyzonu

Substancja czynna ulega biotransformacji w większości tkanek organizmu oraz w wątrobie. Hydrokortyzon ulega przekształceniu do tetrahydrokortyzolu oraz tetrahydrokortyzonu, które są ostatecznie sprzęgane z kwasem glukuronowym lub siarkowym. 

Wydalanie hydrokortyzonu

Hydrokortyzon jest głównie wydalany z moczem w postaci sprzężonej z kwasem glukuronowym lub siarkowym. W niewielkim stopniu w moczu zaobserwowano również hydrokortyzon w niezmienionej formie. 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij