RTG –  Jak się przygotować do badania? Zalecenia, wskazania, ceny
Agata Pikulska

RTG – Jak się przygotować do badania? Zalecenia, wskazania, ceny

Badanie radiologiczne z wykorzystaniem promieniowania X wymaga przestrzegania pewnych zasad i nie zawsze jest wskazane w trakcie diagnozowania danego schorzenia. Szczególnie ostrożne powinny być kobiety w ciąży lub te, które nie mają pewności, że nie spodziewają się dziecka. Badania RTG nie są drogie, bywają także refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Do ich przeprowadzania zawsze potrzebne jest posiadanie skierowania od lekarza pierwszego kontaktu lub specjalisty. Jak należy przygotować się do badania, od czego zależy jego cena i kiedy lepiej jest wybrać tomografię komputerową? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

RTG (potocznie prześwietlenie, badanie rentgenowskie lub rentgen) to jedna z najszybszych i najłatwiej dostępnych metod diagnostyki obrazowej. Przy zastosowaniu niewielkiej dawki promieniowania umożliwia ono uzyskanie obrazu danego obszaru ciała. Poniższy artykuł odpowie na pytania, jakie są wskazania do wykonania zdjęcia rentgenowskiego i jak się do niego przygotować, a także dostarczy informacji na temat bezpieczeństwa badania.

Czym jest badanie RTG?

Badanie rentgenowskie to jedno z podstawowych badań diagnostycznych, polegające na prześwietleniu pacjenta wiązką promieni rentgenowskich (promienie X, promieniowanie X) w celu uzyskania obrazu danego obszaru ciała. Czas trwania badania zależy od ilości wymaganych projekcji (sposobów ułożenia ciała pacjenta). Cała procedura diagnostyczna trwa od 5 do 10 minut w przypadku badań bez kontrastu lub do godziny w przypadku badań wymagających podania pacjentowi środka cieniującego. Badanie RTG jest łatwo dostępne, można je wykonać w szpitalu lub prywatnych placówkach diagnostycznych. Większość pracowni rentgenowskich wyposażona jest już cyfrowe aparaty RTG, a wynik badania RTG przekazuje pacjentowi na płycie CD/DVD. Placówka medyczna może również zaoferować pacjentowi odbiór wyniku na kliszy. Badanie zapisane na płycie jest jednak lepszym rozwiązaniem ze względu na fakt, że można go w dowolnej chwili przesłać do lekarza za pomocą Internetu. Dodatkowo, przynosząc płytę na wizytę lekarską, specjalista może dokonać modyfikacji zapisanego obrazu. Należy dodać, że wynik otrzymany w formie zdjęcia nie podlega zmianom. Jest on jednak pomocny w przypadku, gdy lekarz nie posiada komputera – obejrzenie badania na kliszy pozwala wtedy na ocenę badanego obszaru bez wywoływania zbędnego zamieszania i ustalania kolejnego terminu wizyty.

Co to jest kontrast radiologiczny? Kiedy należy zrobić RTG  z kontrastem, a kiedy bez?

Kontrast radiologiczny, inaczej nazywany środkiem kontrastowym lub środkiem cieniującym, to substancja podawana pacjentowi w celu lepszego uwidocznienia danego obszaru, przed lub w trakcie badania. Badanie RTG z kontrastem pozwala na zobrazowanie narządów układu pokarmowego - przełyku, żołądka, dwunastnicy oraz jelit. Wykonuje się je również w niektórych badaniach układu moczowego - urografii, pielografii, cystografii i ureterografii.

Powiązane produkty

Jak należy przygotować się do badania RTG?

Większość prześwietleń rentgenowskich bez kontrastu nie wymaga specjalnego przygotowania. Przy badaniach głowy ważne jest, aby pacjent nie miał na sobie żadnej biżuterii, spinek czy innych przedmiotów mogących spowodować zakłócenia w obrazie. Przy badaniach dolnych odcinków kręgosłupa, miednicy oraz dolnych żeber zalecana jest dieta lekkostrawna, najlepiej na dwa dni przed badaniem. W przypadku badania RTG z kontrastem pacjent musi być na czczo. Oznacza to, że na minimum 6 do 8 godzin przed badaniem nie powinien jeść ani pić. Zalecane jest również powstrzymanie się od palenia papierosów w dniu badania. W przypadku wykonywania zdjęć RTG jelit lub układu moczowego z kontrastem zalecana jest dieta uboga w błonnik na 48 h przed badaniem, a na dzień przed dieta płynna oraz stosowanie środków przeczyszczających. W przypadku prześwietleń jelita cienkiego pacjent bezpośrednio przed badaniem powinien opróżnić pęcherz moczowy. W celu wykonania zdjęcia wskazanego narządu każdy pacjent powinien zabrać ze sobą skierowanie na badanie, dowód tożsamości oraz wyniki wcześniejszych badań obrazowych (jeśli takie posiada). W sytuacji, kiedy osoba badana jest niepełnoletnia, powinna wówczas mieć przy sobie także książeczkę zdrowia dziecka.
Kobiety są szczególnym przypadkiem pacjentów, których poddaje się diagnostyce obrazowej z wykorzystaniem promieniowania X. Jeśli pacjentka jest umówiona na wykonanie zdjęcia RTG, nie mając pewności, że nie jest w ciąży, wtedy przed udaniem się na badanie powinna koniecznie wykonać test ciążowy, ponieważ ciąża stanowi przeciwwskazanie względne do wykonania badania RTG.

Skierowanie lekarskie na badanie RTG. Jakie jest znaczenie diagnostyczne RTG? Które z badań rentgenowskich znajdują się na liście badań refundowanych przez NFZ?

Badanie rentgenowskie ma duże znaczenie w diagnostyce urazów, przede wszystkim złamań, perforacji przewodu pokarmowego i niedrożności jelit. Wskazaniem do wykonania badania jest również wiele chorób układu oddechowego oraz moczowego. Skierowanie na zdjęcie RTG potrzebne jest zarówno w przypadku badania opłacanego przez NFZ, jak i wykonywanego prywatnie. Badania refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, na które kieruje lekarz POZ (Podstawowej Opieki Zdrowotnej) to zdjęcie:

  • klatki piersiowej – w projekcji AP (tzw. przednio-tylnej, w której pacjent stoi przodem do lampy rentgenowskiej) i bocznej,
  • kręgosłupa,
  • kończyn,
  • miednicy w projekcji AP i bocznej,
  • czaszki,
  • zatok,
  • przeglądowe jamy brzusznej.

Skierowanie na inne prześwietlenia, np. szczytów płuc wystawia lekarz specjalista.

Cena badania wykonywanego prywatnie różni się w zależności od placówki, w której badanie ma zostać przeprowadzone, a także od obszaru ciała oraz od ilości zdjęć, które należy wykonać. Kwota zależy również od tego, czy badanie ma posiadać wykonany przez lekarza radiologa opis. Przeważnie cena mieści się w zakresie od 30 do 120 zł.

Badanie RTG w ciąży, czyli co powinna wiedzieć każda przyszła mama? Jak szkodliwe jest promieniowanie rentgenowskie dla matki i dla dziecka?

Jak wspomniano powyżej, ciąża stanowi przeciwwskazanie względne do przeprowadzenia badania RTG. Oznacza to, że wykonanie prześwietlenia możliwe jest tylko w przypadku, gdy nie można go wykonać po porodzie, jest ono konieczne do postawienia diagnozy i nie można go zastąpić inną metodą diagnostyczną, niewykorzystującą promieniowania. Badanie RTG charakteryzuje się niską dawką promieniowania i nie niesie za sobą konsekwencji w przypadku diagnozowania tą metodą osoby dorosłej.

Płód natomiast, szczególnie do 12 tygodnia ciąży, jest szczególnie wrażliwy na szkodliwe działanie promieniowania jonizującego. Dlatego tak  bardzo istotne jest, aby pacjentka przed udaniem się na umówione badanie, wykonała test ciążowy, jeśli nie ma pewności czy nie jest w ciąży. W sytuacji, gdy wykonanie badania RTG jest konieczne, informacja o ciąży musi znaleźć się na skierowaniu oraz musi być przekazana osobie wykonującej badanie. Bardzo ważne jest nałożenie osłon na okolicę brzucha i miednicy pacjentki, aby jak najbardziej zmniejszyć dawkę, którą otrzyma płód.

Jak często można robić prześwietlenie rentgenowskie?

Nie ma określonej liczby zdjęć rentgenowskich, które można wykonać w danym odcinku czasu. Podczas prześwietlenia rentgenowskiego pacjent otrzymuje względnie małą dawkę promieniowania X, a osłony zakładane na niebadane obszary ciała zapewniają dodatkową ochronę. Jak każda procedura wykonywana przy użyciu promieniowania, badanie RTG powinno być wykonywane tylko i wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, na podstawie skierowania od lekarza.

Czym różni się badanie RTG od Tomografii komputerowej (CT)? O czym warto wiedzieć?

Rentgen i tomografia komputerowa to bazujące na promieniowaniu jonizującym badania, które różnią się wzajemnie w wielu aspektach. Do wykonania zdjęcia RTG potrzebna jest o wiele mniejsza dawka promieni niż do wykonania CT. Jednak to tomografia charakteryzuje się wyższą rozdzielczością uzyskanych obrazów, większą zdolnością do różnicowania tkanek i do obrazowania stanów patologicznych, takich jak m.in. zmiany nowotworowe czy udary. Różni się również sam sposób badania – podczas tomografii pacjent znajduje się w pozycji leżącej na stole diagnostycznym, który w trakcie badania się przesuwa. W trakcie wykonywania prześwietlenia pacjent może stać, siedzieć lub leżeć na stole, który pozostaje nieruchomy.

  1. B. Pruszyński, Diagnostyka obrazowa: podstawy teoretyczne i metodyka badań, Warszawa 2016.
  2. B. Pruszyński i in., Radiologia: diagnostyka obrazowa, RTG, TK, USG i MR, Warszawa 2014.
  3. B. Kozakiewicz, Radiodiagnostyka i radioterapia kobiet w ciąży – fakty bez mitów, „Current Gynecologic Oncology”, nr 16 (1) 2018.
  4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej, „isap.sejm.gov.pl” [online], http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20110510265, [dostęp:] 3.10.2020.
  5. Ministerstwo Zdrowia, podstawowa opieka zdrowotna - badania diagnostyczne, „gov.pl” [online], https://www.gov.pl/web/zdrowie/badania-diagnostyczne, [dostęp:] 3.10.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij