ból brzucha przy chorobie Crohna
Paulina Brożek

Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą, powodującą znaczne pogorszenie jakości życia. Początek choroby ma charakter skryty i przebiega skąpoobjawowo, utrudniając postawienie prawidłowego rozpoznania. Chorzy w toku trwania choroby często wymagają interwencji chirurgicznej z powodu powikłań jelitowych. Jak wygląda diagnostyka i terapia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna? Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

  1. Czym jest choroba Leśniowskiego-Crohna (ChL-C)?
  2. Jakie są przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna?
  3. Jakie są objawy choroby Leśniowskiego-Crohna?
  4. Jakie badania wykonać, żeby rozpoznać chorobę Leśniowskiego-Crohna?
  5. Jak się leczy chorobę Leśniowskiego-Crohna?
  6. Co można jeść, a czego trzeba unikać przy chorobie Leśniowskiego-Crohna? Zalecenia żywieniowe
  7. Choroba Leśniowskiego-Crohna a rak jelita grubego i inne powikłania

Choroba Leśniowskiego-Crohna – charakterystyka

Choroba Leśniowskiego i Crohna (łac. morbus Leśniowski-Crohn, ang. Crohn’s disease, CD; potoczne określenie „choroba Crohna”) należy do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit. Jest to przewlekły, pełnościenny, ziarniniakowy proces zapalny mogący dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego – od jamy ustnej aż do odbytu.

Zmiany zapalne mają charakter odcinkowy (pomiędzy fragmentami zmienionymi chorobowo występują zdrowe odcinki przewodu pokarmowego). Proces chorobowy rozpoczyna się w błonie śluzowej i stopniowo obejmuje wszystkie warstwy ściany przewodu pokarmowego. Najczęstszą lokalizacją jest końcowy odcinek jelita krętego, następnie jelito cienkie i grube oraz samo jelito grube. Zmiany zlokalizowane w przełyku, żołądku czy dwunastnicy stanowią niewielki odsetek. Przewlekle trwający proces zapalny prowadzi do zniszczenia i włóknienia ścian przewodu pokarmowego oraz do powstawania przetok i zwężeń.

Najwyższą zapadalność na chorobę Crohna obserwuje się w wysoko rozwiniętych krajach Europy i Ameryki Północnej. Według danych zachorowalność szacuje się na 5 przypadków na 100 tysięcy mieszkańców na rok. Szacunkowo liczba zachorowań na nieswoiste zapalenia jelit zwiększa się dwukrotnie co dekadę, a w ostatnich latach obserwuje się zwiększenie częstości zachorowań na chorobę Leśniowskiego-Crohna u dzieci. Szczyt zachorowań przypada na wiek młodzieńczy oraz na 3. i 4. dekadę życia.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny

Dokładna etiologia choroby dotychczas nie została wyjaśniona. Obecny stan wiedzy wśród mechanizmów powstania choroby Crohna wymienia trzy podstawowe czynniki: predyspozycję genetyczną, mikroflorę jelitową oraz odpowiedź immunologiczną błony śluzowej przewodu pokarmowego pacjenta. Choroba rozwija się u podatnych genetycznie osób, u których pod wpływem czynników środowiskowych dochodzi do upośledzenia mechanizmów odpowiedzi immunologicznej. Z tego powodu nie istnieje leczenie przyczynowe choroby Leśniowskiego-Crohna. Celem leczenia jest łagodzenie zaostrzeń, podtrzymywanie okresów remisji oraz zapobieganie powikłaniom choroby.

Powiązane produkty

Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy

Osłabienie, gorączka i utrata masy ciała to nieswoiste objawy ogólne. Objawy miejscowe zależne są od lokalizacji, stopnia zaawansowania i rozległości zmian w przewodzie pokarmowym. Najczęściej występująca – bo u 40–50% chorych – postać klasyczna z zajęciem końcowego odcinka jelita krętego charakteryzuje się występowaniem biegunki oraz bólu brzucha w prawym dolnym kwadrancie, nasilającego się po posiłkach. Rzadko obserwujemy domieszkę krwi w stolcu. W badaniu przedmiotowym niekiedy wyczuwalny jest guz w okolicy prawego dołu biodrowego. Postać choroby, w której dochodzi do zajęcia dużego odcinka jelita cienkiego, prowadzi do zespołu upośledzonego wchłaniania (biegunka tłuszczowa, niedobór witaminy B12, niedokrwistość, hipoproteinemia), a z czasem do niedożywienia i wyniszczenia organizmu.

Jeśli na skutek choroby zajęte jest jelito grube, symptomy (tj. biegunka, ból brzucha) mogą przypominać objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Owrzodzenia, szczeliny, ropnie i przetoki okołoodbytowe obecne są przy zajęciu okolicy odbytu. Znacznie rzadziej zajęte są: jama ustna (ból, afty, owrzodzenia), przełyk (dysfagia, odynofagia), żołądek i dwunastnica (wymioty, bóle brzucha).

Choroba Leśniowskiego-Crohna ma wieloletni, przewlekły przebieg z okresami zaostrzeń i remisji. Niestety, objawy choroby często utrzymują się, stale powodując znaczną niepełnosprawność i konieczność operacji z powodu powikłań.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – rozpoznanie

Rozpoznanie choroby Leśniowskiego-Crohna ustala się na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników badań endoskopowych, laboratoryjnych, radiologicznych i histopatologicznych.

Podstawowym badaniem jest ileokolonoskopia (kolonoskopia z oceną końcowego odcinka jelita krętego) z pobraniem wycinków do badania pod mikroskopem. Najwcześniej widoczne są drobne, aftowate owrzodzenia błony śluzowej, następnie jej nieregularny obrzęk z głębokimi owrzodzeniami, dającymi charakterystyczny efekt „brukowania”. W rektoskopii mogą wystąpić nieregularne zwężenia światła odbytnicy. Przy podejrzeniu zmian w jelicie cienkim, niedostępnym dla zwykłych badań radiologicznych i endoskopowych, możliwe jest wykonanie endoskopii kapsułkowej. Zwężenia jelita cienkiego są przeciwwskazaniem do wykonania tego badania ze względu na ryzyko uwięźnięcia kapsułki endoskopowej.

Badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa, pozwalają na uwidocznienie zmian zapalnych, pogrubienia ściany jelit, odcinków zwężeń, przetok, powiększonych węzłów chłonnych czy ropni.

Badania laboratoryjne obejmują ocenę morfologii, stężenie CRP, aktywność enzymów wątrobowych, poziom żelaza, jonogram. Przydatnym markerem świadczącym o aktywnym zapaleniu jest oznaczenie kalprotektyny i laktoferyny w kale. Pomocne w diagnostyce bywa wykonanie badań genetycznych i serologicznych.

Rozpoznanie potwierdza obecność odcinkowych zmian zapalnych (o charakterze zapalenia ziarniniakowego) w przewodzie pokarmowym w badaniu endoskopowym i histologicznym. W rozpoznaniu różnicowym choroby Leśniowskiego-Crohna należy uwzględnić m.in. gruźlicę jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego, zespół jelita drażliwego, raka okrężnicy czy niedokrwienne zapalenie jelita grubego.

Choroba Crohna – leczenie i ogólne zalecenia

Głównym celem leczenia choroby Crohna jest łagodzenie przebiegu zaostrzeń i zapobieganie nawrotom. Wyleczenie całkowite jest niemożliwe, ale zdarzają się łagodne postacie choroby, przebiegające praktycznie bez zaostrzeń.

Co zaostrza chorobę Leśniowskiego-Crohna?
Co zaostrza chorobę Leśniowskiego-Crohna?

Zalecenia ogólne obejmują:

  • zaprzestanie palenia papierosów – udowodnione znaczenie w zapobieganiu nawrotom,
  • unikanie czynników powodujących zaostrzenia – stresu, zakażeń, niektórych leków,
  • uzupełnianie niedoborów powstałych wskutek zespołu złego wchłaniania (leczenie niedokrwistości, niedoborów witaminowych, zaburzeń elektrolitowych).

Leczenie farmakologiczne polega na przyjmowaniu leków hamujących patologiczną odpowiedź immunologiczną. Najczęściej stosowanymi grupami leków są:

  • leki przeciwzapalne – glikokortykosterydy (prednizon, prednizolon, budezonid, hydrokortyzon),
  • leki immunosupresyjne stosowane w leczeniu podtrzymującym remisję (azatiopryna, merkaptopuryna, metotreksat),
  • leki biologiczne (infliksymab, adalimumab, wedolizumab, ustekinumab),
  • antybiotyki – uzasadnione w leczeniu niektórych powikłań.
Leczenie objawowe obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych i leków przeciwbiegunkowych.

Ze względu na częste występowanie miejscowych powikłań (przetoki, ropnie), zwężeń lub niedrożności jelit leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna obejmuje również leczenie chirurgiczne. Niekiedy konieczne jest wyłonienie tymczasowe stomii. Wskazania do leczenia operacyjnego to:

  • krwawienie niemożliwe do opanowania endoskopowego,
  • niedrożność z cechami perforacji i zapalenia otrzewnej,
  • rak lub dysplazja nabłonka gruczołowego,
  • ropnie wewnątrzbrzuszne,
  • piorunujący przebieg choroby niereagujący na leczenie zachowawcze,
  • przetoki powodujące zespół złego wchłaniania.
    Odsłonięta stomia jelitowa
    Jak wygląda otwór przygotowany do stomii?

Choroba Leśniowskiego-Crohna – zalecenia żywieniowe

Ogólne wskazówki dotyczące modyfikacji diety obejmują:

  • unikanie spożywania niepasteryzowanych produktów mlecznych,
  • ograniczenie spożycia czerwonego mięsa, wędlin o wysokim stopniu przetworzenia,
  • niespożywanie produktów zawierających karagen, karboksymetylocelulozę, dwutlenek tytanu, siarczyny, maltodekstrynę, sztuczne substancje słodzące,
  • ograniczenie nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego u chorych z istotnymi zwężeniami w przewodzie pokarmowym,
  • stosowanie diety o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów.

Choroba Leśniowskiego-Crohna a rak jelita grubego i inne powikłania

Powikłania miejscowe choroby Crohna to: zewnętrzne przetoki okołoodbytowe i jelitowo-skórne, wewnętrzne przetoki między pętlami jelit, pęcherzem moczowym lub pochwą, zwężenie światła jelit, niedrożność, masywny krwotok, ropnie międzypętlowe. Rak jelita grubego jest odległym i na szczęście rzadkim powikłaniem (ok. 1,5% chorych). Z tego powodu zalecane jest wykonywanie kolonoskopii co 2 lata.

Powikłania pozajelitowe mogą być ogólnoustrojowe (zwiększone ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, powikłania stawowe) lub dotyczyć poszczególnych narządów (pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych, zapalenie nadtwardówki, twardówki i błony naczyniowej oka, rumień guzowaty).

  1. Choroby wewnętrzne, pod red. prof. dr. hab. A. Szczeklika, Kraków 2005.
  2. J. Torres, S. Mehandru, J. F. Colombel i in., Crohn’s disease, „Lancet”, nr 389 2017.
  3. D. K. Podolsky, Inflammatory bowel disease, „The New England Journal of Medicine”, nr 347 2002.
  4. A. T. Abegunde, B. H. Muhammad, O. Bhatti i in., Environmental risk factors for inflammatory bowel diseases: evidence based literature review, „World Journal of Gastroenterology”, nr 22 2016.
  5. M. S. Desai, A. M. Seekatz, N. M. Koropatkin i in., A dietary fiber deprived gut microbiota degrades the colonic mucus barrier and enhances pathogen susceptibility, „Cell”, nr 167 2016.
  6. J. K. Ritchie, J. Wadsworth, J. E. Lennard-Jones i in., Controlled multicentre therapeutic trial of an unrefined carbohydrate, fibre rich diet in Crohn’s disease, „British Medical Journal (Clin. Res. Ed.)”, nr 295 1987.
  7. C. S. Brotherton, C. A. Martin, M. D. Long i in., Avoidance of fiber is associated with greater risk of Crohn’s disease flare in a 6-month period, „Clinical Gastroenterology and Hepatology”, nr 14 2016.
  8. E. A. Magee, L. M. Edmond, S. M. Tasker i in., Associations between diet and disease activity in ulcerative colitis patients using a novel method of data analysis, „Nutrition Journal”, nr 4 2005.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij