Kwas foliowy (witamina B9) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar
Alicja Świątek

Kwas foliowy (witamina B9) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

Kwas foliowy to jedna z witamin grupy B, którą należy suplementować nie tylko w okresie ciąży lub jej planowania, ale także w każdym innym przypadku, kiedy nie dostarczamy jej odpowiedniej ilości wraz z pożywieniem. Witamina B9 w formie preparatu syntetycznego jest przyswajalna w 100%, zaś ta spożywana wraz z pokarmem lepiej wchłania się wówczas, kiedy produktów nie poddano wcześniej obróbce termicznej. Za co odpowiada kwas foliowy w organizmie oraz jakie są skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B9? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Kwas foliowy (witamina B9) oraz jego aktywne metabolity w postaci folianów odgrywają bardzo istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Suplementacja kwasu foliowego zalecana jest przede wszystkim kobietom w ciąży oraz planującym bycie mamą, ponieważ znacząco zmniejsza on ryzyko wystąpienia wad rozwojowych płodu, a także obniża prawdopodobieństwo poronień. Dodatkowo kwas foliowy jest niezbędny dla właściwego działania układu nerwowego, krwiotwórczego oraz krążenia, dlatego jego prawidłowa podaż, a w przypadku niedoborów suplementacja jest niezwykle istotna dla utrzymania zdrowia.

Kwas foliowy – co to jest?

Witamina B9, czyli kwas foliowy, jest bardzo ważnym składnikiem prawidłowej diety, ponieważ wykazuje szeroki zakres aktywności biologicznej i wielokierunkowe  działanie na organizm człowieka. Substancja ta wpływa pośrednio, jak i bezpośrednio na metabolizm komórek. Aktywną postacią kwasu foliowego jest tetrahydrofolian (TH4-folian), określany także folianem. Ten biologicznie czynny metabolit kwasu foliowego odgrywa istotną rolę w licznych przemianach aminokwasów oraz innych składników, które są kluczowe dla syntezy kwasów nukleinowych. Niedostateczna ilość kwasu foliowego w organizmie może prowadzić do poważnych zaburzeń wzrostu i rozwoju organizmu oraz zakłócenia właściwego przebiegu procesów metabolicznych.

Rola kwasu foliowego w organizmie

Prawidłowy poziom kwasu foliowego w organizmie warunkuje jego właściwe funkcjonowanie. Aktywna postać kwasu foliowego pełni kluczową rolę w metabolizmie niektórych aminokwasów i kwasów nukleinowych. Witamina B9 jest niezwykle istotna dla właściwego działania układu nerwowego, a jej niedobór może prowadzić do powstawania wad cewy nerwowej. Właściwe stężenie kwasu foliowego jest bardzo istotne zwłaszcza w tkankach płodu, układu krwiotwórczego i przewodu pokarmowego, czyli we wszystkich miejscach, w których zachodzą podziały komórkowe. Ważną funkcją kwasu foliowego jest również regulowanie poziomu homocysteiny w organizmie, której nadmiar może doprowadzić do zaburzeń sercowo-naczyniowych oraz miażdżycy. Niedobór witaminy B9 może doprowadzić do niedokrwistości megaloblastycznej, leukopenii, małopłytkowości, a także powoduje wzrost ryzyka wystąpienia udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca oraz innych zaburzeń układu krwionośnego.

Powiązane produkty

Kwas foliowy a ciąża

Kwas foliowy i jego aktywne metabolity, czyli foliany, są jednymi ze szczególnie polecanych preparatów dla kobiet w ciąży lub planujących powiększenie rodziny, ponieważ dostarczenie w okresie ciąży odpowiedniej ilości witaminy B9 jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju płodu. Foliany zapobiegają wystąpieniu wad cewy nerwowej oraz powstawania innych wad wrodzonych, jak chociażby uszkodzenia kończyn, serca, układu moczowego oraz warg i podniebienia. Dodatkowo odpowiedni poziom kwasu foliowego zmniejsza ryzyko poronienia.  

Kwas foliowy – norma, niedobór, nadmiar

W warunkach fizjologicznych, przy prawidłowej podaży kwasu foliowego, jego poziom w surowicy krwi waha się przedziale: 6 – 20 ng/ml. Poziom witaminy B9 poniżej 5 ng/ml w surowicy świadczy o niedostatecznym dostarczeniu tego składnika wraz z pożywieniem. Deficyt kliniczny kwasu foliowego klasyfikowany jest wówczas, gdy jego poziom w surowicy spadnie poniżej 3 ng/ml. Podstawowymi przyczynami niedoboru kwasu foliowego są:

  • niewłaściwa dieta (uboga w ten składnik),
  • zwiększone zapotrzebowanie związane z ciążą i laktacją,
  • zaburzone wchłanianie oraz metabolizm folianów,
  • długotrwałe stosowanie niektórych leków (np. przeciwbólowych, przeciwpadaczkowych, doustnych środków antykoncepcyjnych oraz antagonistów kwasu foliowego).

Obniżony poziom kwasu foliowego w organizmie skutkuje niedokrwistością megaloblastyczną oraz obniżeniem poziomu leukocytów (białych krwinek) i płytek krwi. Może to doprowadzić do zaburzeń układu sercowo-naczyniowego, pojawienia się miażdżycy oraz innych poważnych chorób.  Z kolei nadmierna suplementacja kwasu foliowego i jego pochodnych (ok. 15 mg dziennie przy braku stwierdzonych niedoborów) zazwyczaj nie powoduje działanie toksycznego. Mogą jednak wystąpić alergiczne reakcje skórne oraz łagodne objawy niepożądane ze strony przewodu pokarmowego i układu nerwowego.

Niedobór kwasu foliowego – objawy neurologiczne

Kwas foliowy odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Związane jest to z jego udziałem w syntezie adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy, czyli kluczowych dla organizmu neurotransmiterów. W licznych badaniach wykazano korelację pomiędzy niedoborem kwasu foliowego a powstawaniem zaburzeń ze strony układu nerwowego (depresja, padaczka, psychoza, demencja oraz choroby rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych – mieloneuropatie). Dodatkowo witamina B9 wpływa na utrzymanie prawidłowego stężenia homocysteiny we krwi.  Niedostateczna podaż folianów w diecie przekłada się na podwyższenie poziomu homocysteiny, co może spowodować miażdżycę tętnic oraz zwyrodnienia neuronów. W konsekwencji może wystąpić niedokrwienie mózgu, mikrozawały, demencja naczyń oraz choroba Alzheimera.

Co łączy kwas foliowy (witamina B9) z witaminą B12?

Podwyższony poziom witaminy B9 w organizmie maskuje początkowe objawy niedoboru witaminy B12, co może doprowadzić do opóźnionej diagnozy i rozpoczęcia leczenia.

Problem ten pojawia się u ok. 10 – 15% populacji osób powyżej 60. roku życia. Zbyt późne rozpoznanie może wówczas prowadzić do zaburzenia funkcji poznawczych. Dlatego, o ile lekarz nie zaleci inaczej,  nie zaleca się suplementowania kwasu foliowego w dawce powyżej 0,1 mg/dzień.

Najlepsze źródła kwasu foliowego. Jak suplementować kwas foliowy?

Głównym źródłem kwasu foliowego dla człowieka  jest pokarm. Jedynie znikome ilości są syntetyzowane przez mikroflorę jelitową. W naturze kwas foliowy występuje w postaci folianów. Znacznie większą ilość tych substancji można znaleźć w produktach roślinnych niż zwierzęcych. Spośród roślin najwięcej folianów dostarczają warzywa liściaste, jak sałata, szpinak, a także brokuły. Ważne, aby produkty te były nieprzetworzone, tzn. w surowej postaci, ponieważ podczas obróbki termicznej zawartość substancji czynnych ulega znacznemu obniżeniu i są one mniej przyswajalne. Aktywne metabolity kwasu foliowego można znaleźć również w wątróbce, drożdżach i jajach. Wchłanianie w przewodzie pokarmowym folianów pochodzących z naturalnych źródeł wynosi 50 – 90%. Natomiast syntetyczny kwas foliowy podawany w postaci leków i suplementów diety jest zazwyczaj w 100% przyswajalny w naszym organizmie. Na proces wchłaniania tej substancji nie wpływa natomiast pora jego stosowania, dlatego może być przyjmowany zarówno rano, jak i wieczorem.

Zapotrzebowanie na kwas foliowy jest zróżnicowane, w zależności od płci, wieku oraz stanu organizmu. Amerykańska Organizacja FDA (ang. Food and Drug Administration) ustaliła, że spożycie kwasu foliowego w odniesieniu do powyższych czynników powinno wynosić 0,07 – 0,13 mg/dzień. W przypadku kobiet planujących zajście w ciąże suplementację kwasem foliowym zaleca się rozpocząć ok. 12 tygodni przed planowaną ciążą. Zazwyczaj stosowaną dawką kwasu foliowego u kobiet w ciąży oraz w okresie laktacji jest 0,4 mg/dobę. Jednak, zwłaszcza w tej grupie kobiet odpowiednią dawkę należy skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę.
  1. K. Sikorska-Zimny, Występowanie oraz wpływ kwasu foliowego na organizm ludzki, „ptfarm.pl”, [online], https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2013/4/BR%204-2013%20s.%20496-501.pdf, [dostęp:] 10.01.2021 r.wes
  2. L. Kapka-Skrzypczak i in., Kwas foliowy – skutki niedoboru i zasadność suplementacji, „researchgate.net”, [online], https://www.researchgate.net/publication/339273951_Kwas_foliowy_-skutki_niedoboru_i_zasadnosc_suplementacji, [dostęp:] 10.01.2021 r.
  3. D. Bomba-Opoń i in., Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, „perinatologia.umed.pl”, [online], http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2018/02/56597-143992-2-PB.pdf, [dostęp:] 10.01.2021 r.
  4. E. Cieślik i in., jes, „phie.pl”, [online], http://www.phie.pl/pdf/phe-2013/phe-2013-3-594.pdf, [dostęp:] 10.01.2021 r.
  5. E. Cieślik i in., Kwas foliowy – występowanie i znaczenie, „phie.pl”, [online],  http://www.phie.pl/pdf/phe-2012/phe-2012-1-001.pdf, [dostęp:] 10.01.2021 r.
  6. E. Cieślik i in., Skutki niedostatecznej podaży kwasu foliowego ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia dla kobiet w wieku rozrodczym, „h-ph.pl”, [online], http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2011/hyg-2011-4-431.pdf,   [dostęp:] 10.01.2021 r.
  7. J. Gaszyńska, Kwas foliowy – rola i zasadność suplementacji u różnych grup pacjentów, „woia.pl”, [online], https://www.woia.pl/dat/attach/836_praca-specjalizycyjna---mgr-joanna-gaszynska.pdf,  [dostęp:] 10.01.2021 r.
  8. H.Czeczot, Kwas foliowy w fizjologii i patologii, „phmd.pl”, [online], https://phmd.pl/api/files/view/2780.pdf, [dostęp:] 10.01.2021 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Skwalan na twarz i włosy – jak działa? Kto powinien go używać?

    Skwalan to naturalny organiczny związek o charakterze lipidowym, który jest produkowany przez organizm człowieka. Jest pochodną skwalenu, jednak w przeciwieństwie do swojego prekursora wykazuje znacznie większą trwałość i stabilność. Skwalan w największych ilościach występuje w skórze, gruczołach łojowych oraz w wydzielanym przez nie sebum. Aplikowany na skórę tworzy na jej powierzchni ochronny film o działaniu natłuszczającym i nawilżającym. Wraz z wiekiem poziom skwalanu drastycznie spada, dlatego warto stosować kosmetyki z tym cennym składnikiem.

  • Najlepsze kremy nawilżające do cery trądzikowej – ranking

    Osiągnięcie zdrowej i promiennej skóry przy cerze trądzikowej często wymaga starannej pielęgnacji, a kluczowym elementem w codziennej rutynie pielęgnacyjnej jest odpowiedni krem nawilżający. W dzisiejszym świecie kosmetyków wybór najlepszego produktu może być wyzwaniem. Dlatego przygotowaliśmy obszerny ranking najlepszych kremów nawilżających dedykowanych cerze trądzikowej, aby ułatwić Ci podjęcie świadomej decyzji w pielęgnowaniu skóry podatnej na niedoskonałości. Przekonaj się, które produkty zdobyły uznanie eksperta, abyś mógł cieszyć się piękną i zdrową cerą każdego dnia.

  • Ranking najlepszych serum do skóry z przebarwieniami

    Odkryj tajemnicę promiennej skóry. Sprawdź nasz ranking najlepszych serum nawilżających, stworzonych specjalnie do pielęgnacji skóry z przebarwieniami. Zanurz się w luksusie nawilżenia i redukcji przebarwień – wybierz produkt, który podkreśli naturalną witalność Twojej skóry.

  • Żele energetyczne – jak używać? Czy są tylko dla sportowców?

    Podczas długotrwałej, zwiększonej aktywności fizycznej, jak udział w maratonie, intensywny trening czy wyścig kolarski, organizm potrzebuje dużej ilości energii, którą czerpie z glukozy i glikogenu. W celu utrzymania wydolności na tym samym poziomie oraz niedopuszczenia do uczucia zmęczenia dobrym rozwiązaniem jest stosowanie żeli energetycznych, które w prosty sposób dostarczają łatwo przyswajalne węglowodany i pozwalają utrzymać cukier na odpowiednim poziomie.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij